Đồng chí Chu Huy Mân - Người cộng sản kiên cường, nhà chính trị xuất sắc của Đảng và Quân đội nhân dân Việt Nam (17/3/1913 - 17/3/2023)

Đồng chí Chu Huy Mân là một tài năng quân sự - chính trị xuất sắc, có tầm chiến lược, chiến thuật, lăn lộn khắp các chiến trường Cao - Bắc - Lạng, Khu 4, Khu 5, Tây Bắc, Tây Nguyên, chiến trường Lào, Campuchia. Đồng chí vừa là vị tướng có tài thao lược trên chiến trường, vừa là nhà chính trị sắc sảo, nhìn xa trông rộng, chăm lo xây dựng bản lĩnh chính trị, trình độ quân sự, lý tưởng, niềm tin và đạo đức cách mạng cho các lực lượng vũ trang.

Đại tướng Chu Huy Mân (Chu Văn Điều) (1913 - 2006). Ảnh Internet

Đồng chí Chu Huy Mân tên thật là Chu Văn Điều, sinh ngày 17/3/1913 trong một gia đình nông dân nghèo tại xã Yên Lưu, tổng Yên Trường, phủ Hưng Nguyên (nay là xã Hưng Hòa, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An). Là một người sớm giác ngộ cách mạng, vào năm 1929 khi chỉ mới 16 tuổi, đồng chí đã thoát ly, hoạt động tích cực trong phong trào yêu nước. Đến năm 1930, ông tham gia phong trào Xôviết Nghệ - Tĩnh, gia nhập Đội Tự vệ Đỏ - một trong đội quân tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam. 

Cuối năm 1930, đồng chí được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương khi mới 17 tuổi. Dù tuổi đời còn trẻ nhưng có uy tín nên đồng chí đã được bầu làm Bí thư Chi bộ xã, rồi Bí thư Huyện ủy Hưng Nguyên. Là một cán bộ trẻ, được tổ chức và nhân dân tin cậy, lập trường kiên định, không đội trời chung với kẻ thù, đồng chí luôn bị bọn thực dân Pháp và tay sai ráo riết truy lùng. Năm 24 tuổi, đồng chí bị bắt, bị kết án khổ sai, đày đi biệt xứ. 6 năm sống trong nhà tù đế quốc, từ nhà lao Vinh đến nhà lao Đăk Tô, Đăk Glei, Kon Tum, mặc kẻ thù dùng mọi thủ đoạn cực hình tra tấn, đồng chí vẫn kiên cường, bất khuất không khai một lời. Đầu năm 1943, đồng chí vượt ngục về thị trấn Vĩnh Điện, huyện Điện Bàn bán lạc rang để tìm cách bắt liên lạc với cơ sở. Lúc này, đồng chí lấy tên là Lạc. Khi bắt được liên lạc với Đảng, đồng chí làm Ban Vận động Việt Minh tỉnh Quảng Nam và Tỉnh ủy Quảng Nam. Khi Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 thành công, đồng chí được phân công làm Phó Bí thư Tỉnh ủy Quảng Nam. Đồng chí có công lớn trong phát triển lực lượng cách mạng ở địa phương, xây dựng và bảo vệ chính quyền dân chủ nhân dân non trẻ.    

Đến cuối năm 1945, đồng chí được Trung ương Đảng điều ra Huế giữ chức Chủ tịch Ủy ban Quân chính khu C gồm 4 tỉnh: Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam; chính trị viên Mặt trận đường 9 Đông Hà - Xa Vẳn Na Khệt. Cuối năm 1946, đồng chí được điều ra làm Trưởng Ban Kiểm tra xây dựng Đảng Quân khu ủy Việt Bắc, rồi lần lượt giữ các chức vụ Trung đoàn trưởng Trung đoàn 72, Trung đoàn 74 Cao Bằng, Chính ủy Trung đoàn 174 Cao - Bắc - Lạng.

Tháng 5/1951, đồng chí được giao làm Phó Chính ủy, rồi Chính ủy, Bí thư Đảng ủy Đại đoàn 316 lãnh đạo Đại đoàn tham gia nhiều chiến dịch lớn. Đặc biệt, ngày 13/3/1954, Đại đoàn 316 đánh trận mở đầu chiến dịch Điện Biên Phủ, tiêu diệt cứ điểm Him Lam, tham gia trận đánh cuối cùng bắt tướng Đờ Cát.

Từ năm 1954 đến năm 1960, đồng chí hai lần được Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh giao nhiệm vụ làm Đoàn trưởng kiêm Bí thư Đảng ủy Đoàn chuyên gia quân sự Việt Nam tại nước bạn Lào. Thấm nhuần tư tưởng và lời dạy của Bác “Giúp bạn là tự giúp mình”, đồng chí góp phần quan trọng giúp cách mạng Lào không ngừng phát triển. Đồng chí được Đảng, quân đội, nhân dân các bộ tộc Lào trìu mến đặt cho tên “Tướng Thao Chăn”.                      

Từ năm 1958 đến năm 1959, đồng chí lần lượt giữ các chức vụ: Chính ủy, Bí thư Đảng ủy Quân khu 4, rồi Chính ủy, Bí thư Đảng ủy Quân khu Tây Bắc. Năm 1961 trở lại làm Chính ủy, Bí thư Đảng ủy, kiêm Tư lệnh Quân khu 4, năm 1962 được Quân đội cử đi học tại Học viện Phowrunde (Liên Xô).

Tháng 9/1963, đồng chí được Trung ương Đảng điều vào chiến trường Khu 5 lần lượt giữ các chức vụ: Trưởng đoàn kiểm tra Quân ủy Trung ương nghiên cứu phong trào cách mạng của Quân khu 5, Phó Bí thư Khu ủy, rồi Chính ủy, Bí thư Khu ủy Quân khu 5.

Tháng 8/1965, ông được giao Tư lệnh kiêm Chính ủy, Bí thư Đảng ủy Mặt trận B3 - Tây Nguyên. Trong chiến dịch mùa Xuân năm 1975, Chu Huy Mân là Chính ủy chiến dịch giải phóng Đà Nẵng và một số đảo.

Tháng 3/1977, đồng chí được điều về làm Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam, Phó Bí thư Đảng ủy Quân sự Trung ương. Năm 1980, đồng chí được Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa IV giao kiêm chức Hiệu trưởng Trường Nguyễn Ái Quốc. Đồng chí là Ủy viên Trung ương Đảng liên tục khóa III, IV, V; Ủy viên Bộ Chính trị khóa IV, V; đại biểu Quốc hội khóa II, VI, VII. Năm 1981, đồng chí được bầu làm Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước. 

Trên cương vị phụ trách công tác Đảng, cán bộ chỉ huy cao cấp trong quân đội, đồng chí có công to lớn xây dựng quân đội ta vững mạnh về chính trị. Đồng chí cùng Đảng ủy Quân sự Trung ương đã chỉ đạo lực lượng vũ trang đánh bại chế độ Pôn Pốt cứu đất nước Campuchia khỏi họa diệt chủng.     

Trên cương vị Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước, kiêm Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam, đồng chí cùng với lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Đảng ủy Quân sự Trung ương và Bộ Quốc phòng đề xuất nhiều chủ trương và quyết sách đúng đắn, đồng thời trực tiếp lãnh đạo thắng lợi nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, chăm lo xây dựng Quân đội theo hướng: “Cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”.

Với những cống hiến đặc biệt xuất sắc của mình, đồng chí được phong quân hàm vượt cấp từ Thiếu tướng lên Thượng tướng vào năm 1974, quân hàm Đại tướng năm 1980. Tháng 3/1977, đồng chí được Bộ Chính trị giao trọng trách là Phó Bí thư Đảng ủy Quân sự Trung ương, Trưởng ban Kiểm tra Đảng ủy Trung ương, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam (1977 - 1986). Là người phụ trách công tác Đảng, công tác chính trị trong quân đội, đồng chí Chu Huy Mân đã góp phần quan trọng vào việc xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, đặc biệt, phẩm chất cao quý của một vị tướng, tài thao lược và tính quyết đoán đã được đồng chí Chu Huy Mân phát huy cao độ trong lãnh đạo xây dựng Tổng cục Chính trị ngày càng lớn mạnh, đáp ứng mọi yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Với công lao và thành tích hoạt động cách mạng, đồng chí được Ðảng và Nhà nước tặng thưởng Huân chương Sao Vàng, Huân chương Hồ Chí Minh, Huy hiệu 70 năm tuổi Ðảng cùng nhiều huân, huy chương và phần thưởng cao quý khác của Đảng, Nhà nước ta và các nước bạn.

Với 93 năm tuổi đời, 76 năm tuổi Đảng, đại tướng Chu Huy Mân đã đem hết ý chí, sức lực, tài năng cống hiến cho sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng, dân tộc và Quân đội nhân dân Việt Nam. Đại tướng Chu Huy Mân sống trung thực, chan hòa và gắn bó với mọi người, giàu nghĩa khí và tình cảm, không phô trương hình thức, lời nói luôn đi đôi với việc làm và luôn giữ vững nếp sống cần cù, giản dị.

Học tập tấm gương bản lĩnh, trí tuệ, trọn đời hiến dâng cho Đảng, vì đất nước, vì nhân dân, vì các lực lượng vũ trang của đồng chí Chu Huy Mân, chúng ta nguyện nêu cao ý chí cách mạng, đoàn kết, chung sức, chung lòng không ngừng phấn đấu, tu dưỡng, rèn luyện về ý chí, phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, tinh thần cách mạng của người cộng sản; quyết tâm thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng để sớm hiện thực hóa mục tiêu cao cả phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.