80 năm và một cuốn sách đáng nhớ!

Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945 - 19/8/2025) và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025), Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật trân trọng giới thiệu tới bạn đọc cả nước cuốn sách “Dấu ấn Cách mạng Tháng Tám năm 1945” - một ấn phẩm đặc biệt do tác giả Nguyễn Thái Bình chủ biên. Với cấu trúc chặt chẽ, ngôn ngữ dung dị, cuốn sách không chỉ tái hiện những ngày mùa thu lịch sử năm 1945 một cách sống động mà còn truyền tải những bài học sâu sắc về sức mạnh dân tộc, khát vọng độc lập, tinh thần đoàn kết và trí tuệ của Đảng.

Trong cuộc trao đổi dưới đây, đồng chí Đậu Thị Mai (thành viên nhóm tổ chức bản thảo), biên tập viên Ban sách Nhà nước và Pháp luật - Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật chia sẻ về quá trình biên soạn, biên tập, xuất bản và những kỳ vọng khi phát hành cuốn sách trong dịp đặc biệt này, cũng như cảm xúc cá nhân của đồng chí khi được sống lại một phần lịch sử thông qua từng trang tư liệu.

Cuốn sách “Dấu ấn Cách mạng Tháng Tám năm 1945”, tác giả Nguyễn Thái Bình chủ biên, do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phát hành.

Phóng viên: Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, xin đồng chí cho biết ý tưởng nào đã thôi thúc nhóm biên soạn thực hiện cuốn sách “Dấu ấn Cách mạng Tháng Tám năm 1945”?

Đồng chí Đậu Thị Mai: Nguồn cảm hứng lớn nhất để chúng tôi tổ chức thực hiện cuốn sách này chính là đến từ những người thân của chúng tôi, những người đã trực tiếp sống trong những tháng ngày rực lửa của tháng Tám năm 1945 ấy. Đặc biệt, ông nội của tôi là một trong số những người đương thời đó, người đã mang trong mình nhiều mảnh vỡ của mìn nổ, bom rơi. Khi được nghe ông nội kể lại về những ngày tháng “cả dân tộc như bừng tỉnh sau đêm dài nô lệ, tay nắm tay, lòng hòa chung nhịp đập, tiến lên giành lấy tự do”, trong lòng tôi vẫn không khỏi bồi hồi, xúc động và trăm ngàn lần biết ơn những bậc cha ông ta, những người không ngại gian khổ, hy sinh máu xương của mình để bảo vệ hòa bình, độc lập cho dân tộc. Điều đó thôi thúc chúng tôi tái hiện một phần nhỏ của cuộc chiến đấu trường kỳ ấy qua những trang sách, thông qua đó, mong muốn gửi đến một góc nhìn mới về Cách mạng Tháng Tám năm 1945.

Phóng viên: Cuốn sách được giới thiệu là “nguồn tư liệu quý giá” cho việc nghiên cứu, học tập lịch sử. Vậy đồng chí kỳ vọng cuốn sách sẽ đóng vai trò như thế nào trong việc giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ hôm nay?

Đồng chí Đậu Thị Mai: Nội dung cuốn sách tập hợp các tài liệu như Văn kiện Đảng toàn tập, các bài báo trên Báo Cứu Quốc, Báo Sự thật, Báo Độc lập, v.v. đã ghi lại thời khắc lịch sử chân thực, sống động qua ngòi bút của các nhà cách mạng lỗi lạc, nhà báo và cả những người dân còn vụng về nét viết. Tình yêu đất nước được thể hiện qua những nét chấm phá đặc biệt, từ việc miêu tả hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng bay phất phới trên bầu trời đến những chiếc áo nâu quần vải dính đầy bùn đất hay những em bé lem luốc nhưng chạy nhanh như sóc chuyển thức ăn, lương thực cho quân cách mạng… Thế hệ trẻ ngày nay sẽ phần nào cảm nhận thấy, hòa mình vào khung cảnh ấy và sẽ thêm tự hào, thân yêu đất nước, con người và nhân dân ta. Qua đó, thế hệ trẻ hôm nay sẽ tiếp tục cố gắng hơn nữa bảo vệ vững chắc Tổ quốc xây dựng đất nước ta ngày một giàu, đẹp. 

Phóng viên: Cuốn sách tập hợp nhiều tư liệu gốc quý hiếm và bài viết từ các nhân chứng lịch sử, đồng chí có thể chia sẻ về quá trình thu thập, lựa chọn và biên soạn nội dung này hay không?

Đồng chí Đậu Thị Mai: Trước hết, chúng tôi tiến hành xây dựng đề cương và tìm kiếm các tài liệu thông qua hệ thống thư viện, bảo tàng trên toàn quốc và sưu tầm từ các nhà nghiên cứu, các nhà lão thành cách mạng. Đây là giai đoạn công phu, phức tạp và mất nhiều thời gian nhất của cuốn sách, bởi những tài liệu này đã rất cũ (các bài báo đăng từ những năm 1945-1946), có những bài báo đã bị rách, nát, đã mất chữ, mất nét, không còn nguyên vẹn. Sau đó, chúng tôi liên hệ với một số nhân chứng lịch sử để thẩm định và hỏi ý kiến về một số nội dung của bản thảo.

Sau khi đã có được những tư liệu đó và ý kiến của những người đương thời, chúng tôi mới bắt tay vào tiến hành biên soạn và thẩm định cuốn sách. Những nội dung được lựa chọn tiếp tục được đối chiếu, thẩm định, tham khảo ý kiến một số chuyên gia trong lĩnh vực lịch sử. Bước cuối cùng là thực hiện biên tập, thiết kế, trình bày nội dung và hoàn thiện cuốn sách.

Đồng chí Đậu Thị Mai - (thành viên nhóm tổ chức bản thảo), biên tập viên Ban sách Nhà nước và Pháp luật - Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật.

Phóng viên: Ngoài giá trị lịch sử, “Dấu ấn Cách mạng Tháng Tám năm 1945” còn mang tính kết nối mạch cảm xúc dân tộc. Theo đồng chí, vì sao việc khơi dậy cảm xúc lịch sử lại quan trọng trong bối cảnh hiện nay?

Đồng chí Đậu Thị Mai: Cảm xúc lịch sử giúp chúng ta nhìn nhận lại những sự kiện đã xảy ra trong lịch sử, trong quá khứ, những sự kiện thực tế đã hiện diện, đó không chỉ là những con số, ngày tháng khô khan, mà là những câu chuyện sống động, chân thực về lòng dũng cảm, sự hy sinh và ý chí kiên cường tình đoàn kết của dân tộc. Điều này tạo nên một cầu nối vô hình giữa quá khứ và hiện tại, giúp thế hệ trẻ hôm nay hiểu được rằng nền độc lập, tự do không tự nhiên mà có, mà là kết quả của một quá trình đấu tranh gian khổ. Từ đó, khi đã cảm nhận được những hy sinh to lớn của thế hệ đi trước, thế hệ trẻ sẽ dễ dàng nuôi dưỡng lòng yêu nước, lòng tự hào dân tộc. Điều này đóng vai trò quan trọng trong việc tạo dựng ý thức trách nhiệm đối với việc bảo vệ và xây dựng đất nước.

Trong bối cảnh hiện nay, khi cuộc cách mạng công nghệ lần thứ tư đã lan rộng ra khắp thế giới, sự bùng nổ của khoa học, công nghệ và trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn đã khiến việc hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, điều đó càng thêm khẳng định rằng, việc khơi dậy cảm xúc lịch sử giúp củng cố niềm tin vào sức mạnh của dân tộc, góp phần tạo nên những động lực to lớn để mỗi người Việt Nam vượt qua khó khăn, thách thức, cùng nhau đoàn kết xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn.

Phóng viên: Đồng chí kỳ vọng cuốn sách sẽ truyền tải thông điệp gì đến bạn đọc cả nước, đặc biệt là trong thời đại đất nước đang bước vào giai đoạn phát triển mới với khát vọng hùng cường?

Đồng chí Đậu Thị Mai: Chúng tôi hy vọng, cuốn sách thêm một lần nữa sẽ làm nổi bật vai trò lãnh đạo sáng suốt của Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh trong việc dẫn dắt toàn dân tộc làm nên thắng lợi vĩ đại của Cách mạng Tháng Tám năm 1945. Qua đó, tiếp tục củng cố lòng tin của nhân dân ta vào những quyết sách, những chủ trương, chính sách của Đảng trong Kỷ nguyên mới, niềm tin ấy giúp chúng ta tiếp tục vững bước trên con đường xây dựng đất nước.

Phóng viên: Là một công dân Việt Nam, khi thực hiện cuốn sách tái hiện lại những ngày tháng lịch sử hào hùng ấy, đồng chí có cảm xúc gì đặc biệt? Điều gì khiến đồng chí xúc động hoặc trăn trở nhất trong quá trình biên soạn và biên tập?

Đồng chí Đậu Thị Mai: Tôi cảm thấy rất xúc động khi cuốn sách được xuất bản, đọc cuốn sách tôi thấy mình như được nhìn lại hình ảnh những chiến sĩ quả cảm, đứng trước làn mưa bom, bão đạn, Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh.

Điều khiến tôi cảm thấy xúc động nhất chính là khi thực hiện thu thập tư liệu cuốn sách và tìm kiếm, gặp gỡ người đương thời, những người thương binh, bệnh binh, vẫn đang mang trong mình nỗi đau của chiến tranh. Nỗi đau ấy như biến thành nỗi đau của dân tộc, nỗi đau của thời đại mà đến nay vẫn chưa thể nguôi ngoai.

Phóng viên: Xin cảm ơn đồng chí!