Đó là cuốn sách Việt Nam - Đất nước con Rồng cháu Tiên của nhà Việt Nam học, Đông phương học người Nga Daria Mishukova, xuất bản bằng tiếng Nga năm 2007, tái bản năm 2010 với số lượng lớn, được đánh giá là một trong những cuốn sách về văn hóa, cẩm nang du lịch hay nhất về đất nước Việt Nam viết bằng tiếng Nga trong thời kỳ hiện đại.
Với bản dịch tiếng Việt do chính tác giả tự thực hiện, cuốn sách đã chiếm được cảm tình và sự yêu mến của bạn đọc Việt Nam. Không những thế, hàng loạt nhận xét của các cơ quan, tổ chức Việt Nam, Nga, quốc tế và nhiều cá nhân cũng thể hiện sự đánh giá cao đối với tác phẩm này.
Đất nước ta với biết bao truyền thuyết, huyền thoại đẹp đẽ, bề dày lịch sử lâu đời, nền văn hóa truyền thống đầy bản sắc, những nếp sinh hoạt giản dị và con người hồn hậu, sống chân thành có biết bao điều để tìm hiểu khám phá. Nhưng được nhìn và cảm về chính mảnh đất quê hương, văn hóa, con người Việt Nam qua "lăng kính" của một người nước ngoài là một việc làm đầy hứng thú, và thú vị thay, chúng ta lại khám phá ra nhiều điều thú vị đến ngạc nhiên trong chính nguồn cội của mình.
Tất nhiên, nếu đi tìm những trang viết thực sự đầy đặn, như một cuốn sử hay một công trình nghiên cứu văn hóa thì bạn đọc sẽ không thể thấy trong cuốn sách này, bởi như đã nói, cuốn sách thành công ở khía cạnh khám phá Việt Nam từ góc độ của một người nước ngoài, và nó thật sự hấp dẫn với tính chất là một cuốn cẩm nang du lịch. Nhưng nếu đọc và ngẫm lại, ta sẽ thấy để viết nên được những trang sách ấy, tác giả hẳn phải rất say mê, ghi chép lại từng đổi thay trên đất nước con Rồng cháu Tiên này.
Ngay từ những dòng, những trang viết đầu tiên về tiền Việt Nam, tôi dám chắc rằng không chỉ mình tôi mà không ít người Việt, nhất là các bạn trẻ, không thể nhớ nổi lịch sử lưu hành của đồng tiền Việt Nam, sự ra đời của từng loại mệnh giá tiền, gần đây nhất là sự ra đời của tiền polymer. Và cũng phải thú nhận rằng, thật "xấu hổ" biết bao khi ta chẳng nhớ nổi hình ảnh Văn Miếu - Quốc Tử Giám, hình ảnh vịnh Hạ Long hay căn nhà lá nơi Bác Hồ đã sống thời thơ ấu tại làng Kim Liên được in trên tờ tiền nào. Daria cho ta một cách học lịch sử dễ thuộc, dễ nhớ: "Xem kỹ mỗi tờ tiền, chúng ta có thể hiểu biết thêm về các di tích lịch sử - văn hóa của đất nước Việt Nam".
Với cách viết giản dị, ngắn gọn, không văn chương bóng bẩy, nhưng thật chi tiết cho chúng ta cảm nhận rằng tác giả hẳn đã có những trải nghiệm sâu sắc với cuộc sống của người dân Việt. Những món ăn dân dã, “vỉa hè” được ưa chuộng thời nay như nộm, lẩu, thịt chó… được Daria giới thiệu bên cạnh những món truyền thống là phở, bún thang, bún riêu, bún ốc, bún chả, nem, chả cá. Hay trong số các loại đồ uống thì nước mía và tách chè là những thức giải khát bình dân, ngập tràn trên các vỉa hè, đường phố ở Việt Nam cũng tạo nên sự thích thú của Daria. Tác giả có một nhận xét thật thú vị và cũng thật đúng: “Ở Việt Nam mọi câu chuyện bắt đầu từ một tách chè nhỏ này”…
Những nội dung trong cuốn sách dường như được sắp xếp một cách ngẫu nhiên, người đọc có thể tìm trong đó thông tin về tiền Việt Nam, về thời tiết và khí hậu, về những nét cơ bản về nhà nước, về quá khứ và hiện tại, về lễ hội truyền thống và phong tục ngày lễ, về thủ công mỹ nghệ, về áo dài Việt Nam, nón lá Việt Nam… cùng những danh lam thắng cảnh ở ba miền Bắc, Trung, Nam.
Tất nhiên, miền Bắc đâu chỉ có Hà Nội, Hạ Long, Cát Bà, Sa Pa; miền Trung không chỉ được biết đến với Huế, Đà Nẵng, Nha Trang, Đà Lạt…; miền Nam còn nhiều điểm đến hấp dẫn khác nữa để khách du lịch khám phá, thưởng ngoạn. Nhưng với những gì mà Daria đã viết, tôi thầm cảm ơn tấm lòng và tình cảm của nữ tác giả người Nga đã dành cho Việt Nam, bởi cuốn sách này là một minh chứng cho điều mà cô từng tâm sự với GS. Hà Minh Đức: “Thưa thầy, em đã dành cả tuổi trẻ của em để đến với văn hóa Việt Nam”.
Giao Linh
