Góc nhìn thẳng thắn về sự sụp đổ của chế độ Ngô Đình Diệm qua ngòi bút của một nhà báo Mỹ

Nhân dịp kỷ niệm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật trân trọng giới thiệu đến bạn đọc cuốn sách Quá trình phát triển và sụp đổ của chế độ Ngô Đình Diệm - Ngập giữa vũng lầy của nhà báo nổi tiếng người Mỹ David Halberstam.

Cuốn sách "Quá trình phát triển và sụp đổ của chế độ Ngô Đình Diệm - Ngập giữa vũng lầy" của nhà báo nổi tiếng người Mỹ David Halberstam, do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật ấn hành.

Là phóng viên thường trú tại miền Nam Việt Nam vào đầu những năm 1960, David Halberstam tận mắt chứng kiến những biến động của chiến trường và hậu trường chính trị Sài Gòn. Trong cuốn sách này, ông không né tránh mà thẳng thắn vạch trần bản chất của chế độ Ngô Đình Diệm - một chính quyền lệ thuộc vào Mỹ, xa rời nhân dân và cuối cùng bị chính những mâu thuẫn nội tại cùng sự phản kháng của nhân dân đẩy đến sụp đổ. Điều đặc biệt là, dù không đứng về phía cách mạng Việt Nam, Halberstam vẫn lựa chọn sự thật lịch sử. Qua cái nhìn trung thực của một người ngoài cuộc, cuốn sách cho thấy rõ sự bất lực của những thế lực ngoại bang khi muốn áp đặt ý chí lên một dân tộc có khát vọng độc lập. Tác phẩm không chỉ là một lời cảnh tỉnh cho mọi âm mưu can thiệp từ bên ngoài, mà còn góp phần khẳng định tính chính nghĩa và sức mạnh của cuộc kháng chiến giành độc lập dân tộc của nhân dân Việt Nam.

Để giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về lý do xuất bản cũng như ý nghĩa to lớn của cuốn sách này, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật trân trọng giới thiệu phần trả lời phỏng vấn của đồng chí Nguyễn Hà Giang, Trưởng ban Sách Lý luận, Kinh điển - Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật.

​

Đồng chí Nguyễn Hà Giang, Trưởng ban Sách Lý luận, Kinh điển - Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật.

Phóng viên: Thưa đồng chí, vì sao Nhà xuất bản lựa chọn xuất bản cuốn sách này đúng vào dịp tháng 8 và tháng 9 năm nay?

Đồng chí Nguyễn Hà Giang: Cuốn sách Quá trình phát triển và sụp đổ của chế độ Ngô Đình Diệm - Ngập giữa vũng lầy mô tả sự hình thành, phát triển và sự sụp đổ tất yếu của chế độ Ngô Đình Diệm - chế độ độc tài, phản động cai trị miền Nam Việt Nam trong 9 năm (1954-1963); đồng thời, cuốn sách cũng phản ánh diễn biến của chính trường nước Mỹ đầy lúng túng, bế tắc trong việc can dự vào cuộc chiến tại Việt Nam. Việc lựa chọn xuất bản đúng vào dịp tháng 8 và tháng 9 năm nay không không phải ngẫu nhiên, mà mang ý nghĩa lịch sử và thông điệp chính trị rõ ràng. Trong thời khắc đất nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 - những dấu mốc quan trọng mở ra kỷ nguyên độc lập, tự do của dân tộc - thì việc phát hành một cuốn sách phản ánh sự sụp đổ của chế độ tay sai Ngô Đình Diệm cũng như thất bại của chủ nghĩa đế quốc xâm lược là rất có giá trị. Xuất bản cuốn sách vào thời điểm này góp phần bổ sung một góc nhìn quốc tế, khách quan và thuyết phục về giai đoạn lịch sử đầy biến động của dân tộc ta.

Phóng viên: Đồng chí đánh giá đâu là giá trị cốt lõi của cuốn sách này?

Đồng chí Nguyễn Hà Giang: Giá trị cốt lõi của cuốn sách chính là ở sự thật lịch sử được kể lại từ góc nhìn của “người trong cuộc”, nơi một phóng viên Mỹ làm việc cho tờ New York Times - đã dùng ngòi bút để bóc trần sự thật mà chính quyền Mỹ tìm cách che giấu. Halberstam - rõ ràng đến từ một đất nước khác biệt trong quan điểm về chính trị, về tính chất của cuộc chiến tranh - đã trung thực trong giọng điệu và cách tiếp cận, đã thẳng thắn nhìn nhận và chỉ ra chân xác nguyên nhân của sự mục ruỗng từ bên trong, bị thao túng từ bên ngoài, cho thấy dù được Mỹ hậu thuẫn, chính quyền Ngô Đình Diệm vẫn không thể đứng vững vì đi ngược lòng dân. Cuốn sách cũng phản ánh thất bại tất yếu của mọi thế lực muốn áp đặt quyền lực lên một dân tộc có khát vọng tự do. Chính sự trung thực và độc lập trong tư duy của Halberstam đã làm nên giá trị của tác phẩm.

Phóng viên: Rõ ràng Halberstam không phải là người ủng hộ cách mạng Việt Nam. Việc lựa chọn xuất bản một cuốn sách có góc nhìn như vậy có gây trở ngại trong quá trình biên tập không?

Đồng chí Nguyễn Hà Giang: Đúng vậy, Halberstam không phải là người đứng về phía chúng ta, nhưng ông lại đứng về phía sự thật. Điều đó mới là quan trọng. Trong quá trình biên tập, chúng tôi không gặp trở ngại vì góc nhìn khác biệt, mà ngược lại, càng thấy rõ giá trị của việc tiếp cận lịch sử một cách toàn diện, từ đó càng khẳng định bản chất phản động, phụ thuộc của chế độ Ngô Đình Diệm. Quan trọng hơn, sự hiện diện của một tiếng nói phản biện ngay trong lòng nước Mỹ góp phần củng cố tính chính nghĩa của cuộc kháng chiến của nhân dân ta - không cần tô hồng, không cần né tránh, mà cần minh bạch và lý trí trong tiếp cận lịch sử.

Đây đó, do yếu tố chủ quan nhiều chỗ trong cuốn sách còn mang tính cảm tính, chưa thực sự hiểu hết vai trò và tầm vóc của lực lượng cách mạng Việt Nam; đồng thời, chưa nêu bật được sự dã man của chính quyền Việt Nam Cộng hòa khi đàn áp thẳng tay đối với cách mạng nói riêng và nhân dân miền Nam nói chung, tuy nhiên điều này hoàn toàn có thể hiểu được.

Phóng viên: Trong quá trình tổ chức bản thảo, nhóm biên tập đã gặp khó khăn gì, thưa đồng chí?

Đồng chí Nguyễn Hà Giang: Khó khăn lớn nhất là làm sao giữ được tinh thần nguyên bản của tác giả mà vẫn đảm bảo góc nhìn phù hợp với bối cảnh tiếp nhận của bạn đọc Việt Nam. Với văn phong báo chí điều tra, phản biện và nhiều tầng nghĩa, việc chuyển tải nội dung một cách chính xác, mạch lạc và thu hút là một thử thách không nhỏ. Là tài liệu gốc của một nhà báo Mỹ, bản dịch đòi hỏi sự lựa chọn ngôn từ thật trung tính, đúng bản chất lịch sử và đáp ứng các tiêu chuẩn biên tập nghiêm ngặt, kỹ lưỡng cao độ. Dù vậy, chúng tôi xem đây là một hành trình học thuật nghiêm túc, góp phần làm phong phú thêm nguồn tư liệu lịch sử hiện đại.

Phóng viên: Cuối cùng, xin đồng chí chia sẻ kỳ vọng khi đưa cuốn sách này đến tay bạn đọc trong nước?

Đồng chí Nguyễn Hà Giang: Chúng tôi kỳ vọng cuốn sách sẽ trở thành một “lăng kính phản chiếu” giúp bạn đọc - đặc biệt là thế hệ trẻ - thấy rõ sự thật lịch sử từ góc nhìn trung thực, khách quan và độc lập. Khi sự thật được phơi bày từ chính “bên kia chiến tuyến”, sức thuyết phục càng trở nên mạnh mẽ. Qua từng trang sách, họ sẽ hiểu vì sao nhân dân ta đã chiến đấu, đã không chấp nhận làm nô lệ, và đã nhất quyết giành bằng được chủ quyền dân tộc. Đồng thời, chúng tôi cũng mong rằng việc xuất bản tác phẩm này sẽ góp phần làm phong phú thêm tủ sách chính trị - lịch sử quốc gia, thúc đẩy tinh thần đọc có phản biện và có trách nhiệm trong xã hội hiện đại.