100 bài viết được chọn lọc kỹ cùng gần 100 bức ảnh tư liệu quý đã tạo nên "linh hồn" của cuốn sách Đại tướng Nguyễn Chí Thanh - Người cộng sản kiên trung mẫu mực, nhà lãnh đạo tài năng do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật ấn hành nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Đại tướng (1-1-1914 - 1-1-2014).
Chắc chắn rằng, để có được hơn 800 trang sách đến với độc giả, thể hiện một cách chân thành mà sống động về cuộc đời, sự nghiệp, phẩm chất đạo đức và tài năng nhiều mặt, những cống hiến lớn lao của Đại tướng Nguyễn Chí Thanh với cách mạng Việt Nam, tác giả các bài viết - các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, quân đội qua các thời kỳ, các tướng lĩnh, sĩ quan, các nhà khoa học đã phải dành rất nhiều công sức, nhưng hơn tất cả, đó là tình cảm, là sự khâm phục, kính phục lớn lao đối với trí tuệ, tài năng, đạo đức của Đại tướng.
100 bài viết trong cuốn sách là 100 nét phác thảo đa dạng, nhiều chiều về đồng chí Nguyễn Chí Thanh. Có bài viết nhấn mạnh tài năng, những cống hiến lớn lao của đồng chí trên mặt trận chính trị, quân sự nói chung, có bài viết khắc họa chân dung đồng chí ở khía cạnh một nhà lãnh đạo bậc thầy về công tác đảng, công tác chính trị, về chống chủ nghĩa cá nhân, về công tác nông nghiệp, nông dân, nông thôn, có những bài viết lại cho thấy đồng chí là một vị danh tướng văn võ song toàn, không chỉ là một nhà lãnh đạo, chỉ huy xuất sắc trên chiến trường mà còn là người đắp móng xây nền lý luận chính trị - quân sự của quân đội ta, một nhà bình luận chính trị, quân sự sắc sảo hay một con người bình dị, có tác phong khiêm tốn trong cuộc sống đời thường... Tất cả những trang viết ấy đã tạo nên một tấm chân dung khá rõ nét và hoàn toàn khách quan về Đại tướng Nguyễn Chí Thanh - người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhà lãnh đạo xuất sắc của Đảng và Quân đội nhân dân Việt Nam, một vị tướng mẫu mực, toàn tài.
Nhớ lại những ngày cùng làm việc với Đại tướng Nguyễn Chí Thanh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp nhận định: “Tổng Quân ủy gồm ba đồng chí lúc bấy giờ là một mẫu mực về tổ chức cơ quan lãnh đạo cấp cao vừa gọn nhẹ, vừa có sức mạnh, đoàn kết nhất trí cao, tôn trọng yêu thương lẫn nhau, sâu sát tình hình thực tiễn, kịp thời thực hiện đường lối của Đảng…”. Đoàn kết, thân thiết, hiểu nhau đến mức “có khi chỉ nói nửa câu là đã hiểu ý nhau và đi ngay đến quyết định” thì thực sự hiếm thấy.
Với Đại tướng Chu Huy Mân, khi nhắc về những kỷ niệm với “nhà chính trị quân sự lỗi lạc”, ông cho rằng mình đã học tập được ở Đại tướng Nguyễn Chí Thanh nhiều điều quý báu, đó là: sự suy nghĩ chiều sâu về đường lối chính trị, quân sự của Đảng, về đường lối công tác tổ chức cán bộ, về sự nghiệp đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng và giữ gìn đoàn kết trong đội ngũ cán bộ cũng như sự xem thường địa vị, danh vọng cá nhân, đấu tranh không khoan nhượng nhằm giữ vững và tăng cường vai trò lãnh đạo, uy tín và thanh danh của Đảng; về sự chan hòa, đồng cảm với chiến sĩ, đồng bào, về đức tính khiêm tốn, thẳng thắn, chân thành trong công việc và cuộc sống.
Nhà báo Hữu Thọ, như ông tự nhận - là một người hậu sinh, hoạt động lớp sau - thì ấn tượng sâu sắc về tinh thần cách mạng tiến công, luôn tin vào dân, dựa vào dân và gần gũi, thương yêu cán bộ, chiến sĩ của Đại tướng Nguyễn Chí Thanh. Qua những câu chuyện được nghe kể dường như đã trở thành huyền thoại về vị tướng “bám đội, lội đồng”, cùng với kỷ niệm về những lần được làm việc với Đại tướng, nhà báo Hữu Thọ cảm nhận rằng, “phẩm chất của người lãnh đạo ở anh là sát dân, sát lính, không phải là một kiểu mỵ dân, mà ở sự đồng cảm, chân thành, tôn trọng dân, học dân, tổng kết sáng tạo của dân để nâng tầm lãnh đạo”.
Chỉ với những dòng khái quát giới thiệu về một cuốn sách, không thể kể hết được những tình cảm, những ấn tượng, những kỷ niệm cũng như những nhận định, đánh giá của các tác giả - những người đã có vinh dự được gần gũi, tiếp xúc, làm việc, gặp gỡ hay có điều kiện tìm hiểu về cuộc đời, sự nghiệp và những đóng góp lớn lao của Đại tướng, nhưng có thể nói, đây là một cuốn sách quý về cuộc đời và sự nghiệp của Đại tướng Nguyễn Chí Thanh, một nén tâm nhang kính dâng lên hương hồn Đại tướng. Và có lẽ trong lòng những người dân Việt Nam cũng như trong cẩm nang của các tướng lĩnh sau này, sẽ còn mãi những khẩu hiệu, câu nói nổi tiếng của Đại tướng: “Cứ đánh Mỹ sẽ tìm ra cách thắng Mỹ”, “Nắm lấy thắt lưng Mỹ mà đánh”, “Tìm Mỹ mà đánh, tìm ngụy mà diệt”…
