Cạnh tranh công nghê Mỹ - Trung Quốc thời đại 4.0

Kể từ sau Chiến tranh lạnh tới nay, lần đầu tiên Mỹ phải đối mặt với Trung Quốc - một nước lớn không là đồng minh, không cùng hệ giá trị và có năng lực công nghệ trong một số lĩnh vực, như mạng 5G, trí tuệ nhân tạo (AI), đủ để tạo ra thách thức đối với Mỹ. Sự trỗi dậy mạnh mẽ của Trung Quốc trong thế kỷ XXI lại càng khiến Mỹ phải "dè chừng" cho vị trí siêu cường số 1 thế giới của mình. Trung Quốc không còn “thao quang dưỡng hối” (giấu mình chờ thời) mà chuyển sang “phấn phát hữu vi” (nỗ lực đạt được thành tựu), bộc lộ tham vọng trở thành cường quốc hàng đầu thế giới.

Cuốn sách Cạnh tranh công nghệ Mỹ - Trung Quốc thời đại 4.0

Vì thế, cạnh tranh chiến lược Mỹ - Trung Quốc bắt đầu xuất hiện và leo thang mạnh mẽ kể từ khi Tổng thống Donald Trump lên nắm quyền ở Mỹ vào đầu năm 2017. Bên cạnh "đường đua" thương mại, "đường đua" công nghệ cũng thực sự khốc liệt giữa Mỹ và Trung Quốc. Bởi lợi ích dẫn đầu về công nghệ có thể là một trong những nhân tố mang lại lợi ích dẫn đầu về kinh tế - chính trị, an ninh - quốc phòng cho mỗi quốc gia.

Về phía mình, Trung Quốc đã triển khai nhiều chiến lược “đi tắt đón đầu” để rút ngắn thời gian đuổi kịp về năng lực khoa học và công nghệ với Mỹ, như Kế hoạch “Made in China 2025” (MIC 2025 - “Chế tạo tại Trung Quốc 2025”) với trọng tâm là các ngành công nghệ cao; chú trọng đầu tư nhân lực và vật lực cho việc nghiên cứu và phát triển công nghệ,… Nhiều tập đoàn, công ty công nghệ của Trung Quốc đã và đang cạnh tranh vị trí dẫn đầu thế giới như Huawei, ZTE, Tencent hay China Mobile,…

 Về phía Mỹ, trước động thái mạnh mẽ đó của Trung Quốc, Mỹ buộc phải có những điều chỉnh chiến lược về công nghệ, thậm chí là những biện pháp mạnh tay như trừng phạt hay trả đũa Trung Quốc, mà cụ thể là có những hành động "tẩy chay" Huawei - tập đoàn công nghệ lớn của Trung Quốc. Chính quyền Trump đã đẩy mạnh việc ngăn chặn các thương vụ đầu tư của Trung Quốc vào các công ty công nghệ Mỹ hay các thương vụ công ty Trung Quốc mua lại các công ty công nghệ của Mỹ; áp thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc, chủ yếu là các mặt hàng viễn thông, công nghệ; lôi kéo thêm đồng minh nhằm tẩy chay các công ty công nghệ, viễn thông của Trung Quốc,… Những hành động có vẻ “mạnh tay” của Mỹ đang khiến cuộc cạnh tranh công nghệ Mỹ - Trung trở nên “nóng” hơn bao giờ hết.

Cuốn sách Cạnh tranh công nghệ Mỹ - Trung Quốc thời đại 4.0 là bức tranh toàn cảnh và sinh động về tình hình cạnh tranh công nghệ Mỹ - Trung Quốc trong thời đại 4.0; những tác động và ảnh hưởng của nó đến tình hình thế giới; những điều chỉnh cụ thể về chính sách, chiến lược công nghệ của Mỹ (dưới thời Tổng thống Donald Trump), Trung Quốc và một số quốc gia lớn; những kịch bản, dự báo cho cuộc chiến này trong tương lai và hàm ý chính sách cho Việt Nam để "khoa học - công nghệ là quốc sách hàng đầu cho phát triển phát triển lực lượng sản xuất hiện đại, đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế" (trích dẫn Văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng).  

Đến nay, tuy Nhà Trắng đã "đổi chủ", nhưng Tổng thống Joe Biden, người kế nhiệm Tổng thống Donald Trump, vẫn chưa đưa ra các chính sách hay chiến lược cụ thể về việc "ứng xử" với Trung Quốc trên lĩnh vực công nghệ nên cuộc cạnh tranh công nghệ Mỹ - Trung Quốc vẫn là một cuộc chiến khó lường trong tương lai.