Bản án chế độ thực dân Pháp do Nguyễn Ái Quốc viết bằng tiếng Pháp, ra mắt lần đầu tiên năm 1925 tại thủ đô Pari của nước Pháp, trên báo Inprékor của Quốc tế Cộng sản. Ở Việt Nam, tác phẩm được xuất bản lần đầu tiên năm 1946 tại Hà Nội, bằng tiếng Pháp; năm 1960 tác phẩm được xuất bản lần đầu bằng tiếng Việt và được tái bản vào các năm 1975, 1976, 1985. Nhân dịp kỷ niệm 118 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh và phục vụ cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia tái bản cuốn sách Bản án chế độ thực dân Pháp - một trong những đỉnh cao của văn chương chính luận cách mạng Việt Nam. Tác phẩm là tổng hoà của tất cả các tri thức - chính trị, triết học, xã hội, lịch sử, văn học và kinh nghiệm thực tiễn - được tiếp thu, bồi bổ, phát triển trong quá trình đấu tranh đầy sóng gió của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Với cách hành văn ngắn gọn, súc tích, hùng hồn, đanh thép cùng những sự kiện đầy sức thuyết phục, tác phẩm đã gây được tiếng vang lớn ngay từ khi ra đời, thức tỉnh lương tri của những con người yêu Tự do - Bình đẳng - Bác ái và thắp lên ngọn lửa đấu tranh của người dân An Nam thuộc địa theo một con đường sáng suốt và đúng đắn dưới ánh sáng của chủ nghĩa Mác - Lênin.
Giáo sư - Viện sĩ Nguyễn Khánh Toàn, nguyên Uỷ viên dự khuyết Trung ương Đảng Lao động Việt Nam, nguyên Chủ nhiệm Uỷ ban Khoa học xã hội (nay là Viện Khoa học xã hội Việt Nam) nhận xét: “Bản án chế độ thực dân Pháp là một tác phẩm vốn có giá trị lớn về nội dung. Nhưng giá trị ấy lại càng nổi bật lên với một nghệ thuật biểu hiện sắc sảo.
Tác phẩm đề cập những vấn đề lớn của thời đại, nhưng lại không phân tích dài dòng, khô khan, mà đi từ việc diễn tả những hiện tượng hằng ngày xảy ra trong những hoàn cảnh cụ thể, dẫn đến những kết luận sắc, gọn, súc tích.
Trên cơ sở diễn tả những sự việc cụ thể đó, rọi vào nó ánh sáng của tư tưởng mới, tác phẩm làm cho tư duy của người đọc mở mang, dẫn đến những suy nghĩ rộng và xa hơn, rồi lại trở về vấn đề trọng tâm với một nhận định sâu sắc, sáng rõ hơn…
Hình thức biểu hiện của tác phẩm, về mọi mặt, từ cách diễn tả, cách sử dụng ngôn ngữ, cách chọn lọc những chi tiết, những hiện tượng, những hình ảnh, cách sử dụng các yếu tố của nghệ thuật châm biếm, đến cách bố cục từng chương, mục và toàn tác phẩm, đều có những nét rất độc đáo. Trong các biện pháp nghệ thuật đó, nghệ thuật châm biếm là một biện pháp được sử dụng rất tài tình, tinh tế, sắc sảo.
Ngoài tư cách chủ yếu là một tác phẩm chính trị, Bản án chế độ thực dân Pháp còn là tác phẩm có giá trị về nhiều mặt như văn học, ngôn ngữ, lịch sử, v.v.., cần được nghiên cứu, khai thác và giới thiệu một cách đầy đủ và nghiêm túc”.
Tác phẩm này viết cách đây gần một thế kỷ nhưng khoảng thời gian đó không hề làm phai mờ những ý nghĩa, tác dụng, những giá trị lớn về lý luận và thực tiễn của nó. Việc học tập, nghiên cứu để nhận thức đầy đủ và sâu sắc những giá trị của tác phẩm là việc làm hết sức có ý nghĩa và cần thiết hiện nay. Sách gồm 199 trang, giá 19.000đ./.
GIAO LINH