Ngày 21/9/1973, Việt Nam và Nhật Bản chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao. Đặc biệt, từ năm 1992, khi Nhật Bản chính thức quyết định mở lại các hoạt động viện trợ cho Việt Nam, quan hệ giữa hai nước không ngừng được mở rộng, sự hiểu biết, chân thành và tin cậy từng bước tăng lên. Mối quan hệ Việt Nam - Nhật Bản ngày càng gắn bó, góp phần quan trọng vào sự phát triển của mỗi nước cũng như xây dựng khu vực Đông Nam Á, châu Á - Thái Bình Dương hòa bình, phồn vinh, thịnh vượng. Đây là nền tảng quan trọng để quan hệ Việt Nam - Nhật Bản tiếp tục phát triển ngày càng đi vào chiều sâu và hiệu quả trong những giai đoạn tiếp theo.
Năm 2023 đánh dấu 50 năm kể từ khi Việt Nam và Nhật Bản thiết lập quan hệ ngoại giao, đồng thời cũng là thời điểm quan hệ hai nước chuẩn bị bước sang một giai đoạn mới. Từ lịch sử quan hệ hữu nghị lâu đời giữa hai nước, hai dân tộc, cùng với những thành quả đã đạt được trong quan hệ hai nước và vị trí, tầm quan trọng của nhau trong chính sách đối ngoại của mỗi nước, sự tin cậy về chính trị, tương hỗ về kinh tế, am hiểu về văn hóa..., nhất là với quyết tâm của các thế hệ lãnh đạo và nguyện vọng của các tầng lớp nhân dân hai nước cùng với chủ trương “tăng cường quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa Nhật Bản và Việt Nam là phù hợp với lợi ích của nhân dân hai nước, của khu vực và thế giới” sẽ mở ra nhiều cơ hội và triển vọng tốt đẹp cho mối quan hệ Việt Nam - Nhật Bản.
Nhằm tái hiện những dấu ấn quan trọng trong quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Nhật Bản suốt 50 năm qua, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản cuốn sách 50 năm quan hệ Việt Nam - Nhật Bản (1973 - 2023) do TS. Trần Hoàng Long và TS. Ngô Hương Lan làm đồng chủ biên.
Cuốn sách gồm 5 chương phân tích, làm rõ cơ sở hình thành mối quan hệ Việt Nam - Nhật Bản trong 50 năm xây dựng và phát triển; quá trình thiết lập mối quan hệ ngoại giao Việt Nam - Nhật Bản và những bước thăng trầm trong những năm 1973 - 1991; giai đoạn khởi sắc trong những năm 1992 - 2002 và những bước phát triển mạnh mẽ những năm 2002 - 2023; đưa ra đánh giá trong 50 năm quan hệ Việt Nam - Nhật Bản và những triển vọng trong tương lai. Những kết quả quan trọng ấy có ý nghĩa lịch sử không chỉ đối với Việt Nam và Nhật Bản cũng như mối quan hệ giữa hai nước, mà còn đối với sự hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển của khu vực và quốc tế.
