Lịch sử nước ta - tác phẩm đưa sử vào thơ

Lịch sử nước ta là một tác phẩm lý luận - lịch sử đồng thời là tác phẩm văn chương, đã “đi vào lịch sử dân tộc và lịch sử Đảng như một văn kiện quý giá sống mãi với thời gian"¹, không chỉ mang ý nghĩa lớn lao và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ ở thời điểm ra đời cách đây hơn 80 năm, mà ở hiện tại và tương lai, tác phẩm này vẫn còn nguyên giá trị lý luận và ý nghĩa thực tiễn.

Chỉ với 208 câu thơ lục bát, ngôn ngữ phổ thông, dân dã, gần gũi thông qua hình thức kể chuyện, nhưng tác phẩm Lịch sử nước ta đã tóm tắt một cách cô đọng mấy nghìn năm lịch sử dân tộc ta từ thời đại Hùng Vương đến trước ngày Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945.

Được Chủ tịch Hồ Chí Minh, lúc đó lấy tên là là Nguyễn Ái Quốc, viết tại thời điểm cuối năm 1941, khi Người mới trở về Cao Bằng để trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam sau 30 năm bôn ba ở nước ngoài tìm đường cứu nước. Tác phẩm được Người soạn bởi sự thôi thúc cần phải có tài liệu tuyên truyền, giáo dục cho nhân dân về lịch sử dân tộc, đất nước, con người Việt Nam và động viên, giác ngộ, tập hợp quần chúng nhân dân thành một lực lượng, thành phong trào đấu tranh giành độc lập, chủ quyền cho dân tộc. Việc Người lựa chọn hình thức diễn đạt bằng thơ ca với vần, điệu, dễ nhớ, dễ thuộc, dễ đi vào lòng người đã truyền cảm hứng, khơi dậy được lòng yêu nước tiềm tàng trong mỗi người dân, cung cấp cho cán bộ, nhân dân nhiều kiến thức, bài học quý báu về lịch sử dân tộc, đã có sức lan tỏa nhanh chóng.

Không chỉ hoàn thành sứ mệnh phục vụ nhiệm vụ cấp bách lúc ra đời, tác phẩm Lịch sử nước ta còn có sức sống trường tồn trong mọi thời đại, bởi các thế hệ sau luôn tìm thấy trong đó những bài học lịch sử cho hiện tại, được kết tinh bởi những giá trị lịch sử - khoa học - cách mạng - nhân văn trong tác phẩm. Lịch sử dựng nước và giữ nước vẻ vang hàng ngàn năm, với những bài học quý báu của dân tộc đã được tái hiện một cách chân thực, các sự kiện thăng và trầm, thành và bại, những nhân vật lịch sử chính diện và phản diện với công và tội, đều được nhận diện, đánh giá rõ ràng, khách quan.

Bài học lớn nhất, có giá trị nhất mà tác phẩm nêu lên là bài học về đại đoàn kết toàn dân tộc. Đoàn kết là cội nguồn sức mạnh, là nhân tố quyết định thắng lợi, là chân lý, quy luật muôn đời và cũng là chủ đích của Chủ tịch Hồ Chí Minh khi viết tác phẩm này. Trong toàn bộ tác phẩm, thông qua đúc rút những bài học quý báu của lịch sử, Người đã phân tích, đánh giá một cách sâu sắc sức mạnh của khối đoàn kết dân tộc, khẳng định nước và đoàn kết dân tộc là sức mạnh vô tận, là động lực để nhân dân ta vượt qua mọi khó khăn, thử thách để tồn tại và phát triển. Từ những kinh nghiệm lịch sử, Người đã rút ra kết luận, cũng là một chân lý lịch sử, một bài học lớn, là “sợi chỉ đỏ” xuyên suốt mọi thời đại: “Dân ta xin nhớ chữ đồng: Đồng tình, đồng sức, đồng lòng, đồng minh!”.

Hơn 80 năm đã trôi qua, lịch sử dân tộc đã trải qua biết bao thăng trầm và biến động, nhưng tác phẩm Lịch sử nước ta vẫn vẹn nguyên giá trị. Trong bối cảnh hiện nay, việc nuôi dưỡng, bồi đắp tinh thần yêu nước, niềm tự hào dân tộc, giáo dục truyền thống lịch sử cho các thế hệ người Việt Nam, nhất là thế hệ trẻ, là một yêu cầu, đòi hỏi cấp thiết. Đáp ứng yêu cầu của đông đảo bạn đọc,  trong những năm qua, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật đã hơn 10 lần ấn hành tác phẩm này. Thiết thực triển khai Hội nghị văn hóa toàn quốc tổ chức vào tháng 11/2021, một lần nữa, Nhà xuất bản ra mắt và giới thiệu tới bạn đọc tác phẩm Lịch sử nước ta với ấn bản khổ nhỏ, thuận tiện cho việc tham khảo, đặc biệt là các em thiếu niên, nhi đồng, bạn đọc trẻ và du khách viếng thăm hệ thống các di tích và bảo tàng Hồ Chí Minh trên cả nước.

1.  GS.TS. Hoàng Chí Bảo, chuyên gia cao cấp, nguyên Ủy viên Hội đồng Lý luận Trung ương.

Giao Linh