Đẩy mạnh thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới

Ngày đăng: 17/10/2019 - 10:10

Xây dựng nông thôn mới (NTM) vừa là nhiệm vụ, vừa là chủ trương có tầm chiến lược đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp cách mạng của Ðảng, Nhà nước và Nhân dân ta, qua đó, tạo được sự đồng thuận và sức mạnh tổng hợp của hệ thống chính trị, sự đồng tâm hợp lực của toàn xã hội thực hiện mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Trong thời gian qua, phong trào xây dựng NTM đã được triển khai trên tất cả các tỉnh, thành phố của cả nước, diện mạo nông thôn đã có nhiều đổi mới, ngày càng khởi sắc, kinh tế - xã hội phát triển ổn định, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực, đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân được nâng lên. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, việc thực hiện xây dựng NTM tại các địa phương còn gặp không ít khó khăn, thách thức và bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập, đòi hỏi phải thực hiện các giải pháp hữu hiệu nhằm đẩy mạnh thực hiện chính sách xây dựng NTM trong thời gian tới.

Trong sự nghiệp xây dựng và đổi mới đất nước, Đảng và Nhà nước ta luôn đặt nông nghiệp, nông thôn ở vị trí chiến lược quan trọng, coi đó là một trong những nhân tố quyết định để phát triển kinh tế - xã hội bền vững, ổn định chính trị, bảo đảm an ninh, quốc phòng, trật tự an toàn xã hội cũng như đẩy mạnh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Chính vì vậy, trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách nhằm không ngừng xây dựng và hoàn thiện chính sách phát triển nông nghiệp, nông thôn. Trong đó, chính sách xây dựng NTM có ý nghĩa, tầm quan trọng đặc biệt trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII (2016), Đảng đề ra nhiệm vụ tổng quát là: “đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, chú trọng công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới”1. Xây dựng NTM là cuộc vận động lớn để cộng đồng dân cư ở nông thôn đồng lòng, đồng sức cùng nhau xây dựng gia đình, thôn, xã của mình ngày càng khang trang, sạch đẹp, văn minh; phát triển sản xuất (công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ) toàn diện; thu nhập, đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng được nâng cao; có nếp sống văn hóa, môi trường an ninh nông thôn được bảo đảm. Cũng tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Đảng ta nhấn mạnh: “Phát triển nông nghiệp và kinh tế nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới”2; “Cơ cấu lại nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng, gắn với phát triển kinh tế nông thôn và xây dựng nông thôn mới”3; “Chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới”4; “Tập trung thực hiện hiệu quả Chương trình xây dựng nông thôn mới. Phấn đấu đến năm 2020 khoảng 40 - 50% số xã đạt chuẩn nông thôn mới”5.

Xác định xây dựng NTM là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, trọng điểm trong phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh quốc phòng, trật tự an toàn xã hội, nên ngay từ khi bắt đầu thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM, các tỉnh, thành phố đã chỉ đạo quyết liệt nhằm đạt được các mục tiêu về xây dựng NTM. Nhiều địa phương đã kịp thời ban hành các cơ chế, chính sách về hỗ trợ phát triển sản xuất nông nghiệp, xây dựng hạ tầng cơ sở phù hợp với thực tế của địa phương mình. Trong điều kiện ngân sách còn hạn chế, nhiều nơi đã chủ động lồng ghép nguồn vốn từ các chương trình, dự án trên địa bàn, đồng thời tranh thủ sự hưởng ứng tích cực của Nhân dân, qua đó tạo sức mạnh tổng hợp trong công cuộc xây dựng NTM trên địa bàn.

Bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình thực hiện chính sách xây dựng NTM ở nhiều địa phương còn bộc lộ không ít hạn chế, bất cập:

Công tác chỉ đạo thực hiện chính sách xây dựng NTM chưa thật sự sâu sát, quyết liệt; nguồn lực đầu tư cho chương trình xây dựng NTM còn yếu; nhận thức của một số cán bộ, công chức, nhất là cán bộ, công chức ở cơ sở còn hạn chế dẫn đến việc triển khai thực hiện còn nhiều lúng túng, bỡ ngỡ; còn có tâm lý trông chờ sự chỉ đạo của cấp trên, chưa có giải pháp mang tính đột phá; một số nơi chưa xác định được rõ mục đích, yêu cầu hoặc xác định mục đích quá cao, không phù hợp với điều kiện, khả năng thực tế của địa phương dẫn tới tình trạng làm cố sức, ép thời gian, kết quả đạt được không phản ánh đúng thực chất.

Công tác đào tạo nghề ở nhiều địa phương mặc dù được quan tâm, chú trọng song vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu đề ra; chất lượng nguồn nhân lực ở nhiều nơi còn thấp, số lao động chưa qua đào tạo nghề còn nhiều.

Công tác huy động nguồn lực tham gia xây dựng NTM ở nhiều địa phương còn yếu. Chưa kêu gọi được tối đa sự tham gia đóng góp của người dân và doanh nghiệp. Tình trạng nợ đọng trong xây dựng vẫn ở mức cao. Ở một số xã, tiêu chí chợ nông thôn còn lãng phí, chợ xây xong nhưng không thu hút được người dân vào chợ kinh doanh, buôn bán trong khi các chợ tạm, chợ cóc vẫn tồn tại và hoạt động nhộn nhịp.

Một số mô hình sản xuất nông nghiệp mặc dù đã được quan tâm đầu tư, hỗ trợ nhưng chưa được phổ biến và nhân rộng, chưa thu hút được sự tham gia của người dân và doanh nghiệp. Bên cạnh đó, thường xuyên xảy ra tình trạng được mùa - mất giá; sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, không mang lại hiệu quả, dẫn đến việc người dân khó thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi cũng như áp dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào sản xuất.

Công tác kiểm tra, giám sát tổ chức thực hiện còn mang tính hình thức, chưa thật sự thiết thực và hiệu quả. Có nơi khi tổ chức thực hiện xuất hiện những hạn chế, bất cập, khó khăn, vướng mắc nhưng không được kiểm tra, giám sát kịp thời, hoặc kiểm tra, giám sát cho có lệ nên chưa có những điều chỉnh và thay đổi phù hợp với tình hình thực tiễn.

Trong thời gian tới, để thực hiện hiệu quả chính sách xây dựng NTM, các địa phương cần thực hiện các giải pháp sau:

Một là, đẩy mạnh tuyên tuyền, nâng cao nhận thức về xây dựng NTM.

Cần xác định đối tượng để tổ chức các hình thức tuyên truyền, phổ biến và quán triệt phù hợp, giúp các tổ chức, cá nhân nắm rõ được vai trò cũng như yêu cầu, mục tiêu hướng đến của chương trình xây dựng NTM, phát huy vai trò chủ thể của người dân trong thực hiện xây dựng NTM.

Tiếp tục tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức, phát huy vai trò của các cấp ủy đảng, chính quyền, các đoàn thể chính trị - xã hội về xây dựng NTM. Để công tác tuyên truyền xây dựng NTM đạt hiệu quả cao, trước hết lãnh đạo các cấp ủy đảng, chính quyền và các đoàn thể chính trị - xã hội cần phải có nhận thức đúng về chính sách xây dựng NTM, từ đó làm cơ sở để lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện. Tổ chức các lớp đào tạo, tập huấn cho đội ngũ lãnh đạo chủ chốt cấp huyện, xã, thôn về mục đích, ý nghĩa, cách thức tổ chức thực hiện xây dựng NTM có trọng tâm, trọng điểm, đúng mục tiêu, phù hợp với tình hình thực tế của địa phương.

Cán bộ làm công tác tuyên truyền về xây dựng NTM phải bám sát cơ sở, có thái độ ứng xử văn hóa khi tiếp xúc với Nhân dân, đặc biệt là phải nắm rõ quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước nói chung và các chính sách về xây dựng NTM nói riêng để giải thích cho người dân hiểu và thực hiện. Đa dạng hóa hình thức, nội dung tuyên truyền. Lựa chọn hình thức và phương pháp phù hợp với yêu cầu của nhiệm vụ tuyên truyền về xây dựng NTM. Nội dung tuyên truyền phải dễ hiểu, thiết thực, phù hợp với nhận thức của người dân. Bên cạnh đó, cần tập trung tuyên truyền những thông tin, kiến thức mới, những bài học kinh nghiệm, cách làm hay, sáng tạo, các mô hình sản xuất kinh tế đạt hiệu quả cao... Đồng thời, cần có sự chủ động điều chỉnh, thay đổi nội dung tuyên truyền sao cho phù hợp với yêu cầu thực tiễn về xây dựng NTM ở từng địa phương trong từng giai đoạn.

Tăng cường số lượng, nâng cao chất lượng hoạt động trợ giúp pháp lý. Thiết lập kênh thông tin đa chiều để tiếp nhận và phản hồi ý kiến của người dân về các vấn đề có liên quan đến pháp luật cũng như chính sách xây dựng NTM.

Hai là, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước, phát huy sức mạnh của hệ thống chính trị và toàn dân.

Cần đổi mới nội dung, phương thức lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đảng trong xây dựng NTM. Xác định rõ hơn vai trò, vị trí, chức năng, nhiệm vụ của các đảng bộ, chi bộ cơ sở trong hệ thống chính trị về tổ chức thực hiện xây dựng NTM; nâng cao năng lực trong công tác định hướng, dự báo của tổ chức cơ sở đảng; đổi mới nội dung, hình thức, quy trình, cần xác định rõ những vấn đề trọng tâm, trọng điểm trong thực hiện xây dựng NTM; khắc phục tình trạng bao biện, làm thay, buông lỏng vai trò lãnh đạo, quản lý của tổ chức đảng; gắn trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy đảng, thường xuyên tổ chức chỉ đạo sâu sát, quyết liệt, hướng dẫn kiểm tra, giám sát các tổ chức cơ sở đảng trong việc tổ chức thực hiện xây dựng NTM.

Đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong công tác quản lý nhà nước của chính quyền các cấp. Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân từ cấp huyện, xã phải xây dựng chương trình, kế hoạch, đề ra những nhiệm vụ, mục tiêu, biện pháp cụ thể để tổ chức thực hiện. Thường xuyên giám sát tính hiệu quả cũng như xây dựng bộ máy chính quyền trong sạch, vững mạnh, năng động, sáng tạo, đáp ứng được yêu cầu trong tình hình mới.

Đổi mới hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội các cấp, phát huy vai trò chủ thể của người dân. Các tổ chức trong hệ thống chính trị cần nâng cao chất lượng tổ chức, đổi mới hình thức, nội dung hoạt động, gắn các hoạt động tổ chức với thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương; phát huy vai trò giám sát và phản biện xã hội, đẩy mạnh công tác vận động, tuyên truyền, đoàn kết mọi tầng lớp trong xã hội thực hiện thành công Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM.

Ba là, nâng cao hiệu quả quản lý, chỉ đạo, điều hành của chính quyền các cấp.

Thường xuyên kiện toàn, nâng cao chất lượng hoạt động của bộ máy quản lý, điều hành, giúp việc theo phương châm đủ năng lực, trình độ để tổ chức thực hiện có hiệu quả việc xây dựng NTM. Bên cạnh đó, phân công rõ trách nhiệm, công việc cụ thể, phụ trách địa bàn cho từng thành viên, gắn kết quả đạt được trong phân công thực hiện nhiệm vụ xây dựng NTM với đánh giá, xếp loại thi đua, khen thưởng hằng năm, cũng như công tác bổ nhiệm cán bộ.

Quán triệt thực hiện nghiêm túc các cơ chế, chính sách của Đảng và Nhà nước, vận dụng một cách khoa học, sáng tạo vào điều kiện thực tế của địa phương. Thường xuyên bám sát cơ sở, lắng nghe các đề nghị, đề xuất của cơ sở, của các thành viên trong nội bộ bộ máy quản lý, điều hành. Xác định rõ những vấn đề bức xúc, nổi cộm trong Nhân dân để bàn bạc, thống nhất với Nhân dân.

Nâng cao hiệu quả hoạt động của ban chỉ đạo các cấp, định kỳ tiến hành tổ chức giao ban các xã và các đơn vị có liên quan để kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong công tác triển khai thực hiện chính sách xây dựng NTM ở cơ sở. Bên cạnh đó, cần tiến hành sơ kết, đánh giá kết quả thực hiện một cách định kỳ, trên cơ sở đó rút ra những bài học kinh nghiệm trong quá trình thực hiện để công tác chỉ đạo, lãnh đạo đạt kết quả cao.

Căn cứ vào Bộ tiêu chí quốc gia về NTM, chính quyền, ban chỉ đạo, điều hành các cấp phải xây dựng kế hoạch khoa học, cụ thể, chi tiết, có luận cứ, luận giải khoa học, sát với tình hình thực tế. Từ đó, tổ chức phân công, thực hiện, điều hành phù hợp, hiệu quả. Không vì thành tích, phong trào mà xây dựng NTM bằng mọi giá.

Bốn là, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Tăng cường nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng cũng như đào tạo nghề cho lao động nông thôn gắn với chương trình, đề án cụ thể trên địa bàn, khuyến khích các doanh nghiệp tham gia vào quá trình đào tạo, nâng cao chất lượng lao động, có giải pháp hỗ trợ, bổ sung kỹ năng cho người dân. Đồng thời, quan tâm tăng cường bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ cán bộ làm công tác xây dựng NTM các cấp, nhất là ở cấp xã, thôn để nâng cao chất lượng công tác tham mưu, đề xuất các cơ chế, chính sách có tính sáng tạo, đột phá phù hợp với điều kiện đặc thù của địa phương; thực hiện tốt công tác cán bộ cơ sở, tăng cường điều động, luân chuyển cán bộ có năng lực giữ vị trí chủ chốt ở huyện, xã khó khăn để tạo sự chuyển biến trong triển khai Chương trình xây dựng NTM.

Năm là, phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Khuyến khích đầu tư phát triển nông, lâm nghiệp, kết hợp chăn nuôi và các ngành kinh tế nông thôn khác như chế biến, tiểu thủ công nghiệp... ở nông thôn. Thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, thu mua nông sản của nông dân, tạo sự gắn kết chặt chẽ trong sản xuất nông nghiệp, hình thành các vùng sản xuất tập trung, vùng chuyên canh giá trị cao, góp phần đẩy mạnh sản xuất; tổ chức thực hiện việc liên kết “4 nhà”, chú trọng gắn kết doanh nghiệp với hộ nông dân; giải quyết hài hòa các lợi ích; hỗ trợ phát triển kinh tế hộ theo hướng trang trại có quy mô phù hợp, từng bước tiến tới sản xuất hàng hóa lớn.

Quản lý và sử dụng hiệu quả nguồn vốn được phân bổ, tiếp tục triển khai thực hiện xây dựng hạ tầng cơ sở thiết yếu, cần ưu tiên các công trình phục vụ nhu cầu công cộng, các công trình cải tạo, nâng cấp, công trình dễ làm, ít tốn kém, có thể huy động được sức dân và các nguồn lực xã hội khác. Triển khai có hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia về y tế nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe Nhân dân. Làm tốt công tác tuyên truyền, vận động người dân tham gia bảo hiểm y tế tự nguyện toàn dân. Chú trọng xây dựng lối sống, nếp sống trong sạch, lành mạnh; bảo tồn, kế thừa và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống.

Thực hiện các chính sách về hỗ trợ vốn phục vụ nhu cầu sản xuất của người dân. Đa dạng hóa các nguồn vốn vay, đơn giản hóa thủ tục để người dân dễ dàng tiếp cận; thường xuyên đánh giá hiệu quả sản xuất để phát triển nhân rộng, phát triển mô hình phải gắn với thị trường tiêu thụ, tránh trường hợp đầu tư tràn lan, nhân rộng ồ ạt, sản phẩm làm ra không tiêu thụ được.

Tranh thủ các nguồn lực, tạo cơ chế thông thoáng, thuận lợi để thu hút các nhà đầu tư, phát huy những tiềm năng, lợi thế của địa phương, giải quyết nhu cầu việc làm tại chỗ, nâng cao thu nhập cho người dân.

Sáu là, xây dựng, phát triển hệ thống hạ tầng.

Hoàn thiện và nâng cao chất lượng hệ thống hạ tầng cơ bản ở nông thôn, trong đó, có chính sách đột phá, ưu tiên nguồn lực hỗ trợ hoàn thiện hạ tầng cơ sở trên địa bàn những xã đặc biệt khó khăn nhằm cải thiện trực tiếp điều kiện sinh hoạt và sản xuất của người dân, từng bước hoàn thiện các tiêu chí xã NTM, ứng phó với thiên tai và biến đổi khí hậu. 

Bảy là, thực hiện có hiệu quả Quy chế dân chủ ở cơ sở trong việc thực hiện xây dựng NTM.

Các cấp ủy đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội cần tiếp tục quán triệt sâu sắc, nhận thức đầy đủ và toàn diện hơn nữa các quan điểm chỉ đạo của Trung ương Đảng tại Chỉ thị số 30-CT/TW, ngày 28/02/1998; Quyết định số 217-QĐ/TW, ngày 12/12/2013; Kết luận số 120-KL/TW, ngày 07/01/2016 của Bộ Chính trị và các văn bản liên quan gắn với phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”; tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo trong xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở, bảo đảm thực chất, có hiệu quả. Đẩy mạnh các hoạt động giám sát, nhất là giám sát trong đầu tư công, giám sát cán bộ, công chức, đảng viên ở khu dân cư; nắm bắt dư luận xã hội, phản ánh kịp thời tâm tư, nguyện vọng của quần chúng nhân dân.

Công khai, minh bạch các kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quyết toán tài chính, các dự án, công trình đầu tư cũng như phương án đền bù, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, tái định cư... liên quan đến dự án, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, các khoản đầu tư do Nhân dân đóng góp, xây dựng trong quá trình thực hiện xây dựng NTM.

Thường xuyên củng cố, kiện toàn, nâng cao chất lượng hoạt động của Ban Chỉ đạo thực hiện Quy chế dân chủ các cấp. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở, kịp thời chấn chỉnh sai phạm, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc. Đồng thời, xử lý nghiêm các trường hợp lợi dụng dân chủ để vi phạm pháp luật, kích động gây rối, làm mất an ninh, trật tự ở cơ sở, làm hại đến lợi ích của Nhân dân. Bên cạnh đó, cần tạo điều kiện để Nhân dân tiếp cận thông tin, nhất là các thông tin về chính sách, pháp luật liên quan tới xây dựng NTM.

Tám là, đốn đốc, kiểm tra, giám sát, đánh giá tình hình thực hiện xây dựng NTM.

Công tác tổ chức kiểm tra, giám sát phải khách quan, trung thực, không thiên vị, không chạy theo thành tích, có như vậy mới đạt được hiệu quả thiết thực, bền vững. Tăng cường vai trò giám sát của người dân trong quá trình xây dựng NTM. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kiểm điểm trách nhiệm đối với tập thể, cá nhân vi phạm trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện xây dựng NTM; coi trọng việc sơ kết, tổng kết, đánh giá rút kinh nghiệm; kịp thời giải quyết các vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện. Xử lý nghiêm minh, đúng người, đúng tội các tổ chức, cá nhân làm sai, gây thất thoát, lãng phí cho địa phương. 

1, 2, 3, 4, 5. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 77, 92, 89, 93, 283.

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Nghị quyết số 26-NQ/TW, ngày 05/8/2008 về nông nghiệp, nông dân, nông thôn.

3. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn: Thông tư số 54/2009/TT-BNNPTNT, ngày 21/8/2009 về hướng dẫn thực hiện Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới, Hà Nội, 2009.

4. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn: Xây dựng nông thôn mới, Nxb. Văn hóa - Thông tin, Hà Nội, 2012.

5. Phạm Di: Một số giải pháp đẩy mạnh xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam hiện nay, Nxb. Thông tin và Truyền thông, Hà Nội, 2018.

6. Phạm Ngọc Dũng: Công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn - Từ lý luận đến thực tiễn ở Việt Nam hiện nay, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011.

7. Vũ Văn Ninh: Nhìn lại hơn 3 năm thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới; kết quả và một số bài học kinh nghiệm”, Tạp chí Cộng sản, số 94/2014.

NGUYỄN VĂN QUÁT

Ủy ban nhân dân huyện M’Drắk, tỉnh Đắk Lắk

Bình luận