Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: “Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hằng ngày về mặc, ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hoá”[1].
Văn hoá sinh thái là một bộ phận của văn hoá nói chung. Đó là kết quả của quá trình con người tác động và cải biến giới tự nhiên, được thể hiện ở mọi lĩnh vực của đời sống con người. Nó chính là sự kết hợp chặt chẽ giữa ba giá trị Chân - Thiện - Mỹ trong mối quan hệ của con người với tự nhiên. Chính những đặc điểm của văn hoá sinh thái ở mỗi một dân tộc cũng góp phần tạo nên những đặc điểm của nền văn hoá ở dân tộc đó. Và ngược lại, chính những bản sắc riêng của một nền văn hoá ở mỗi dân tộc sẽ quyết định không nhỏ tới bản sắc riêng của văn hoá sinh thái ở dân tộc đó.
Ngày nay, với sự phát triển không ngừng của khoa học và công nghệ, ở hầu hết các quốc gia đều xảy ra một thực trạng đó là sự phát triển kinh tế - xã nhiều khi lại đi ngược chiều với với chất lượng của môi trường tự nhiên. Điều này đã đặt ra một yêu cầu mang tính bắt buộc đối với tất cả các nước hiện nay là đều phải hướng tới xây dựng một xã hội có sự phát triển bền vững. Để xã hội đạt được sự phát triển bền vững thì không thể tách rời với việc giải quyết các vấn đề về môi trường tự nhiên. Chính văn hoá sinh thái tạo cơ sở, động lực để xã hội phát triển theo hướng bền vững về mọi mặt từ kinh tế đến xã hội, văn hoá, môi trường và cả con người. Ngược lại, xã hội phát triển bền vững cũng có sự ảnh hưởng, tác động trở lại, thúc đẩy sự phát triển của văn hoá sinh thái, tạo điều kiện để văn hoá sinh thái trong xa hội đó ngày càng phát triển và hoàn thiện hơn.
Việt Nam là một nước chủ yếu là sản xuất nông nghiệp, và là một quốc gia đa dân tộc. Chính đặc điểm này đã làm cho văn hoá sinh thái ở nước ta mang tính đa dạng và trình độ văn hoá sinh thái của dân cư trong phạm vi cả nước cũng không đồng nhất. Trong thời gian gần đây với việc mở rộng các quan hệ đối ngoại và sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế thị trường, của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đã làm cho sinh thái văn hoá ở nước ta có sự thay đổi đáng kể theo cả hướng tích cực và tiêu cực. Bên cạnh những giá trị văn hóa sinh thái vẫn còn tồn tại cả những phản giá trị với nó.
Cuốn sách “Về văn hoá sinh thái và phát triển bền vững ở nước ta hiện này” của tác giả TS. Vi Thái Lang và TS. Trần Thị Hồng Loan có kết cấu gồm ba chương, trình bày những luận điểm cơ bản về văn hoá sinh thái, sự phát triển bền vững của xã hội và mối quan hệ giữa văn hoá sinh thái với phát triển bền vững, góp phần nâng cao nhận thức trong việc giải quyết vấn đề sinh thái - một trong những vấn đề cấp bách không chỉ đối với Việt Nam nói riêng mà còn đối với thế giới nói chung. Thông qua việc phân tích điều kiện tự nhiên và tình hình kinh tế xã hội ở Việt Nam, tác giả đã làm rõ thực trạng văn hoá sinh thái ở nước ta hiện này, chỉ ra những nguyên nhân chủ yếu của thực trạng đó. Từ đó tác giả đề xuất một số kiến nghị, giải pháp mang tính khả thi nhằm xây dựng và phát triển văn hoá sinh thái theo hướng phát triển bền vững ở nước ta hiện hay.
Cuốn sách giúp cho mọi người có cái nhìn đúng đắn hơn về văn hoá sinh thái, phát triển bền vững và mối quan hệ giữa chúng, tạo cho con người có một thái độ đúng đắn, hợp quy luật trong quá trình khai thác và sử dụng tự nhiên.
Việt Hà
**********
1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2011, t.3, tr.458.
