“Bắn chỉ thiên” - Tiếng nói của người làm báo trong hành trình một thế kỷ

Với 94 tiểu phẩm báo chí sắc sảo, cuốn sách Bắn chỉ thiên của GS.TS. Tạ Ngọc Tấn không chỉ là tập hợp những câu chuyện thời sự, mà còn là tiếng nói phản biện, đầy nhân văn giữa một xã hội nhiều biến động.

Được Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật ấn hành, Bắn chỉ thiên tập hợp 94 tiểu phẩm báo chí do GS.TS. Tạ Ngọc Tấn viết trong khoảng thời gian từ năm 2019 đến 2024 - một giai đoạn đầy biến động, nơi cái tốt và cái xấu luôn hiện diện song hành trong đời sống xã hội. Những câu chuyện trong sách phần lớn đã được công bố trên báo chí, nhưng dưới góc nhìn sắc sảo, hóm hỉnh và đầy trách nhiệm xã hội của tác giả, mỗi tiểu phẩm lại như một tấm gương soi chiếu thực tại, mang đến cho người đọc nhiều suy ngẫm sâu xa.

Cuốn sách “Bắn chỉ thiên” tập hợp 94 tiểu phẩm báo chí của GS.TS. Tạ Ngọc Tấn.

Cuốn sách ra đời trong bối cảnh thông tin đang ngày càng trở nên hỗn loạn, khi mạng xã hội, công nghệ trí tuệ nhân tạo và các nền tảng truyền thông số đã và đang làm thay đổi sâu sắc cách con người tiếp nhận và phản ứng với tin tức. Trong thế giới phẳng ấy, cái tốt nhiều khi bị che lấp bởi sự ồn ào của cái xấu, những hiện tượng méo mó trong xã hội có thể dễ dàng lan truyền, ảnh hưởng đến nhận thức của giới trẻ, và từ đó tác động trực tiếp đến hình ảnh của quốc gia trong con mắt bạn bè quốc tế. Chính trong hoàn cảnh đó, Bắn chỉ thiên xuất hiện như một tiếng nói đầy tỉnh táo, trách nhiệm, góp phần giữ gìn sự tử tế và nuôi dưỡng tinh thần phản biện lành mạnh trong cộng đồng.

Không đi theo lối viết luận đề nặng nề hay công kích gay gắt, GS.TS. Tạ Ngọc Tấn - một nhà báo kỳ cựu, nguyên là người đứng đầu cơ sở đào tạo báo chí lớn nhất cả nước - đã chọn hình thức tiểu phẩm báo chí để truyền tải thông điệp của mình. Đây là một lựa chọn tinh tế: các bài viết ngắn gọn, súc tích, sắc sảo và đầy ngụ ý, khiến người đọc vừa dễ tiếp cận, vừa không khỏi suy ngẫm sau mỗi trang sách.

94 tiểu phẩm trong sách được chắp bút liên tục trong sáu năm, từ 2019 đến 2024, phản ánh những vấn đề nóng bỏng ở thời điểm viết, nhưng vẫn mang tính thời sự bền vững. Mỗi bài viết là một “viên đạn” cảnh báo, nhắm vào một vấn đề nổi cộm của xã hội - từ chuyện “xin - cho”, “rút kinh nghiệm”, “sim rác”, “tin giả”, cho đến những rối rắm trong cơ chế hành chính hay các biểu hiện lệch chuẩn trong đời sống thường nhật.

Tác giả không chỉ giữ vai trò người quan sát, người ghi chép, mà còn là người tham gia vào đối thoại xã hội. Có lúc ông vào vai người kể chuyện, có lúc hóa thân vào những nhân vật hư cấu như “Phó Nhòm” và “Cả Nháy” - những sáng tạo độc đáo vốn thường được sử dụng hiệu quả trong các loại hình nghệ thuật dân gian, giúp các vấn đề thời sự gai góc trở nên sinh động, dễ tiếp cận và không kém phần sâu cay. Giọng văn của ông linh hoạt, lúc châm biếm nhẹ nhàng nhưng thấm thía, lúc hóm hỉnh đầy ẩn ý, khi lại đậm chất đời thường. Qua đó, người đọc không chỉ nhận diện được những bất cập trong xã hội, mà còn có cơ hội nhìn lại chính mình: trong tư duy, hành vi và trách nhiệm với cộng đồng.

Một điểm đặc biệt đáng trân trọng ở Bắn chỉ thiên là sự cân bằng giữa phê phán và lan tỏa điều tích cực. Bên cạnh những bài viết cảnh tỉnh trước những biểu hiện tiêu cực, tác giả không quên dành nhiều trang viết để ngợi ca cái đẹp, cái thiện trong đời sống. Những tiểu phẩm như “Phép màu có thật”, “Những người mẹ nêu gương nhân ái”, hay “Ấm lòng” là những điểm sáng nhân văn, như một lời khẳng định rằng, giữa những bất an của thời cuộc, lòng tử tế vẫn tồn tại, vẫn là nền tảng để xã hội phát triển bền vững. Chính sự đan xen giữa phản biện và truyền cảm hứng đã tạo nên một tổng thể hài hòa, sâu sắc cho cuốn sách, khiến nó không chỉ là tác phẩm dành cho người làm báo, mà còn có giá trị tham khảo đối với các nhà quản lý, nhà giáo dục, và đặc biệt là giới trẻ.

Trong từng câu chữ của Bắn chỉ thiên là tâm huyết của một người cầm bút lâu năm, một nhà giáo giàu trải nghiệm, luôn trăn trở trước vận mệnh đất nước. Mỗi tiểu phẩm không lý luận dài dòng, không sa đà vào dẫn chứng phức tạp, nhưng lại có sức đánh động mạnh mẽ. Nó giúp đánh thức cảm thức xã hội, khơi dậy tinh thần trách nhiệm công dân và thúc đẩy khát vọng hướng thiện, hướng tới một môi trường sống lành mạnh, minh bạch và nhân ái hơn. Đây chính là giá trị thực tiễn sâu xa mà cuốn sách mang lại.

Bắn chỉ thiên không đơn thuần là một cuốn sách. Đó là một dòng chảy phản biện tích cực, là tiếng chuông cảnh tỉnh giữa thời đại nhiễu loạn thông tin, là ánh sáng để soi chiếu lại chính mình. Trong một xã hội cần nhiều hơn những tiếng nói trung thực, trách nhiệm và nhân văn, thì những trang viết như thế này thực sự cần được lan tỏa rộng rãi. Không chỉ để đọc và suy ngẫm, mà còn để hành động - vì một xã hội tốt đẹp hơn.