Cuốn sách làm rõ vị trí, vai trò, nhiệm vụ của Đảng và tổ chức chính trị - xã hội trong hệ thống chính trị; chỉ rõ thực trạng hoạt động của Đảng và tổ chức chính trị - xã hội hiện nay; những vấn đề đang đặt ra trong tổ chức và hoạt động của Đảng, các tổ chức chính trị - xã hội trong xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Cuốn sách còn đề cập đến vấn đề đổi mới nội dung và phương thức lãnh đạo của Đảng, nhằm đổi mới hệ thống chính trị, thực hiện tốt dân chủ hóa xã hội chủ nghĩa, phát huy quyền làm chủ của nhân dân.
Theo các tác giả, những vấn đề đặt ra trong tổ chức và hoạt động của Đảng hiện nay là: cần phải giải quyết như thế nào mối quan hệ giữa Đảng lãnh đạo và nguyên tắc pháp luật là tối thượng; mối quan hệ giữa vai trò lãnh đạo của Đảng và tính thực quyền của Nhà nước. Đảng lãnh đạo hệ thống chính trị như thế nào là phù hợp?... Các vấn đề đặt ra đối với các tổ chức chính trị - xã hội trong xây dựng Nhà nước pháp quyền là: quan hệ giữa Đảng và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; phân định khi nào và vấn đề gì thuộc sự lãnh đạo của Đảng thì phải thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, khi nào và vấn đề gì thì phải thực hiện hiệp thương dân chủ…
