Miền Nam, Sài Gòn, bến cảng Nhà Rồng là nơi người thanh niên Nguyễn Tất Thành bước lên tàu, ra đi tìm đường cứu nước. Miền Nam cũng là nơi cung cấp hàng nghìn bằng chứng hiện thực để người cộng sản Nguyễn Ái Quốc lên án chống lại sự đô hộ, áp bức, bóc lột của thực dân Pháp ở thuộc địa. Miền Nam còn là nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn dõi theo sát sao, ngày đêm trăn trở với tấm lòng thương yêu vô bờ bến và khát vọng giải phóng hoàn toàn mảnh đất thiêng liêng này. Cho đến khi trút hơi thở cuối cùng, Bác vẫn một lòng mong ngóng về miền Nam.
Miền Nam yêu quý luôn trong trái tim Người, miền Nam là “Thành đồng Tổ quốc”, là mảnh đất “đi trước về sau”, “là máu của máu Việt Nam, thịt của thịt Việt Nam”, “Đồng bào Nam Bộ là dân nước Việt Nam. Sông có thể cạn, núi có thể mòn, song chân lý đó không bao giờ thay đổi”.
Đáp lại tình thương yêu, tin tưởng của Bác, đồng bào miền Nam luôn làm theo lời Bác, vượt qua muôn vàn đau thương, kiên trì, quyết tâm, anh dũng chiến đấu, thực hiện thắng lợi sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước như nguyện ước của Người. Tình cảm máu thịt, sâu sắc của Bác Hồ với miền Nam và của đồng bào miền Nam với Bác Hồ đã trở thành một trong những nhân tố tinh thần quyết định làm nên chiến thắng vĩ đại trong sự nghiệp chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ xâm lược, giành độc lập, tự do, thống nhất đất nước, non sông thu về một mối.
Nhân dịp kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025), 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025), để góp phần làm sáng tỏ hơn nữa tình cảm đặc biệt của Bác Hồ với miền Nam, miền Nam với Bác Hồ và những bài học lịch sử quý báu cho các thế hệ Việt Nam hôm nay, mai sau, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản cuốn sách Miền Nam trong trái tim Hồ Chí Minh của Giáo sư Trần Văn Giàu. Cuốn sách tập hợp kết quả nghiên cứu từ nhiều công trình của Giáo sư Trần Văn Giàu về Chủ tịch Hồ Chí Minh trong mối quan hệ với cách mạng Việt Nam, đặc biệt là với cách mạng và đồng bào miền Nam. Nội dung cuốn sách liên quan đến nhiều sự kiện, nhân vật được tác giả khai thác từ nhiều nguồn tư liệu khác nhau, diễn ra trong suốt hành trình cách mạng vĩ đại của dân tộc trong thế kỷ XX.
Cuốn sách là kho tư liệu quý đã được ghi chép một cách sinh động bằng tinh thần khoa học cẩn trọng với phong cách nghiên cứu đặc trưng “văn - sử - triết bất phân” của Giáo sư Trần Văn Giàu; không chỉ ghi lại những hồi ức hay những mẩu chuyện lịch sử - danh nhân, mà còn góp phần làm rõ những mục tiêu lý luận và thực tiễn quan trọng như: làm sáng tỏ những yếu tố tạo nên mối quan hệ giữa Bác Hồ với miền Nam cũng như sức mạnh được tạo nên từ mối quan hệ đó; làm rõ hơn tình cảm, ý chí, khát vọng của nhân dân Việt Nam, nhất là nhân dân miền Nam và phẩm chất, tầm vóc của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước và từ đó tìm một giải đáp cho sự nối tiếp giữa truyền thống và công cuộc đổi mới đất nước toàn diện hiện nay.
