Để tìm những bản thảo hay

Nhiều bạn đọc có ý tưởng sai lầm về các biên tập viên (BTV), họ nghĩ rằng: các BTV chỉ ngồi văn phòng xem xét bản thảo đề xuất chúng. Họ đâu biết rằng: các BTV đúng nghĩa không chỉ ngồi chờ, họ phải tích cực tìm kiếm để có thể phát hiện ra những bản thảo hay nhất.

Dưới đây là một số biện pháp hữu ích trong việc tìm kiếm bản thảo. Mặc dù không phải tất cả đều hoàn hảo, có thể áp dụng được cho mọi cơ quan, nhưng các nhà biên tập có thể lựa chọn.

Thu thập thông tin: Có nhiều cách để thu thập thông tin nhưng (theo tôi) hiệu quả khoa học nhất là các BTV nên đến các thư viện. Mặc dù hiện nay lượng bạn đọc đến thư viện có phần giảm nhưng lại toàn là bạn đọc "tinh", có trình độ, thuộc mọi thành phần: các chuyên gia, tác giả, soạn giả, học sinh, sinh viên... ở đó BTV sẽ có điều kiện biết cái gì bạn đọc quan tâm và mối quan tâm của họ là gì. BTV cần tích cực lắng nghe và hỏi chuyện các chuyên gia, tác giả hoặc độc giả để tìm ra cái mà họ quan tâm hoặc cái mà họ đang nghiên cứu. Trong vô số những thông tin thu thập được, BTV giỏi sẽ phải tổng hợp và chắt lọc ra những thông tin mình cần. Do đó nhà biên tập cần có đầu óc lanh lợi và tò mò.

Tìm và săn lùng bản thảo: Nhà biên tập ngồi chờ các tác giả gửi bản thảo sẽ nhận được không nhiều, họ cần phải rời văn phòng làm việc để thăm viếng các tổ chức xã hội, gõ cửa các nhà nghiên cứu, soạn giả, tác giả mà mình quen biết hoặc thông qua giới thiệu, đến các cuộc hội thảo hoặc cuộc họp chuyên môn...

Thiết lập hệ thống cố vấn: Các nhà biên tập nhận lời khuyên và ý kiến từ nhiều nguồn tin: Ban biên tập, ban cố vấn, người giới thiệu, soạn giả và các nhà khoa học khác... Tất cả có thể gợi ý những ý kiến hoặc cung cấp những thông tin về bản thảo đang được soạn. Các đồng nghiệp và những chuyên gia khác có thể cho BTV biết độc giả muốn gì. Họ cũng có thể giới thiệu các nhà nhà biên tập cho những soạn giả đang tìm kiếm NXB. Để thiết lập hệ thống cố vấn cung cấp thông tin này, nhà iên tập cần phải có thời gian. Các BTV giỏi không chỉ nghiên cứu bản thảo, họ cần thiết lập quan hệ với soạn giả, đồng nghiệp, chuyên gia bên trong tổ chức, ban biên tập, đại lý phát hành...

Đưa ra ý kiến về bản thảo nhanh chóng: Một bản thảo được đưa đến NXB, những người có trách nhiệm (trực tiếp là BTV) cần phải đưa ra ý kiến dùng được hay không dùng được một cách nhanh chóng (trường hợp bản thảo không dùng được, ý kiến đó phải được thể hiện một cách khoa học đê không làm mất lòng tác giả).

Cố vấn cho soạn giả: Khi đã có bản thảo, BTV có thể tư vấn cho tác giả về đề tài mà cơ quan đang quan tâm với tư cách một NXB và tác giả cần làm gì để bản thảo có thể xuất bản được... Hoặc bằng những cách giải thích khác nhau nhà biên tập có thể giúp tác giả tiếp cận độc giả.

Tổ chức các cuộc hội thảo: Thông qua các cuộc hội thảo, ngoài việc tìm kiếm nguồn bản thảo, tìm kiếm cộng tác viên, các nhà biên tập có thể nhân cơ hội thuyết phục các đồng nghiệp, các tác giả rằng cơ quan mình có thể xuất bản tác phẩm nhanh chóng nhưng hiệu quả. Cần tổ chức thường niên những cuộc hội thảo dành cho tác giả, cộng tác viên lâu năm và những người mới trở thành tác giả, cộng tác viên. Đây là phương pháp mà các NXB ở nước ta hay sử dụng để phát triển mạng lưới cộng tác viên.

Quảng cáo yêu cầu các bản thảo phù hợp: Đây là một hình thức được nhiều NXB danh tiếng trên thế giới sử dụng, nhưng ở nước ta hình như nó chưa được chú trọng. Một mục quảng cáo trong các tạp chí hoặc tờ báo có thể thu hút nhiều bản thảo (tùy đề tài mà NXB đăng mục quảng cáo ở các báo, tạp chí cho phù hợp). Ngoài tác dụng thu hút nhiều bản thảo, việc đăng quảng cáo tìm kiếm ra bản thảo sẽ có tác dụng như một lời nhắc nhở đối với các tác giả, độc giả rằng công việc xuất bản vẫn tồn tại. Chúng ta đã thấy tác dụng của quảng cáo trong đời sống thực tế, nhiều mặt hàng sản phẩm, nhiều doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân... thực hiện được điều mình mong muốn thông qua quảng cáo. Vậy tại sao các NXB không sử dụng quảng cáo như một phương pháp hữu dụng trong việc tìm kiếm những bản thảo hay?

Theo TC Xuất bản Việt Nam