Vua Lê Chiêu Thống là vị hoàng đế thứ 16, vị vua cuối cùng của triều đại phong kiến nhà Lê. Lên ngôi trong bối cảnh quân Tây Sơn hùng mạnh từ phương Nam tiến đánh Bắc Hà, lật đổ Chúa Trịnh, Lê Chiêu Thống cầu viện nhà Thanh (Trung Quốc) đem quân sang đánh Quang Trung với hy vọng giữ được ngôi vua.
Ông tại vị trong thời gian rất ngắn và qua đời khi mới 28 tuổi tại nơi “đất khách quê người”. Có khá nhiều công trình nghiên cứu về vua Lê Chiêu Thống với các ý kiến đánh giá, nhận định rất khác nhau. Sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục, Chính biên quyển thứ 47 có đoạn viết: “Nhà vua bị người ta lừa gạt, bị giám buộc ở quê người đất khách, đến nỗi lo buồn phẫn uất, ôm hận mà chết, thân dẫu chết, nhưng tâm không chết, kể cũng đáng thương!”.
Hiện nay, cùng với những nghiên cứu chính sử, việc sưu tầm, phân tích các tác phẩm truyện lịch sử, truyện ký cũng góp phần đưa ra những đánh giá khách quan về vua Lê Chiêu Thống. Cuốn truyện ký Cuộc đời trôi nổi và đau thương của vua Lê Chiêu Thống của tác giả Phan Trần Chúc - một nhà văn khá nổi tiếng thời kỳ trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945 được bạn đọc ưa chuộng tìm đọc các tác phẩm về lịch sử, nhân vật lịch sử dưới dạng truyện ký, tiểu thuyết lịch sử - là một trong những tác phẩm như vậy. Cuốn truyện đã tái hiện sinh động những nhân vật, sự kiện xảy ra trong khoảng thời gian vua Lê Chiêu Thống nắm quyền cũng như 4 năm ông trôi dạt và lưu lạc nơi xứ người.
