Năm nay, chúng ta kỷ niệm 100 năm ngày sinh của đồng chí Nguyễn Văn Cừ - người có tuổi đời trẻ nhất giữ trọng trách Tổng Bí thư của Đảng, một nhà lãnh đạo xuất sắc, tài năng, đạo đức cách mạng và tầm nhìn của ông đã trở thành một tấm gương cho các thế hệ hôm nay và mai sau.
Trong cuộc đời cách mạng ngắn ngủi của mình, đồng chí Nguyễn Văn Cừ đã có nhiều đóng góp to lớn vào sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc. Sau khi được thực dân Pháp trả tự do (1936), đồng chí đã khẩn trương liên lạc với Đảng, ra sức khôi phục cơ sở đảng, nuôi dưỡng, đẩy mạnh phong trào đấu tranh của quần chúng và đã thành công trong việc lập lại Xứ ủy Bắc Kỳ. Tài năng tổ chức và hoạt động thực tiễn của đồng chí đã góp phần đưa công tác tổ chức của đảng theo kịp sự phát triển của phong trào cách mạng, sửa chữa những khuyết điểm trong phương pháp tổ chức và lề lối làm việc của thời kỳ hoạt động bí mật cho phù hợp với tình hình mới; đấu tranh chống lại những tư tưởng cá nhân, hẹp hòi trong công tác của đảng viên.
Uy tín và tài năng của đồng chí đã được Đảng ta thừa nhận. Tại Hội nghị Trung ương mở rộng tháng 9-1937, đồng chí được bầu vào Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương và được cử vào Ban Thường vụ Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương. Đến Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương (3-1938), đồng chí Nguyễn Văn Cừ được bầu làm Tổng Bí thư của Đảng. Trên cương vị người đứng đầu của Đảng, đồng chí đã đề ra nhiều quyết sách quan trọng, góp phần đưa cách mạng nước ta vượt quan nhiều khó khăn, thử thách, kịp thời chuyển hướng chiến lược cho phù hợp với tình hình trong nước và thế giới.
Không chỉ là một nhà chính trị xuất sắc, Nguyễn Văn Cừ còn là một nhà lý luận, một cây bút trên mặt trận tư tưởng. Tuy chưa một lần ra nước ngoài, chưa trải qua một trường lớp huấn luyện chính quy của Đảng, nhưng đồng chí Nguyễn Văn Cừ tỏ rõ khả năng lý luận xuất sắc. Dưới sự lãnh đạo của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ, nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn đã được giải quyết một cách sáng tạo, nhuần nhuyễn, phù hợp với quy luật vận động khách quan.
Những bài báo và đặc biệt là tác phẩm Tự chỉ trích do chính đồng chí viết tháng 7-1939 là một tác phẩm tổng kết thực tiễn sâu sắc, đóng góp quan trọng vào công tác xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức. Lần đầu tiên trong lịch sử Đảng ta, một đồng chí lãnh đạo cấp cao nhất của Đảng đã viết công khai: “Những người cộng sản có bổn phận nói sự thật cho quần chúng, dẫn đường cho quần chúng chứ không phải theo đuôi hay phỉnh phờ họ. Và dù có sai lầm, có thất bại, thì “phải có can đảm mở to mắt ra nhìn sự thật”. Đồng chí yêu cầu Đảng phải “công khai, mạnh dạn, thành thực vạch ra những lỗi lầm của mình và tìm phương châm sửa đổi, chống những xu hướng hoạt đầu, thỏa hiệp, như thế không phải làm yếu Đảng mà làm cho Đảng được thống nhất mạnh mẽ”.
Tác phẩm Tự chỉ trích ra đời cách đây hơn 70 năm nhưng ý nghĩa và giá trị của nó vẫn còn nóng hổi tính thời sự, đặc biệt là trong giai đoạn hiện nay, khi mà yêu cầu xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức trở nên cấp thiết.
Giữa lúc phong trào cách mạng của dân tộc đang bước vào một giai đoạn mới, khi tư tưởng và tầm nhìn của đồng chí đang ở độ chín, ngày 18-1-1940, đồng chí Nguyễn Văn Cừ bị địch bắt và ngày 28-8-1941, đồng chí bị quân thù xử bắn.
Với 29 tuổi đời, 12 tuổi đảng, trong đó có sáu năm trong nhà lao của kẻ thù, hơn hai năm trên cương vị Tổng Bí thư, nhưng những cống hiến của đồng chí Nguyễn Văn Cừ đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc là rất to lớn.
Nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh của đồng chí Nguyễn Văn Cừ (9-7-1912 – 9-7-2012), Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phối hợp với Ban Tuyên giáo Trung ương, Tỉnh ủy Bắc Ninh xuất bản cuốn sách Nguyễn Văn Cừ - Nhà lãnh đạo xuất sắc, một tấm gương cộng sản mẫu mực. Cuốn sách đã tôn vinh và khẳng định công lao và những cống hiến của đồng chí Nguyễn Văn Cừ đối với Đảng và dân tộc ta, góp phần giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ hôm nay và mai sau; giúp cán bộ, đảng viên và nhân dân nhận thức sâu sắc về thân thế, sự nghiệp cách mạng của cố Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ - nhà lãnh đạo xuất sắc của Đảng và cách mạng Việt Nam.
