Báo chí, xuất bản là bộ phận quan trọng trong công tác tư tưởng, văn hóa, là vũ khí sắc bén, vừa là tiếng nói của Đảng, Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội, nghề nghiệp, vừa là diễn đàn của nhân dân.
Nền báo chí, xuất bản cách mạng Việt Nam được khởi nguồn khi Chủ tịch Hồ Chí Minh khai sinh tờ báo đầu tiên vào ngày 21/6/1925 (báo Thanh niên) và xuất bản cuốn sách Đường kách mệnh năm 1927. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh dạy: “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ” (Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t.13, tr.466). Đồng hành cùng sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc, các nhà báo, biên tập viên cũng trở thành những chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng, có vai trò quan trọng trong xây dựng Đảng, tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lênin và đường lối cách mạng của Đảng những năm đầu thành lập Đảng. Trong những năm tháng đầu của chính quyền cách mạng, báo chí, xuất bản đã có một vai trò quan trọng trong việc bảo vệ chính quyền non trẻ. Hệ thống báo chí, xuất bản đã theo dõi và phục vụ cuộc kháng chiến trong suốt thời kỳ chống thực dân Pháp. Khi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp kết thúc, đất nước ta tạm thời chia làm hai miền, theo đó, báo chí, xuất bản vừa tuyên truyền công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, vừa tham gia trên mặt trận tư tưởng góp phần đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Bước vào thời kỳ đổi mới, số lượng và chất lượng báo chí, xuất bản đã tăng nhanh về số lượng và hình thành hệ thống trên toàn quốc; cung cấp thông tin ngày càng phong phú và hiệu quả, đóng vai trò quan trọng trong công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Đằng sau những thành tựu to lớn mà ngành báo chí - xuất bản đã đạt được trong chặng đường 100 năm xây dựng và phát triển, có biết bao sự hy sinh, cống hiến âm thầm, lặng lẽ, biết bao câu chuyện nghề được sẻ chia. Tổng hợp, chắt lọc những chia sẻ của các nhà báo, những người làm xuất bản về những câu chuyện làm nghề thú vị, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phối hợp với Bảo tàng Báo chí Việt Nam xuất bản cuốn sách 100 chuyện nghề với mong muốn cuốn sách sẽ là món quà ý nghĩa tri ân sự hy sinh, cống hiến của các nhà báo tên tuổi lớn như Hồ Chí Minh, Huỳnh Thúc Kháng, Trường Chinh, Hoàng Tùng, Hà Đăng, Hữu Thọ… cả những nhà báo mới vào nghề, tuổi còn rất trẻ đã anh dũng hy sinh trong khói lửa chiến tranh, trên các chiến trường.
Đọc những bài viết, trang sách, xem những tấm ảnh, thước phim nóng hổi, thấm đẫm mồ hôi, nước mắt, thậm chí cả máu của những người làm ra nó, chúng ta thấu hiểu rằng:
Nghề nào cũng vậy, phải lấy lẽ sống làm điểm tựa cho sự phát triển nghề nghiệp. Nghề báo chí, xuất bản cũng đâu có ngoại lệ, thậm chí do tính đặc thù phải lăn lộn vào từng ngõ ngách của xã hội nên nắm bắt thực tiễn cuộc sống nhanh hơn, thấm hơn, vốn sống được tích lũy nhiều hơn. Từ thực tiễn sẽ hình thành lẽ sống đầy tính nhân văn, dù đó là phóng viên, biên tập viên, người quản lý báo, đài, nhà xuất bản. Từ lẽ sống, sẽ biến thành niềm đam mê, thành thái độ tích cực với cuộc sống.
Nghề nào cũng vậy, kiến thức được đào tạo trong trường lớp là của ngày hôm qua, ngày nay đang thay đổi và ngày mai lại càng thay đổi nhanh hơn. Để theo kịp dòng chảy của sự thay đổi, mỗi người làm báo, làm xuất bản không được tự bằng lòng, tự trói mình vào những khuôn mẫu cũ kỹ. “Tự học và tự học suốt đời” là “kim chỉ nam” cho đường đi đến thành công của mỗi người trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, trong kỷ nguyên số hóa mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.
Nghề nào cũng vậy, phải có hứng khởi nhờ cảm xúc tích cực mới có kết quả không chỉ đo được bằng hiệu ứng của người đọc, người xem, người nghe, mà còn đo bằng chính niềm hạnh phúc của người làm báo, làm xuất bản. Hạnh phúc vì mình đã mang lại giá trị cho cuộc sống, cho sự phát triển chung của đất nước.
