Phương pháp phân tích luật viết - Chìa khóa để nghiên cứu khoa học pháp lý

Nghiên cứu và phân tích luật là hoạt động trí tuệ đòi hỏi cao về phương pháp tư duy khoa học mà như Viện sĩ, PGS. TS Nguyễn Ngọc Điện - tác giả của cuốn sách Phương pháp phân tích luật viết đã nhấn mạnh: “Một nền luật học hiện đại nhất thiết phải gắn với một phương pháp nghiên cứu khoa học luật hiện đại”. Cuốn sách là công trình nghiên cứu tâm huyết của tác giả với mong muốn mở ra một tầm nhìn mới, đưa hoạt động nghiên cứu và thực hiện văn bản quy phạm pháp luật ở Việt Nam tiếp cận với những tiến bộ của các nước có nền luật học phát triển.

Viện sĩ, PGS. TS Nguyễn Ngọc Điện là người có quốc tịch Việt Nam đầu tiên trở thành thành viên của Viện Hàn lâm Khoa học Hải ngoại Pháp. Với bề dày nghiên cứu khoa học, các công trình nghiên cứu khoa học chuyên sâu của ông, ngài Vincent Floreani (Tổng Lãnh sự Cộng hòa Pháp tại TP.HCM) đã đánh giá: "Ông (Viện sĩ, PGS. TS Nguyễn Ngọc Điện) là một trong những người có đóng góp chủ yếu và là chuyên gia trong luật Romano-Germanic, ngoài việc là một học giả tiếng Pháp. Hệ thống pháp lý của Pháp mà ông là một chuyên gia nổi tiếng, đã truyền cảm hứng cho nhiều tác phẩm và đề tài so sánh của ông". Trong cuốn Phương pháp phân tích luật viết vừa được Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản tháng 7/2019, Viện sĩ, PGS. TS Nguyễn Ngọc Điện giới thiệu đến bạn đọc, người nghiên cứu và thực hành luật một số phương pháp mới trong phân tích văn bản quy phạm pháp luật, phục vụ cho không chỉ hoạt động áp dụng pháp luật mà còn cho hoạt động nghiên cứu và xây dựng pháp luật.

Với phương pháp phân tích luật viết sơ cấp mô phỏng như trò chơi ghép chữ, các quy định pháp luật có thể trở thành những kết quả khác nhau, có khi là những đáp án và cũng có khi là những câu hỏi phát sinh. Và quá trình nghiên cứu chính là việc giải đáp chuỗi câu đố mà bạn có thể tìm thấy trong cuốn sách về phương pháp này để vượt qua các thử thách.

Nội dung cuốn sách gồm hai phần: Phần thứ nhất: Phân tích luật viết và phương pháp phân tích luật viết; Phần thứ hai: Áp dụng phương pháp và ghi nhận kết quả.

Trong phần thứ nhất, trước hết tác giả trình bày về khái niệm, vai trò của luật viết, từ đó rút ra những hạn chế trong quá trình nghiên cứu và thực hiện pháp luật. Đối tượng của hoạt động phân tích luật viết là các quy phạm pháp luật được phân tích, đánh giá nhằm chỉ ra vai trò của hoạt động phân tích và nghiên cứu luật viết; trình bày khái quát về phương pháp phân tích luật viết ở mức độ sơ cấp. Chương 3 trong phần này tập trung trình bày phương pháp phân tích luật viết bao gồm các hoạt động: Chuẩn bị về vật chất, hình thức đối với văn bản, dữ liệu cũng như kiến thức, kĩ năng của người phân tích; Những phương pháp phân tích cụ thể như: Phân tích câu chữ hoặc chú giải, phân tích phát triển, phân tích lịch sử, phân tích bằng các công cụ kinh tế học. Bên cạnh đó, tác giả còn hướng dẫn cách giải quyết khi có mâu thuẫn giữa các điều luật trong các văn bản khác nhau hay trong cùng một văn bản.

Ở phần thứ hai, cuốn sách trình bày về việc sử dụng các phương pháp phân tích luật viết theo tình huống hay theo chủ đề cụ thể và bằng những phân tích về nguyên tắc, hướng dẫn áp dụng các phương pháp đã nêu. Tiếp đến là nội dung về bình luận bản án, phán quyết trọng tài hoặc một số cách giải quyết vấn đề ngoại tư pháp. Người đọc có thể đồng hành cùng tác giả trong việc thực hành phân tích, áp dụng kiến thức trong xử lý một vụ án cụ thể. Cuối cùng, tác giả trình bày kết quả nghiên cứu và phân tích luật viết về phương diện khoa học thể hiện trong lý thuyết pháp lý và án lệ.

Nội dung cuốn sách được tác giả trình bày khoa học, cô đọng và được cụ thể hóa bằng hệ thống các ví dụ trên nhiều khía cạnh nhằm làm sáng tỏ vấn đề một cách toàn diện. Các phương pháp được trình bày kèm theo các ví dụ và quá trình tư duy, suy lý tương ứng với những điều luật liên quan đã dẫn dắt người đọc từng bước tiếp cận và áp dụng pháp luật trong giải quyết vấn đề pháp lý cụ thể. Cuốn sách Phương pháp phân tích luật viết của Viện sĩ, PGS.TS. Nguyễn Ngọc Điện do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản sẽ cung cấp công cụ đắc lực cho các sinh viên, giảng viên luật, những nhà nghiên cứu và xây dựng luật trong quá trình học tập, nghiên cứu và trong công việc thực tế của mình.