Đây là một tài liệu chuyên khảo, do PGS,TS. Đinh Xuân Lý hiện đang công tác tại Trung tâm Đào tạo, bồi dưỡng giảng viên lý luận chính trị - Đại học Quốc gia Hà Nội biên soạn. Xuất bản lần thứ hai (lần đầu xuất bản năm 2007), cuốn sách đã được sửa chữa, bổ dung một số nội dung cho phù hợp và hoàn thiện hơn.
Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời (3-2-1930) là kết quả quá trình vận động của các yếu tố, nhân tố khách quan và chủ quan những năm đầu thế kỷ XX. Quá trình thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam chịu sự tác động sâu sắc của bối cảnh trong nước và quốc tế. Trên thế giới, tình hình chính trị, kinh tế, xã hội có nhiều thay đổi lớn. Sự bùng nổ Chiến tranh thế giới thứ nhất 1914 - 1918, thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga 1917, sự ra đời của chủ nghĩa Mác - Lênin và Quốc tế Cộng sản là những sự kiện có tác động lớn đến cục diện thế giới và ảnh hưởng trực tiếp đến Việt Nam. Ở trong nước, các cuộc khai thác thuộc địa của thực dân Pháp đã biến Việt Nam thành một nước thuộc địa nửa phong kiến. Nhiệm vụ cách mạng đặt ra cho nhân dân ta lúc này là đánh đuổi xâm lược và đánh đổ phong kiến, giành độc lập dân tộc. Tính chất xã hội thay đổi đã kéo theo việc hình thành các giai cấp, tầng lớp xã hội mới, trong đó đặc biệt quan trọng là sự ra đời giai cấp công nhân Việt Nam. Các phong trào yêu nước ở Việt Nam cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX như phong trào Cần Vương, khởi nghĩa Yên Thế, phong trào Đông Kinh nghĩa thục… là cơ sở, nền tảng để các tổ chức cộng sản ra đời, làm tiền đề cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam ngày 3-2-1930.
Quá trình vận động và sự kiện thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam gắn bó mật thiết, trực tiếp với những hoạt động của Nguyễn Ái Quốc - người lựa chọn con đường cách mạng cho dân tộc ta; người xây dựng hệ thống quan điểm, chiến lược cho cách mạng Việt Nam; người chuẩn bị về chính trị, tư tưởng và tổ chức; người trực tiếp sáng lập ra Đảng Cộng sản Việt Nam. Người đã chuẩn bị các điều kiện về tư tưởng, chính trị và tổ chức cho việc thành lập Đảng Cộng sản một cách đầy đủ nhất, và khi các điều kiện đã chín muồi chính là thời điểm Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản ở Việt Nam, thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam được tiến hành.
Qua 3 chương sách, quá trình vận động thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam được phản ánh một cách đầy đủ, sâu sắc. Có thể nói, đây là công trình chuyên khảo đầu tiên nghiên cứu về quá trình vận động thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam.
Giao Linh
