Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật - 80 năm xây dựng và phát triển

Trải qua 80 năm xây dựng và phát triển, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật đã khẳng định và phát huy xứng đáng vai trò là cơ quan xuất bản lý luận, chính trị của Đảng và Nhà nước. Từ những ngày đầu gian khó cho đến giai đoạn đổi mới, hội nhập và chuyển đổi số mạnh mẽ hôm nay, Nhà xuất bản không ngừng lớn mạnh, khẳng định vị thế là một trung tâm xuất bản hiện đại, hàng đầu của đất nước.

Sự ra đời và phát triển của xuất bản cách mạng Việt Nam

Sự phát triển của nền xuất bản cách mạng Việt Nam gắn liền với quá trình hoạt động cách mạng của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc. Trong quá trình tìm đường cứu nước, Nguyễn Ái Quốc đã tiếp cận chủ nghĩa Mác - Lênin, từ đó Người xác định rõ phương hướng đấu tranh giải phóng dân tộc Việt Nam theo con đường cách mạng vô sản. Sau khi gia nhập Đảng Cộng sản Pháp, trở thành người cộng sản Việt Nam đầu tiên, Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh đẩy mạnh chuẩn bị về chính trị, tư tưởng và tổ chức cho việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam để lãnh đạo cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc. Thông qua sách, báo và các hoạt động thực tiễn, Người tích cực truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin vào phong trào công nhân và phong trào yêu nước Việt Nam.

Tháng 6/1925, Nguyễn Ái Quốc tập hợp những thanh niên yêu nước đang hoạt động ở Trung Quốc, sáng lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên - tổ chức tiền thân của Đảng Cộng sản. Để tuyên truyền những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, Nguyễn Ái Quốc đã mở các lớp huấn luyện chính trị cho hội viên của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên. Những bài giảng của Người tại các lớp huấn luyện được tập hợp và xuất bản thành cuốn sách Đường Kách mệnh (1927) để làm tài liệu học tập và tuyên truyền. Đây được xem là tác phẩm đặt nền móng cho sự ra đời và phát triển của xuất bản cách mạng Việt Nam.

Cuốn "Đường Kách mệnh" được trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia.

Ngay sau khi thành lập Đảng, cùng với việc xuất bản báo chí cách mạng, Trung ương Đảng còn tổ chức ấn hành nhiều tài liệu tuyên truyền khác, trong đó có cuốn Ngày quốc tế đỏ mồng một tháng Tám do Ban Cổ động và Tuyên truyền của Đảng Cộng sản ấn hành năm 1930. Tiếp đó, một số tác phẩm được xuất bản đã góp phần thu hút, tập hợp đội ngũ, tuyên truyền cách mạng, tiêu biểu như Tự chỉ trích của Trí Cường (Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ, năm 1939); Lịch sử nước ta của Nguyễn Ái Quốc (năm 1942),... Việc xuất bản sách, tài liệu của Đảng được tiến hành bằng nhiều phương thức phong phú, sáng tạo, là phương pháp đấu tranh hợp pháp thông qua xuất bản sách công khai. Hoạt động đó góp phần tuyên truyền, tập hợp, tổ chức quần chúng; đồng thời còn là đầu mối liên lạc giữa hoạt động hợp pháp và hoạt động bí mật. Thông qua các tài liệu, xuất bản cách mạng đã tích cực tham gia tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lênin, truyền bá tư tưởng cộng sản và xây dựng lực lượng cách mạng; góp phần quan trọng trong việc định hướng tư tưởng, tập hợp quần chúng. Ngày 10/10/1942, Báo Cờ giải phóng ra đời, cùng với đó là Nhà xuất bản Cờ giải phóng, tham gia tích cực vào việc tuyên truyền, cổ động và đấu tranh về tư tưởng, chính trị và tổ chức theo chủ trương, đường lối của Trung ương Đảng để chuẩn bị và tiến hành khởi nghĩa giành chính quyền. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa non trẻ vừa mới ra đời đã đứng trước những thử thách cực kỳ nghiêm trọng. Vận dụng sách lược mềm dẻo, ngày 11/11/1945, Đảng ta tuyên bố “tự ý giải tán”, thực chất là rút vào hoạt động bí mật, duy trì hình thức công khai là “Hội Nghiên cứu chủ nghĩa Mác ở Đông Dương”. Báo Cờ giải phóng và Nhà xuất bản Cờ giải phóng - các cơ quan ngôn luận, tuyên truyền của Đảng tuyên bố “đình bản” và “đóng cửa”. Báo Sự thật và Nhà xuất bản Sự thật - các cơ quan của Hội Nghiên cứu chủ nghĩa Mác ở Đông Dương ra đời để kế tục sự nghiệp của các tổ chức tiền thân. Trên báo Sự thật số đầu tiên ra ngày 5/12/1945, Nhà xuất bản Cờ giải phóng thông báo: “Vì báo Cờ giải phóng đình bản nên Nhà xuất bản Cờ giải phóng cũng tự ý đóng cửa. Những sách đã in ra, chúng tôi giao toàn quyền cho Nhà xuất bản Sự thật phát hành”. Nhà xuất bản Sự thật, cơ quan xuất bản của Hội Nghiên cứu chủ nghĩa Mác ở Đông Dương chính thức ra đời; ngày 5/12 được lấy là ngày truyền thống của Nhà xuất bản Sự thật, nay là Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật.

Thông báo của Nhà xuất bản Cờ giải phóng về việc giao cho Nhà xuất bản Sự thật phát hành những sách đã in (đăng trên Báo Sự thật số đầu tiên ra ngày 5/12/1945).

Hoạt động xuất bản cách mạng Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển mới, vừa phục vụ công cuộc kháng chiến, vừa xây dựng nền văn hóa mới, giáo dục tinh thần yêu nước, củng cố niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng và Chính phủ. Nhà xuất bản có vai trò là cơ quan xuất bản chính trị của Đảng và Nhà nước, có nhiệm vụ biên tập, xuất bản sách lý luận, chính trị, góp phần tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lênin, chủ trương kháng chiến - kiến quốc của Đảng và Chính phủ trong cán bộ, đảng viên và nhân dân.

80 năm kiên trung, nỗ lực phục vụ sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc

Trong thời kỳ đầu mới thành lập, điều kiện hoạt động còn khó khăn, kinh nghiệm chưa nhiều, song dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Trung ương Đảng, ngay trong những năm 1945 - 1946, Nhà xuất bản Sự thật đã xuất bản được 33 đầu sách trình bày những lý luận cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, những quan điểm đúng đắn về tình hình cách mạng thế giới. Cùng với các “binh chủng” khác trên mặt trận tư tưởng, sách của Nhà xuất bản Sự thật đã góp phần làm cho chủ nghĩa Mác - Lênin được truyền bá rộng rãi, làm chuyển biến tư tưởng của quần chúng cách mạng từ chủ nghĩa yêu nước theo quan điểm truyền thống sang chủ nghĩa yêu nước theo quan điểm của giai cấp công nhân.

Trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ và gian khổ chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược (1945 - 1975), Nhà xuất bản Sự thật phải di chuyển, sơ tán ở nhiều nơi, song trong bất kỳ hoàn cảnh nào, công tác biên tập, xuất bản vẫn được chú trọng tiến hành đều đặn. Những tác phẩm được xuất bản trong các thời kỳ này đã góp phần tích cực vào công tác chính trị, tư tưởng của Đảng, phục vụ cuộc kháng chiến trường kỳ và hai nhiệm vụ chiến lược của cách mạng: độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.

Sau khi miền Nam được hoàn toàn giải phóng, đất nước hòa bình, thống nhất, Nhà xuất bản Sự thật đã đặt chi nhánh ở Thành phố Hồ Chí Minh và các giai đoạn sau là ở đồng bằng sông Cửu Long và các tỉnh miền Trung, để kịp thời đáp ứng nhu cầu về sách chính trị lý luận của bạn đọc ở các vùng, miền trong cả nước. Ngày 24/10/1979, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã ra Quyết định số 53-QĐ/TW kiện toàn Nhà xuất bản Sự thật, cơ quan trực thuộc Chính phủ (từ năm 1960) thành cơ quan xuất bản của Đảng, trực thuộc Ban Chấp hành Trung ương, tạo vị thế mới cho Nhà xuất bản trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị.

Từ năm 1986, cùng với bước chuyển của đất nước sau Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng, Nhà xuất bản Sự thật bước vào giai đoạn phát triển mới, các ấn phẩm của Nhà xuất bản phản ánh sinh động sự mở đầu của công cuộc đổi mới, tập trung giới thiệu và làm sáng tỏ đường lối đổi mới toàn diện của Đảng do Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI đề ra và tiếp tục phát triển toàn diện ở các kỳ đại hội sau; làm sáng tỏ những vấn đề về chủ nghĩa Mác - Lênin, chủ nghĩa xã hội và đặc biệt là con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam về các mặt chính trị, kinh tế, văn hóa, quốc phòng, an ninh..., chống lại các tư tưởng và quan điểm phản động, lệch lạc, bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, quan điểm, đường lối của Đảng.

Nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và vai trò quản lý của Nhà nước đối với công tác xuất bản sách chính trị, lý luận, pháp luật, đáp ứng yêu cầu của nhiệm vụ cách mạng trong tình hình mới, ngày 20/11/1992, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã ban hành Quyết định số 53-QĐ/TW thành lập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật trên cơ sở hợp nhất bốn nhà xuất bản: Nhà xuất bản Sự thật trực thuộc Ban Bí thư Trung ương Đảng, Nhà xuất bản Thông tin lý luận trực thuộc Viện Nghiên cứu chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, Nhà xuất bản Tư tưởng - Văn hóa trực thuộc Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương, Nhà xuất bản Pháp lý trực thuộc Bộ Tư pháp. Sự hợp nhất đã tập trung đầu mối và nâng cao hiệu quả công tác xuất bản sách chính trị, lý luận, pháp luật, tăng cường năng lực thực hiện nhiệm vụ chính trị của Nhà xuất bản.

Trên cơ sở nhiệm vụ, yêu cầu của tình hình mới, ngày 3/4/2003, Bộ Chính trị khóa VII đã ra Quyết định số 68-QĐ/TW về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật. Quyết định nêu rõ: Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật là đơn vị sự nghiệp trung ương của Đảng, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp và thường xuyên của Ban Bí thư, có chức năng là cơ quan xuất bản chính trị của Đảng và Nhà nước, hoạt động theo Luật xuất bản.

Triển khai thực hiện Quyết định số 68-QĐ/TW, Nhà xuất bản đã đạt được nhiều thành tựu rất quan trọng trên nhiều lĩnh vực, đáp ứng yêu cầu phục vụ ngày càng tốt hơn sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước trong thời kỳ mới. Thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Hội nghị Trung ương 6 khóa XII “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả” và chủ trương của Đảng, Bộ Chính trị khóa XIII đã ban hành Quyết định số 223-QĐ/TW ngày 28/12/2024 về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật. Theo đó, vai trò, vị thế của Nhà xuất bản đã được nâng lên một tầm vóc mới. Bên cạnh nhiệm vụ biên tập, xuất bản và nghiên cứu khoa học, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật được Bộ Chính trị bổ sung nhiệm vụ biên dịch và tổ chức tuyên truyền, giới thiệu các ấn phẩm về chính trị, lý luận, xã hội và pháp luật nhằm nâng cao trình độ, nhận thức chính trị của cán bộ, đảng viên và nhân dân.

Tổng Bí thư Tô Lâm trao Quyết định số 223-QĐ/TW ngày 28/12/2024 của Bộ Chính trị về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật cho đồng chí Vũ Trọng Lâm, Giám đốc-Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, ngày 31/12/2024.

Với vị thế mới, Nhà xuất bản tiếp tục bám sát nhiệm vụ chính trị và các sự kiện chính trị lớn của đất nước, chủ động phối hợp với các ban, bộ, ngành, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể ở Trung ương và các địa phương kịp thời xuất bản sách và các tài liệu phục vụ triển khai Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và các hội nghị Trung ương, tích cực phục vụ các đợt sinh hoạt chính trị trong tổ chức đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội và trong nhân dân. Sách của Nhà xuất bản luôn bảo đảm đúng định hướng chính trị của Đảng, bảo đảm chất lượng nội dung chính trị, lý luận và khoa học; thể loại sách ngày càng phong phú, đa dạng; hình thức sách có nhiều đổi mới đáp ứng nhu cầu của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân.

Xây dựng Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật thành trung tâm xuất bản hàng đầu của đất nước

Những năm qua, Nhà xuất bản đã tích cực chuyển đổi một phần hoạt động theo Nghị định số 43/2006/NĐ-CP ngày 25/4/2006 của Chính phủ. Theo đó, hoạt động xuất bản không chỉ đáp ứng yêu cầu phục vụ nhiệm vụ chính trị mà còn phải mang lại hiệu quả kinh tế, bảo đảm và nâng cao đời sống cho cán bộ, viên chức, người lao động. Bên cạnh việc thực hiện tốt các đề tài sách phục vụ nhiệm vụ chính trị, Nhà xuất bản còn tập trung nâng cao chất lượng các đề tài sách tự tổ chức xuất bản và phát hành, sách liên kết xuất bản, sách dịch tham khảo đáp ứng nhu cầu của đông đảo bạn đọc; tăng cường nhiệm vụ nghiên cứu khoa học phục vụ trực tiếp công tác biên tập, xuất bản sách. Đáp ứng yêu cầu của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, Nhà xuất bản đã tích cực thực hiện chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ hiện đại, đa dạng hóa các xuất bản phẩm, cho ra đời nhiều ấn phẩm điện tử được đông đảo bạn đọc đón nhận và hoan nghênh, đẩy mạnh công tác truyền thông, giới thiệu sách.

Nhà xuất bản đã tập trung xây dựng, củng cố mạng lưới phát hành; tăng cường liên kết với các đối tác có năng lực để mở rộng mạng lưới phát hành; đặc biệt chú trọng công tác xây dựng đội ngũ cộng tác viên biên soạn sách chính trị, lý luận, pháp luật.

Hoạt động đối ngoại được đẩy mạnh, nhằm mở rộng hợp tác, trao đổi kinh nghiệm về mô hình tổ chức, cơ chế quản lý, kế hoạch đề tài, phát triển thị trường, tổ chức sản xuất, kinh doanh, đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng nhân lực, khai thác bản quyền...

Nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, phát huy các nguồn lực, Nhà xuất bản chú trọng thực hiện dân chủ, công khai, minh bạch hóa mọi hoạt động; thực hiện tốt Quy chế dân chủ ở cơ sở; đổi mới phương thức lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành; củng cố, phát huy vai trò của tổ chức đảng và các đoàn thể trong cơ quan; tăng cường trách nhiệm cá nhân của cán bộ, đảng viên, đặc biệt là cán bộ chủ chốt trong cơ quan, đơn vị. Nhà xuất bản đã xây dựng và đưa vào vận hành hệ thống các quy định, quy chế quản lý nội bộ; tiến hành kiện toàn, sắp xếp bộ máy tổ chức, cán bộ; chú trọng công tác quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý và chuyên môn của Nhà xuất bản; thực hiện chính sách sử dụng, phát huy hiệu quả nguồn nhân lực, đồng thời có chính sách thu hút, tiếp nhận và tuyển dụng công khai các cán bộ trẻ được đào tạo cơ bản, có năng lực và triển vọng, bổ sung nguồn nhân lực có chất lượng cao đáp ứng yêu cầu phát triển của Nhà xuất bản. Trên cơ sở thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ chính trị và sản xuất, kinh doanh, đời sống vật chất và tinh thần của cán bộ, công chức, viên chức Nhà xuất bản được cải thiện và nâng cao.

Với những đóng góp lớn lao đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc, Nhà xuất bản đã vinh dự được Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng Huân chương Lao động, hai lần được Đảng và Nhà nước tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh, đặc biệt nhân dịp kỷ niệm 60 năm Ngày truyền thống, Nhà xuất bản đã được tặng thưởng Huân chương Sao Vàng - phần thưởng cao quý nhất của Đảng và Nhà nước ta và nhiều phần thưởng cao quý khác. Năm 2015, Nhà xuất bản vinh dự được đón nhận danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới.

Những thành tựu đạt được trong 80 năm qua đã đặt cơ sở vững chắc để Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật bước sang một thời kỳ phát triển mới, xây dựng Nhà xuất bản thành một trung tâm xuất bản hiện đại, hàng đầu của đất nước, thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ mà Trung ương Đảng giao phó.

Một số hình ảnh về hoạt động của Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật trong thời gian gần đây:

PGS.TS. Vũ Trọng Lâm, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ các cơ quan Đảng Trung ương, Bí thư Đảng ủy, Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật giới thiệu đến Tổng Bí thư Tô Lâm, Thủ tướng Phạm Minh Chính cùng các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước các ấn phẩm của Nhà xuất bản trưng bày tại Đại hội đại biểu Đảng bộ các cơ quan Đảng Trung ương lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2025 - 2030.

GS.TS. Nguyễn Hòa Bình, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ và các đại biểu thực hiện nghi thức bấm nút ra mắt Tủ sách điện tử Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Hội thảo khoa học quốc gia “Công tác tuyên giáo và dân vận của Đảng trong kỷ nguyên mới” do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phối hợp với Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và Bộ Công an tổ chức.

Lễ giới thiệu cuốn sách "Xây dựng lực lượng Công an nhân dân thật sự trong sạch, vững mạnh, vì nước quên thân, vì dân phục vụ" của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.

PGS.TS. Vũ Trọng Lâm, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ các cơ quan Đảng Trung ương, Bí thư Đảng ủy, Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật trao tặng cuốn sách “65 năm vun đắp tình hữu nghị thủy chung, mẫu mực Việt Nam - Cuba” cho đồng chí Rogelio Polanco Fuentes, Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền nước Cộng hòa Cuba tại Việt Nam.

Ra mắt website ST Store - Kênh phát hành sách chính thống của Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật.

Chiến sĩ Trường Sa đọc sách do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật gửi tặng.

Cán bộ, viên chức, người lao động Nhà xuất bản tham gia ủng hộ đồng bào bị thiệt hại do bão số 10 gây ra.

Cán bộ, viên chức, người lao động Nhà xuất bản tham gia ủng hộ đồng bào miền Trung, Tây Nguyên bị thiệt hại do bão, lũ gây ra.

Hướng tới kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật (05/12/1945 - 05/12/2025), ngày 21/11/2025, Nhà xuất bản đã tổ chức chương trình về nguồn tại điểm di tích Nhà xuất bản tại thôn Làng Bình, xã Chiêm Hóa, tỉnh Tuyên Quang. Trong ảnh: Đoàn công tác của Nhà xuất bản tặng quà các gia đình chính sách, gia đình có công với cách mạng trên địa bàn xã Chiêm Hóa. Nơi đây từng là “căn cứ địa cách mạng” của Nhà xuất bản trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.

Thay mặt Lãnh đạo Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, đồng chí Nguyễn Thái Bình, Phó Giám đốc Nhà xuất bản tặng quà tri ân gia đình đã hiến đất để Nhà xuất bản xây dựng, tôn tạo, mở rộng khuôn viên điểm di tích Nhà xuất bản tại thôn Làng Bình, xã Chiêm Hóa, tỉnh Tuyên Quang.