Vào những năm đầu thế kỷ XX, phong trào yêu nước của nhân dân Việt Nam rất sôi nổi, tràn đầy nhiệt huyết, nhưng lại lâm vào tình trạng khủng hoảng sâu sắc về đường lối chính trị. Trong hoàn cảnh ấy, người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành đã ra đi tìm đường cứu nước, giải phóng dân tộc khỏi ách áp bức của chủ nghĩa thực dân Pháp. Nguyễn Ái Quốc là người Việt Nam đầu tiên đã vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào hoàn cảnh nước ta, vạch đường chỉ lối cho cách mạng Việt Nam từng bước đi lên, tiến tới giành thắng lợi hoàn toàn.
Cuốn sách Nguyễn Ái Quốc với việc truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin ở Việt Nam (1921-1930) xuất bản lần thứ ba, trình bày có hệ thống quá trình lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc tiếp thu, truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam, chuẩn bị các điều kiện cần thiết để thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam - nhân tố quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam.
Cần thấy rằng việc truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam của Nguyễn Ái Quốc là một quá trình, một quá trình xuyên suốt với những thay đổi và những cuộc gặp gỡ trong nhận thức một cách lôgic và cũng đầy kỳ thú. Xuất phát từ chủ nghĩa yêu nước, nhưng chủ nghĩa yêu nước ở Người vừa kế thừa tinh hoa của chủ nghĩa yêu nước truyền thống, vừa bao hàm một tinh thần đổi mới phù hợp với yêu cầu và xu thế của thời đại. Và chính chủ nghĩa yêu nước đó là tiền đề đưa Người đến cuộc gặp gỡ kỳ thú với Luận cương về vấn đề dân tộc và thuộc địa của Lênin, đã làm sáng tỏ con đường đi tìm chân lý cho dân tộc - chủ nghĩa cộng sản. Từ bước chuyển căn bản trong nhận thức tư tưởng đó, Người bắt đầu chuẩn bị và dần dần từng bước đưa chủ nghĩa Mác - Lênin vào trong nước. Quá trình truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin có thể phân chia thành 3 chặng, tương ứng với 3 thời kỳ hoạt động của Nguyễn Ái Quốc trên 4 địa bàn: Thời kỳ Pari: sự khởi đầu của quá trình; Thời kỳ Mátxcơva: phác thảo những nét lớn về chiến lược của cách mạng Việt Nam; Thời kỳ Quảng Châu - vùng Đông Bắc Xiêm: bắt tay xây dựng tổ chức cách mạng. Vào Việt Nam, chủ nghĩa cộng sản đã được Nguyễn Ái Quốc kết hợp với những tiền đề kinh tế - xã hội, chính trị - tư tưởng Việt Nam để xác lập tư tưởng cộng sản ở Việt Nam, cụ thể là kết hợp chủ nghĩa Mác - Lênin với phong trào công nhân, Bônsêvích hóa Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên và Tân Việt Cách mạng Đảng… và cuối cùng, dẫn đến sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam - một sự thắng lợi rực rỡ vào bậc nhất của phong trào công nhân và dân tộc, của chủ nghĩa Mác - Lênin.
Những tư liệu được sử dụng trong cuốn sách khá phong phú, tin cậy, góp phần khẳng định sự đúng đắn của con đường cách mạng do Chủ tịch Hồ Chí Minh vạch ra và dẫn dắt nhân dân ta đến thắng lợi ngày nay. Cuốn sách của PGS, TS. Phạm Xanh, là tài liệu tham khảo quý cho những ai quan tâm đến hành trình cứu nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh.