Đổi mới giảng dạy tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam ở các trường đại học

Giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam là một nội dung không thể thiếu trong chương trình giảng dạy ở các trường đại học. Bởi lẽ, tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam; về vai trò, bản chất của Đảng Cộng sản Việt Nam cầm quyền và xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam trong sạch, vững mạnh.

Tính cấp thiết của đổi mới giảng dạy tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam

Trong nền kinh tế tri thức, trí tuệ được coi là sức mạnh hàng đầu, khẳng định vai trò, vị thế của mỗi quốc gia. Bất kỳ quốc gia nào, ở giai đoạn phát triển nào, muốn thúc đẩy và phát triển kinh tế không thể không quan tâm và đầu tư cho giáo dục. Giáo dục và đào tạo trở thành vấn đề sống còn của mỗi quốc gia, dân tộc. Có thể nhìn thấy sự phát triển của một quốc gia trong tương lai khi nhìn vào giáo dục của quốc gia đó trong hiện tại. Do đó, giáo dục và đào tạo con người là yếu tố quyết định cho tương lai của mỗi quốc gia. Ở Việt Nam, với vai trò là nền tảng tư tưởng của Đảng, nền tảng tinh thần của xã hội thì giáo dục tri thức về tư tưởng Hồ Chí Minh có vai trò đặc biệt quan trọng. 

Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Đảng ta đã khẳng định,tư tưởng Hồ Chí Minh “là tài sản tinh thần vô cùng to lớn và quý giá của Đảng và dân tộc ta, đã dẫn dắt chúng ta đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác”¹.

Trong những năm gần đây, một trong những nội dung quan trọng trong công tác xây dựng Đảng được Đảng ta đặc biệt quan tâm là xây dựng Đảng về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống gắn với đấu tranh phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. “Tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” thực chất là quá trình suy thoái bên trong mỗi con người, mỗi cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị; là sự thay đổi từ lập trường, lối sống, lý tưởng cách mạng sang lập trường, quan điểm, lối sống của những phần tử cơ hội, thoái hóa, biến chất. Diễn biến hoạt động của những phần tử này ngày càng tinh vi, phức tạp, có sự liên kết, ràng buộc với nhau, dẫn đến tình trạng tham nhũng, lãng phí, tiêu cực tràn lan. Do đó đòi hỏi mỗi người, mà trước hết là mỗi cán bộ, đảng viên, phải tự ý thức và thường xuyên thực hiện đấu tranh phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, ngăn chặn “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”nhằm đưa chân, thiện, mỹ và những giá trị nhân văn đích thực trở thành dòng chủ lưu trong Đảng và toàn xã hội.

Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này là do bản thân những cán bộ, đảng viên thiếu tu dưỡng, rèn luyện; lập trường tư tưởng không vững vàng, hoang mang, dao động trước những tác động từ bên ngoài; sa vào chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, hẹp hòi, bị cám dỗ bởi các lợi ích vật chất, không làm tròn trách nhiệm, bổn phận của mình trước Đảng, trước Nhân dân.

Để tránh những sai lầm đó, đội ngũ cán bộ, đảng viên cần phải được cung cấp, trang bị thế giới quan và phương pháp luận khoa học định hướng trong hoạt động nhận thức và thực tiễn ngay từ khi còn đang học tập tại các trường đại học - nơi đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Từ đó, có thái độ đúng đắn, có khả năng phân tích, xử lý các vấn đề, xây dựng niềm tin khoa học vào lý tưởng cách mạng của Đảng, có lập trường chính trị vững vàng, tinh thần trách nhiệm cao, quán triệt sâu sắc và thực hiện nghiêm túc đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Xuất phát từ yêu cầu đó, việc đổi mới giảng dạy tư tưởng Hồ Chí Minh nói chung, tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam nói riêng càng trở nên cần thiết, có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn.

Thời gian qua, việc dạy và học tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam tại một số trường đại học đã mang tinh thần, hơi thở của công cuộc đổi mới và có nhiều khởi sắc. Môn học tư tưởng Hồ Chí Minh nói chung, tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam nói riêng ngày càng khẳng định được vị trí, vai trò quan trọng trong hệ thống các môn học tại các trường đại học; tài liệu, giáo trình phong phú, đa dạng; nội dung, phương pháp giảng dạy có sự điều chỉnh và cải tiến đáng kể. Tuy nhiên, trên thực tế, việc đổi mới và nâng cao chất lượng giảng dạy tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam trong các trường đại học, học viện vẫn chưa thật sự đạt được kết quả như mong muốn. Việc giảng dạy đôi khi còn mang tính hình thức, người học chưa thực sự hứng thú với môn học, chưa vận dụng hiệu quả kiến thức đã học vào thực tiễn đời sống. Nguyên nhân của tình trạng trên là do chương trình, phương pháp giảng dạy, thiết bị và điều kiện dạy học chưa thực sự phù hợp với nhu cầu thực tiễn và nhiều yếu tố khách quan khác.

Những giải pháp đổi mới, nâng cao chất lượng giảng dạy tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam

Với chức năng là môn khoa học cung cấp niềm tin, lý tưởng cộng sản, trang bị bản chất giai cấp công nhân cho người học, việc đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam là một yêu cầu bức thiết, một nhiệm vụ quan trọng. Song, để bảo đảm chất lượng và hiệu quả giảng dạy, cần xác định được phương pháp giảng dạy phù hợp.

Thứ nhất, người dạy cần xác định đúng đối tượng mà mình phụ trách giảng dạy. Điều này sẽ giúp cho các giảng viên lựa chọn được nội dung và phương pháp giảng dạy phù hợp, từ đó giúp các học viên vận dụng hiệu quả kiến thức đã học vào thực tiễn cuộc sống.

Thực tế, học viên theo học ở mỗi chuyên ngành đều có những yêu cầu, nhu cầu tiếp nhận, trang bị tri thức từ những môn học khác nhau và mức độ chuyên sâu khác nhau. Do đó, việc giảng dạy tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam đòi hỏi người giảng phải biết gắn kết bộ môn này với chuyên ngành của người học, lồng ghép những ví dụ cụ thể vào trong bài giảng để tạo sự hứng thú cho người học. Sự gắn kết này giúp cho việc giảng dạy và học tập tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam luôn gắn liền với cuộc sống mà cụ thể ở đây là hoạt động học tập, nghiên cứu của học viên, đồng thời giúp cho các học viên khi ra trường đáp ứng tốt các yêu cầu thực tiễn đặt ra, có phương pháp luận phù hợp để xây dựng, lựa chọn phương hướng và hành động phù hợp để giải quyết công việc, có khả năng phản biện các thông tin sai lệch, lựa chọn được những yếu tố tích cực vận dụng vào công tác chuyên môn. 

Thứ hai, người dạy phải xác định nội dung, tính chất đặc thù của môn học. Với khoa học tư tưởng Hồ Chí Minh, tính đặc thù thể hiện ở chỗ, trong sự phản ánh hiện thực, tri thức tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam được biểu đạt bằng hệ thống các quan điểm, nguyên tắc, quy luật... Hơn nữa, tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam là một bộ môn khoa học vừa mang tính lý thuyết, vừa mang tính ứng dụng, nghĩa là môn học này vừa cung cấp những kiến thức hàn lâm, lại vừa có những mô hình thực nghiệm, ứng dụng trực quan, nên không thể sơ đồ hóa bài giảng một cách máy móc. Tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản giúp trang bị niềm tin, lý tưởng, bản chất giai cấp cho người học, do đó việc giảng dạy tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam phải đạt được mục đích là giúp người học xác lập cho mình niềm tin, lý tưởng giai cấp công nhân của Đảng trong nhận thức và hoạt động thực tiễn. 

Theo đó, cần trang bị cho các học viên những kiến thức để giúp họ làm chủ được công việc, đặc biệt nhạy bén, tích cực trong cuộc đấu tranh tư tưởng, phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.Trong quá trình giảng dạy, giảng viên cầnchuẩn bị kỹ đề cương hướng dẫn học viên học tập, hướng dẫn cách đọc tài liệu, chọn sẵn các chủ đề thảo luận, đồng thời khẳng định được bản chất cách mạng, khoa học của tư tưởng Hồ Chí Minh.

Thứ ba, người dạy cần xác định mục đích của việc dạy học, yêu cầu chuẩn đầu ra của từng ngành học khác nhau.Trong điều kiện hiện nay, việc giảng dạy tư tưởng Hồ Chí Minh nói chung, tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam nói riêng phải gắn với mục tiêu đào tạo của từng ngành, đồng thời phải gắn với việc nhận diện, phản bác các quan điểm sai trái, xuyên tạc và các thủ đoạn chống phá Đảng, chống phá con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt của các thế lực thù địch. Với mục đích xóa bỏ nền tảng tư tưởng của Đảng, làm mất phương hướng, giảm sút ý chí chiến đấu, các thế lực phản động ra sức chứng minh tính lỗi thời của học thuyết Mác - Lênin, phủ nhận tư tưởng Hồ Chí Minh và vai trò của Đảng Cộng sản Việt Nam, phủ nhận con đường xây dựng đất nước của Việt Nam là độc lập dân tộc gắn với chủ nghĩa xã hội...Để góp phần đập tan âm mưu “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” đó, đòi hỏi người dạy phải cung cấp luận cứ khoa học của Hồ Chí Minh trong việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam và vai trò của Đảng đối với cách mạng Việt Nam nhằm tạo cơ sở khoa học, củng cố niềm tin và lý tưởng cách mạng của Đảng cho học viên. Có như vậy, học viên, sau này là cán bộ, đảng viên, sẽ trở thành những công dân tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng và Nhân dân; sẵn sàng phấn đấu và hy sinh vì độc lập, tự do, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ. 

Thứ tư, xác định phương pháp dạy học. Dạy học là quá trình tương tác giữa người dạy và người học, đòi hỏi người dạy phải có phương pháp phù hợp, phải truyền được cảm hứng cho người học, giúp trang bị cho người học phương pháp tư duy khoa học để tự tìm tòi, nghiên cứu, vận dụng giải quyết tốt yêu cầu thực tiễn đặt ra.

Bảo đảm sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn là một nguyên tắc quan trọng khi giảng dạy tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam. Do đó, người dạy phải luôn gắn chặt nội dung tri thức của môn học này với bản chất, xu hướng vận động của xã hội hiện đại, gợi mở, định hướng cho học viên có phương pháp đúng đắn trong xem xét, đánh giá thực tiễn, tránh cách tiếp nhận tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản một cách giáo điều. 

Thứ năm, lựa chọn đội ngũ giảng viên có đủ phẩm chất, trình độ, năng lực chuyên môn. Đây là điều kiện quan trọng cho việc bảo đảm và nâng cao chất lượng giảng dạy đáp ứng yêu cầu của đất nước trong tình hình mới. Người thầy giáo giỏi phải là người truyền được cảm hứng tới người học, dẫn dắt người học học tập một cách say mê, thu được kết quả tốt. Để nâng cao chất lượng giảng dạy, đội ngũ giảng viên cần được tăng cường đào tạo lý luận chính trị theo hướng chuẩn hóa, bám sát định hướng đổi mới công tác lý luận của Đảng trong tình hình mới; phát huy tính tích cực, chủ động, tự giác của đội ngũ giảng viên giảng dạy các môn lý luận chính trị nói chung và môn tư tưởng Hồ Chí Minh nói riêng; quán triệt, vận dụng đúng đắn, đầy đủ, sáng tạo nội dung Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ và Chỉ thị số 05-CT/TW, ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

Học viên chính là những nhà khoa học trẻ, là nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng trực tiếp yêu cầu đổi mới, hội nhập và phát triển của đất nước. Họ là hiện thân của đội ngũ trí thức hôm nay và trong tương lai, được đào tạo chuyên sâu về những lĩnh vực nhất định để đảm nhận, gánh vác trọng trách của xã hội nói chung và của nền khoa học nước nhà nói riêng. Do vậy, có thể khẳng định, việc trang bị, bồi dưỡng tri thức tư tưởng Hồ Chí Minh nói chung, tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam nói riêng với tư cách là môn học cung cấp niềm tin và lý tưởng cộng sản cho học viên là một yêu cầu quan trọng đối với việc bảo đảm chế độ chính trị và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo.

1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 6

Tài liệu tham khảo:

1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011,

2. Ban Tuyên giáo Trung ương: Tài liệu tham khảo phục vụ nghiên cứu các Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011.

Thượng tá, TS. Nguyễn Văn Trường

Trung tá, ThS. Đặng Công Thành

          Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng