Hoạt động ngoại giao giữ vai trò quan trọng trong sự nghiệp đấu tranh dựng nước, giữ nước lâu dài và hào hùng của dân tộc Việt Nam. Trải qua những thăng trầm lịch sử, nước ta đã từng bước xác lập, hình thành tư tưởng ngoại giao bảo vệ Tổ quốc, xây dựng một nền ngoại giao tinh tế và hiển hách, góp phần giữ gìn, bảo vệ non sông, bờ cõi và đưa dân tộc hòa vào dòng chảy văn minh nhân loại.
Bối cảnh lịch sử, điều kiện kinh tế, chính trị, xã hội trong mỗi giai đoạn chi phối mạnh mẽ đến tư tưởng ngoại giao bảo vệ Tổ quốc, hình thành những nét đặc trưng tiêu biểu trong phương sách ngoại giao từng thời kỳ. Từ thuở lập nước, cha ông ta đã chủ động thực hiện tư tưởng ngoại giao hòa hiếu với các đối sách ngoại giao linh hoạt, mềm dẻo để bảo vệ chủ quyền dân tộc. Truyền thống đó được giữ gìn, kế thừa, trở thành phương châm ngoại giao bất biến của dân tộc ta khi luôn phải đương đầu với những âm mưu thôn tính, đồng hóa của các thế lực ngoại bang.
Quá trình thiết lập quan hệ với các nước là quá trình tư tưởng ngoại giao bảo vệ Tổ quốc Việt Nam ngày càng hoàn thiện, phát triển, với nhiều đường lối, kế sách sáng tạo, xuất hiện nhiều nhân vật ngoại giao tài giỏi, xuất chúng. Những giá trị quý báu trong tư tưởng ngoại giao bảo vệ Tổ quốc được kế tục qua nhiều thế hệ, là tiền đề xây dựng nền ngoại giao hiện đại, làm phong phú thêm bản sắc văn hóa dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam. Trong bất cứ hoàn cảnh nào, ngoại giao luôn là một mặt trận, một mũi tiến công tiên phong nhằm giữ vững độc lập, tự chủ, ngăn chặn hiểm họa xâm lăng, bảo vệ chủ quyền dân tộc, xây dựng nền hòa bình dài lâu cho đất nước.
Cuốn sách Tư tưởng ngoại giao bảo vệ Tổ quốc trong lịch sử dân tộc Việt Nam (từ thuở lập nước đến năm 1930) của tập thể tác giả công tác tại Viện Khoa học xã hội và Nhân văn quân sự do Đại tá, PGS.TS. Nguyễn Văn Quang; Đại tá, TS. Bùi Thanh Cao và Đại tá, TS. Hoàng Đức Thịnh đồng chủ biên. Cuốn sách trình bày một cách hệ thống về bối cảnh lịch sử, nội dung tư tưởng ngoại giao bảo vệ Tổ quốc từ thuở lập nước đến năm 1930, đúc rút những giá trị nhiều mặt và định hướng vận dụng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam hiện nay, góp phần cung cấp tri thức lịch sử, văn hóa nâng cao hiểu biết về ngoại giao bảo vệ Tổ quốc.
