Có thể nói, văn hóa và ngôn ngữ là tiền đề của nhau trong sự phát triển của lịch sử một dân tộc. Sự biến đổi và phát triển ngôn ngữ luôn đi song song với sự biến đổi và phát triển văn hóa. Khi ngôn ngữ thay đổi thì văn hóa cũng thay đổi. Nghiên cứu vai trò của ngôn ngữ trong quá trình phát triển văn hóa là một trong những khuynh hướng hiện nay của ngành Ngôn ngữ học.
Cuốn sách Tiếng Việt và sự phát triển văn hóa Việt Nam của Tiến sĩ Ngôn ngữ học Hồ Xuân Mai là một công trình có tính chuyên sâu về vai trò của ngôn ngữ đối với văn hóa, cụ thể là tiếng Việt và văn hóa Việt Nam. Bằng cách tiếp cận văn hóa bằng tư duy ngôn ngữ và tiếp cận ngôn ngữ bằng tư duy văn hóa cùng thái độ nghiên cứu nghiêm túc được thể hiện ở nhiều trích dẫn, tra cứu tỉ mỉ, tác giả đưa ra nhiều luận chứng của các nhà chuyên môn trong và ngoài nước để viện dẫn cho một vấn đề cụ thể. Ngoài ra, tác giả còn sử dụng nhiều tư liệu thực tế để chứng minh cho vấn đề mình đặt ra khiến cuốn sách càng trở nên hấp dẫn hơn với bạn đọc.
Nội dung cuốn sách gồm có 5 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận.
Chương 2: Tiếng Việt và sự phát triển văn hóa Việt Nam.
Chương 3: Tiếng Việt và sự phát triển văn hóa vùng Tây Nam Bộ.
Chương 4: Giữ gìn, phát triển tiếng Việt và văn hóa Việt Nam.
Chương 5: Suy nghĩ về tiếng Việt và các ngôn ngữ khu vực Đông Nam Á trong bối cảnh toàn cầu hóa.
Cuốn sách là tài liệu tham khảo hữu ích cho tất cả những ai muốn tìm hiểu về mối quan hệ giữa ngôn ngữ với văn hóa Việt Nam. Đặc biệt, cuốn sách rất có ích cho các bạn học cao học, nghiên cứu sinh thuộc các ngành văn hóa học, ngôn ngữ học và sử học.
