Cuốn sách Bí ẩn của vốn của tác giả Hernando De Soto - học giả người Pêru do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản là tác phẩm nổi tiếng vì có giá trị khoa học, được dịch giả Nguyễn Quang A dịch từ nguyên bản tiếng Anh. Cuốn sách xuất bản lần đầu năm 2000 bằng tiếng Anh và đã được dịch ra rất nhiều thứ tiếng.
Nội dung cuốn sách chia thành 7 chương:
Chương 1: Năm điều bí ẩn của vốn;
Chương 2: Bí ẩn của thông tin bị bỏ sót;
Chương 3: Bí ẩn của vốn;
Chương 4: Bí ẩn của nhận thức chính trị;
Chương 5: Những bài học bị bỏ sót về lịch sử Hoa Kỳ;
Chương 6: Bí ẩn của thất bại pháp lý;
Chương 7: Thay lời kết.
Cuốn sách đi tìm lời giải đáp cho câu hỏi được đặt ra qua nhiều thế kỷ: tại sao các nước nghèo và những người nghèo mãi không thoát được số phận đau khổ của mình?; Vì sao chủ nghĩa tư bản thành công ở phương Tây và thất bại ở mọi nơi khác? Và bí ẩn của câu trả lời tất cả nằm trong khái niệm mà Hernando De Soto gọi là "vốn", bởi theo ông "vốn là lực lượng làm tăng năng suất lao động và tạo ra sự giàu có của các quốc gia. Nó là huyết mạnh của hệ thống tư bản chủ nghĩa, là nền tảng của sự tiến bộ, và là một thứ mà các nước nghèo của thế giới dường như không thể tạo ra cho bản thân mình...". Từ quan điểm này, ông đã phát hiện ra nhiều điều thú vị liên quan đến vốn, vốn có thể có cuộc sống vô hình nhưng luôn song hành cùng vật chất. Với việc bóc tách vấn đề một cách có lôgích cùng lập luận chặt chẽ, cuốn sách đã khai mở "bí ẩn của vốn", lý giải nguồn gốc của vốn, vạch ra những trở ngại đặt ra trước quá trình chuyển hóa nguồn lực phát triển, từ chỗ chỉ mang hình thái tự nhiên và có sức mạnh hạn chế thành nguồn lực xã hội, tồn tại dưới hình thức vốn và có sức mạnh to lớn.
Những nội dung được thể hiện trong cuốn sách cho thấy Hernando De Soto đã đi theo đúng con đường mà C. Mác từng đặt ra và giải quyết trong suốt cuộc đời mình - trả lời câu hỏi: "Tư bản là gì?". Ông đã góp phần xứng đáng trong sự nghiệp kế tục đó khi dành nỗ lực cao nhất của mình cho việc giải thích bí ẩn của vốn, cũng là bí ẩn của tình trạng đói khổ, lạc hậu ở các nước nghèo, những nơi mà theo ông, tồn tại một nghịch cảnh: dân nghèo sống trên sự giàu có tiềm năng vô tận. Từ những giải thích đó, ông lập luận rằng, để thoát khỏi tình trạng nghèo đói đó cần phải có quyền sở hữu và đặc biệt ông hết sức đề cao và coi trọng vấn đề tài sản của người nghèo cần được pháp luật công nhận. Bởi nếu họ có tài sản nhưng không có giấy chứng nhận quyền sở hữu, có doanh nghiệp nhưng không có tư cách pháp nhân,... thì họ không thể biến những tài sản của mình thành vốn, thành tư bản, không thể buôn bán, trao đổi ra bên ngoài được.
Ông cũng cho rằng, người dân ở những nước chậm phát triển không phải họ không khôn khéo và không có đầu óc kinh doanh như người dân ở những nước giàu có, mà vấn đề khác biệt then chốt chỉ là vì phần lớn họ phải sống trong những ngôi nhà không phải là chủ sở hữu thực sự. Họ không có quyền pháp lý đối với đất đai, nhà cửa hoặc công việc kinh doanh. Họ không thể sử dụng chúng như những đồ ký quỹ hoặc vay mượn khi cần thiết. Họ cũng không thể sử dụng những dịch vụ cần thiết như điện, nước. Và nếu họ có tích lũy được tài sản, họ sẽ gặp rủi ro khi đối mặt với những rào cản từ phía chính quyền. Nếu các quyền đối với tài sản không được chứng minh một cách thỏa đáng bằng văn bản, những tài sản đó không thể chuyển thành vốn thì chúng chỉ là những tài sản chết, không thể sử dụng làm vật thế chấp cho một khoản vay hay để đầu tư. Trong khi đó, ở phương Tây, mọi tài sản đều được thể hiện bằng văn bản, cho phép chúng có thêm một cuộc sống vô hình sống động và tạo ra tư bản.
Hàng loạt những vấn đề thú vị liên quan đến vốn, đến nguyên nhân của sự giàu nghèo được tác giả phân tích, lập luận khá cặn kẽ, sẽ giúp bạn đọc, đặc biệt là những người làm kinh tế, nhà hoạch định chính sách có thêm những hiểu biết nhất định, góp phần định hướng cho sự phát triển của mình trong tương lai. Hơn nữa, những vấn đề mà tác giả đề cập trong cuốn sách cũng nằm trong số những vấn đề đang đặt ra cho nền kinh tế Việt Nam, do vậy các luận điểm mà cuốn sách cung cấp cũng sẽ là gợi ý quan trọng giúp chúng ta tiếp tục sự nghiệp đổi mới một cách nhanh chóng và hiệu quả.
