Đầu tư phát triển năng lượng hướng tới mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao và bền vững

Sáng 21/8/2025, tại Trung tâm Hội nghị Quốc tế, số 11 Lê Hồng Phong, Hà Nội, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phối hợp với Viện Kinh tế Việt Nam và thế giới tổ chức Diễn đàn với chủ đề "Đầu tư phát triển năng lượng hướng tới mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao và bền vững".

Các đồng chí chủ trì Diễn đàn.

Chủ trì Diễn đàn có: PGS.TS. Vũ Trọng Lâm, Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật; TS. Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội; TS. Nguyễn Đình Chúc, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam và thế giới.

Đại biểu dự Diễn đàn.

Tham dự Diễn đàn có các đồng chí: Trần Quốc Khánh, Thường trực Hội đồng Tư vấn chính sách của Chính phủ, nguyên Thứ trưởng Bộ Công Thương; GS.TS. Lê Anh Tuấn, Chủ tịch Hội đồng Đại học Bách khoa Hà Nội; PGS.TS. Trần Đình Thiên và PGS.TS. Bùi Quang Tuấn, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam; đồng chí Nguyễn Hoài Anh, Phó Giám đốc - Phó Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật; cùng các đồng chí Ủy viên Hội đồng Biên tập - Xuất bản Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, lãnh đạo Viện Kinh tế Việt Nam và thế giới.

Diễn đàn còn có sự tham dự của hơn 300 đại biểu là các chuyên gia, nhà khoa học, lãnh đạo, cán bộ đến từ các ban, bộ, ngành Trung ương, ủy ban của Quốc hội, các viện nghiên cứu, trường đại học, tập đoàn kinh tế và doanh nghiệp.

Đây là diễn đàn khoa học để thảo luận, đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết số 55-NQ/TW, ngày 11/02/2020 của Bộ Chính trị về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Quyết định số 2233/QĐ-TTg, ngày 28/12/2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Phát triển thị trường năng lượng cạnh tranh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và đề xuất những định hướng chiến lược và giải pháp thúc đẩy đầu tư phát triển năng lượng theo hướng xanh, hiện đại, hiệu quả, xây dựng thị trường năng lượng Việt Nam vận hành minh bạch, cạnh tranh, bền vững, đóng góp mạnh mẽ vào mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao và bền vững của đất nước trong giai đoạn tới.

TS. Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội phát biểu khai mạc Diễn đàn.

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, TS. Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho biết, Diễn đàn là hoạt động khoa học thường niên do Viện Kinh tế Việt Nam và thế giới tổ chức. Năm nay, Diễn đàn diễn ra trong bối cảnh đặc biệt, gắn với các hoạt động kỷ niệm Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2/9 và các dấu mốc quan trọng năm 2025, thời điểm nước ta kiến tạo những nền tảng then chốt, hướng tới mục tiêu trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.

Theo TS. Tạ Đình Thi, năng lượng giữ vai trò then chốt trong tiến trình phát triển đất nước. Diễn đàn là dịp để các nhà khoa học, chuyên gia, nhà quản lý cùng thảo luận, đề xuất những giải pháp thiết thực, khả thi nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển năng lượng gắn với mục tiêu tăng trưởng nhanh và bền vững. Trong đó, bốn nội dung lớn cần được quan tâm gồm: (1) phân tích, dự báo xu hướng tăng trưởng kinh tế giai đoạn 2026 - 2030 và nhu cầu vốn đầu tư cho lĩnh vực năng lượng; (2) đúc rút kinh nghiệm huy động nguồn lực cho chuyển dịch năng lượng xanh, tái tạo từ thực tiễn trong nước và quốc tế; (3) đánh giá thực chất hệ thống cơ chế, chính sách pháp luật hiện hành, chỉ ra hạn chế, bất cập và đề xuất sửa đổi, bổ sung nhằm khơi thông điểm nghẽn, thúc đẩy dòng vốn tư nhân đầu tư vào năng lượng; (4) trao đổi cụ thể về những chính sách mang tính đột phá, đặc biệt trong tài chính và đầu tư, phát triển thị trường điện cạnh tranh, tín chỉ cácbon, các mô hình kinh doanh xanh và cơ chế thu hút các quỹ đầu tư quốc tế.

TS. Tạ Đình Thi nhấn mạnh, thành công của tiến trình chuyển dịch năng lượng không chỉ dựa vào những chính sách đơn lẻ, mà đòi hỏi giải pháp đồng bộ, tư duy chiến lược dài hạn, coi thị trường là trung tâm, công nghệ là then chốt, cải cách thể chế mạnh mẽ để tạo môi trường minh bạch, khuyến khích đầu tư tư nhân trong và ngoài nước. “Với trí tuệ, kinh nghiệm và tâm huyết của các nhà khoa học, các đại biểu, tôi tin tưởng Diễn đàn sẽ có những thảo luận sâu sắc, đưa ra các kiến nghị quan trọng, góp phần kiến tạo nền tảng vững chắc, thu hút đầu tư cho phát triển năng lượng, hiện thực hóa khát vọng Việt Nam hùng cường, thịnh vượng”, đồng chí Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội bày tỏ.

PGS.TS. Vũ Trọng Lâm, Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phát biểu đề dẫn Diễn đàn.

Phát biểu đề dẫn, PGS.TS. Vũ Trọng Lâm, Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật nhấn mạnh, trong giai đoạn qua, ngành năng lượng đã đạt được những thành tựu nổi bật, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước:

Thứ nhất, cơ cấu nguồn năng lượng của nước ta ngày càng đa dạng và hợp lý. Năng lượng tái tạo đã có bước phát triển đột phá cả về quy mô lẫn tốc độ, đặc biệt là điện gió và điện mặt trời. Trong một thời gian ngắn, Việt Nam đã vươn lên nhóm các quốc gia dẫn đầu khu vực Đông Nam Á về công suất lắp đặt điện tái tạo, nhiều dự án điện gió ngoài khơi và điện mặt trời quy mô hàng trăm MW đã đi vào vận hành, góp phần giảm áp lực phụ thuộc vào nguồn nhiên liệu hóa thạch truyền thống. Sự gia tăng tỷ trọng năng lượng sạch không chỉ bảo đảm nguồn cung ổn định và an toàn hơn, mà còn giúp giảm phát thải khí nhà kính, cải thiện môi trường và nâng cao uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế về cam kết phát triển bền vững.

Thứ hai, môi trường đầu tư trong lĩnh vực năng lượng đã từng bước được cải thiện rõ rệt. Hệ thống cơ chế, chính sách pháp luật được điều chỉnh, bổ sung theo hướng minh bạch, tạo thuận lợi cho các thành phần kinh tế tham gia. Các dự án đầu tư ngày càng đa dạng về hình thức, quy mô và công nghệ, trong đó có nhiều dự án quy mô lớn ứng dụng công nghệ hiện đại, tiên tiến của thế giới. Điều này đã góp phần nâng cao hiệu quả khai thác, sử dụng năng lượng, đồng thời tạo cơ hội việc làm, phát triển các ngành công nghiệp hỗ trợ và thúc đẩy chuyển giao công nghệ mới vào Việt Nam.

Thứ ba, hợp tác quốc tế trong lĩnh vực năng lượng được mở rộng cả về chiều rộng lẫn chiều sâu. Việt Nam đã thu hút được nhiều nguồn vốn đầu tư nước ngoài, tiếp nhận công nghệ hiện đại và học hỏi kinh nghiệm quản lý, vận hành từ các quốc gia tiên tiến, đồng thời mở ra cơ hội kết nối hạ tầng năng lượng khu vực, góp phần tăng cường an ninh năng lượng và hội nhập quốc tế.

Quang cảnh Diễn đàn.

Mặc dù đạt được nhiều kết quả quan trọng, thực tiễn phát triển năng lượng của Việt Nam vẫn bộc lộ những hạn chế và thách thức cần sớm được khắc phục để thực sự trở thành động lực cho tăng trưởng kinh tế cao, bền vững. Hạ tầng truyền tải và phân phối điện chưa theo kịp tốc độ phát triển nhanh chóng của các nguồn điện mới, cơ cấu các loại hình năng lượng vẫn thiếu cân đối, sự chênh lệch giữa năng lượng tái tạo và năng lượng hóa thạch chưa được điều chỉnh hài hòa, ảnh hưởng trực tiếp đến tính ổn định và khả năng cung ứng lâu dài cho nền kinh tế. Chính sách giá điện và cơ chế khuyến khích đầu tư, dù đã có những bước cải thiện, vẫn chưa tạo đủ sức hút để huy động mạnh mẽ các nguồn vốn trong và ngoài nước, chưa bảo đảm tính ổn định và đồng bộ, do đó chưa phát huy đầy đủ vai trò của năng lượng như một lĩnh vực mũi nhọn thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Thị trường năng lượng dù đã hình thành, vẫn chưa vận hành hoàn toàn theo cơ chế cạnh tranh minh bạch; các rào cản về thể chế và tiếp cận thị trường khiến nhiều chủ thể kinh tế chưa thể tham gia một cách bình đẳng, làm giảm tính năng động của thị trường và hạn chế tác động lan tỏa tới các ngành, lĩnh vực khác.

Đặc biệt, áp lực bảo đảm an ninh năng lượng để phục vụ yêu cầu tăng trưởng kinh tế ngày càng cao đang song hành với nghĩa vụ cắt giảm phát thải và đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường quốc tế. Điều này đòi hỏi phải đổi mới tư duy chiến lược, hoàn thiện thể chế và phương thức quản lý ngành năng lượng theo hướng hiện đại, minh bạch, hiệu quả, gắn kết chặt chẽ với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, để năng lượng thực sự trở thành nền tảng vững chắc và động lực then chốt cho mục tiêu tăng trưởng kinh tế nhanh, xanh và bền vững của đất nước.

PGS.TS. Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam chia sẻ về chủ đề "Năng lượng cho tăng trưởng cao, bền vững: Thách thức xứng tầm" tại Diễn đàn.

TS. Nguyễn Quốc Thập, Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam trao đổi về "Định hướng đầu tư phát triển các nguồn năng lượng mới nhằm đáp ứng nhu cầu năng lượng của nền kinh tế trong kỷ nguyên mới".

Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững, tái cấu trúc nền kinh tế gắn với chuyển đổi xanh và hướng tới cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050; năng lượng, đặc biệt là năng lượng sạch và năng lượng tái tạo, được xác định là một trong những động lực chiến lược thúc đẩy tăng trưởng nhanh và bền vững, đồng thời nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế. Diễn đàn khoa học Đầu tư phát triển năng lượng hướng tới mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao và bền vững tập trung thảo luận, làm rõ các nội dung:

Một là, nhận diện cơ hội và thách thức trong đầu tư phát triển năng lượng ở Việt Nam giai đoạn mới, cả ở khía cạnh nguồn cung và nhu cầu tiêu thụ, trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và chuyển đổi năng lượng toàn cầu. Qua đó, xác định rõ lợi thế cạnh tranh, tiềm năng cần khai thác, cũng như những rủi ro và trở ngại cần sớm có giải pháp ứng phó.

Hai là, đánh giá thực trạng hệ thống pháp luật, cơ chế chính sách, hạ tầng và thị trường năng lượng, chỉ ra các “nút thắt” và “điểm nghẽn” đang cản trở quá trình huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực đầu tư; đồng thời làm rõ nguyên nhân và tác động của những hạn chế này đối với mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao, bền vững.

Ba là, dự báo về xu hướng phát triển thị trường năng lượng; đề xuất các giải pháp, kiến nghị, đặc biệt là những giải pháp mang tính đột phá để phát triển và xây dựng một hệ sinh thái năng lượng bền vững, thân thiện với môi trường; các giải pháp mang tính đột phá và khả thi nhằm thúc đẩy đầu tư phát triển năng lượng trở thành động lực quan trọng cho tăng trưởng kinh tế cao, bền vững ở Việt Nam giai đoạn 2026 - 2030 và định hướng đến năm 2045.

Các diễn giả trao đổi, chia sẻ tại Diễn đàn.

Để làm rõ thêm các nội dung của Diễn đàn, Ban Tổ chức đã bố trí phiên thảo luận chuyên đề do TS. Phí Vĩnh Tường, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam và thế giới điều phối. Tham gia thảo luận có các diễn giả: PGS.TS. Bùi Quang Tuấn, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam; TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam; GS.TS. Lê Anh Tuấn, Chủ tịch Hội đồng Đại học Bách khoa Hà Nội; ông Hà Đăng Sơn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu năng lượng và tăng trưởng xanh; cùng đại diện Bộ Tài chính, Bộ Công Thương và Công ty Cổ phần Tập đoàn T&T. Phiên thảo luận có sự tổng kết, dẫn dắt của TS. Lê Xuân Sang, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam và thế giới.

Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm.

Trên cơ sở các bài tham luận khoa học và các ý kiến trao đổi, thảo luận tại Diễn đàn, Ban Tổ chức sẽ tổng hợp, chắt lọc các ý kiến để xây dựng báo cáo kiến nghị chính sách kinh tế vĩ mô gửi Chính phủ và các bộ, ngành Trung ương, các cơ quan liên quan.