Nền tảng sức mạnh của Đảng ta

Tương ứng với mỗi thời kỳ lịch sử, cách mạng lại đòi hỏi toàn thể dân tộc nói chung, đội ngũ đảng viên nói riêng một hệ phẩm chất tương xứng và ngang tầm. Hơn bao giờ hết, hiện nay, Đảng Cộng sản Việt Nam với tư cách là một Đảng cầm quyền phải là một Đảng cách mạng - trí tuệ - hành động - đoàn kết thống nhất. Đó không chỉ là đòi hỏi khách quan của công cuộc đổi mới, xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc mà xét ở tầng sâu hơn, còn là quy luật nội tại phát triển tất yếu của Đảng nhằm đáp ứng yêu cầu của thực tiễn.

Nói khái quát, sự nghiệp cách mạng, khát vọng của nhân dân và sự tự phát triển của Đảng, tất thảy hợp thành nhu cầu tổng thể tạo ra một hệ quy chiếu, chi phối một cách thống nhất và triệt để đòi hỏi Đảng phải vươn lên tầm cao mới về chất lượng. Bởi vậy, việc tiếp tục đổi mới, nhằm xây dựng một hệ giá trị hợp thành tiêu chuẩn của người đảng viên hiển nhiên trở thành một trong những nhiệm vụ hết sức cơ bản và quan thiết, mang ý nghĩa nền tảng góp phần quyết định hình thành chất lượng mới bảo đảm Đảng xứng đáng vừa là người lãnh đạo ngang tầm lịch sử cách mạng vừa là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân.

Xuất phát từ yêu cầu của công cuộc đổi mới đất nước, kế thừa những hạt nhân hợp lý về tiêu chuẩn mà Đảng ta không ngừng hoàn thiện suốt 86 năm hoạt động và trưởng thành của mình, trong bối cảnh hiện nay, có thể nói, tiêu chuẩn người đảng viên bao gồm những tiêu chí cơ bản cấu thành như sau:

1. Đảng viên trước hết phải là một công dân ưu tú - người lao động chân chính và đạt hiệu quả cao

Dưới góc độ đạo lý, một đảng viên theo đúng nghĩa đích thực của nó, trước hết, phải là một con người phát triển toàn diện. Dưới góc độ pháp lý, để xứng đáng thật sự là một người đảng viên đồng thời phải là một người công dân ưu tú - một người lao động chân chính và đạt hiệu quả cao. Tổng hòa những phẩm chất ấy chính là cơ sở tự nhiên và cơ sở xã hội đảm bảo và khẳng định tư cách của người đảng viên vừa là một cá nhân của cộng đồng vừa là một công dân của chính thể Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Không có đầy đủ tư cách song trùng đó, rõ ràng không thể có điều kiện trở thành một đảng viên.

Nhưng chỉ ở mức độ đó thì hiển nhiên là chưa đủ. Vì những công dân chưa vào Đảng, trên lãnh thổ Việt Nam, đã phải hàm chứa một cách tự nhiên những tư cách đó rồi. Là một thành viên của đội ngũ tiền phong của giai cấp công nhân Việt Nam, do đó, những tư cách đó phải đạt tới mức độ cao hơn, với tính chất tiêu biểu, sâu sắc và phong phú hơn.

Sở dĩ hiện nay, cần thiết phải khẳng định và khắc sâu tố chất căn bản này, bởi không ít người được gọi là đảng viên nhưng sự thật tư cách công dân và tư cách con người của họ chỉ dừng lại ở mức trung bình, thậm chí còn thua kém những người ngoài Đảng. Như thế thì họ sao có thể đủ phẩm chất của một người đảng viên được? Vì vậy, đã là một người đảng viên trước hết phải là công dân ưu tú của nước nhà; đồng thời, là người lao động chân chính và đạt hiệu quả cao. "Đảng viên phải trở thành người con hiếu thảo của Tổ quốc, của giai cấp"[1]. Nói cụ thể, đảng viên phải là người đi đầu trong việc tuyên truyền, gương mẫu chấp hành và bảo vệ pháp luật của Nhà nước; phải là người sống và phát triển bằng sự lao động không ngừng, đạt hiệu quả cao của chính bản thân; đồng thời, phải là một nhân cách mẫu mực. Không thể dung thứ tình trạng đảng viên sống bất chấp, ngoài vòng và đứng trên pháp luật; đảng viên đánh mất thiên chức lao động tự nhiên và văn hóa lao động; đảng viên tha hóa, thậm chí thoái hóa trong mối liên hệ với cộng đồng. Nhấn mạnh điều này cũng chính là nhấn mạnh một tiêu chí để đưa những đảng viên không còn giữ được tố chất tiên quyết và căn bản nói trên ra khỏi Đảng trong cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng hiện nay.

2. Đảng viên phải là người có bản lĩnh chính trị kiên định, năng lực trí tuệ cao, thực tế hành động tiên phong và toàn diện, có phẩm hạnh cá nhân trong sáng và mẫu mực

Hiện nay, bản lĩnh chính trị kiên định cần được hiểu chính là sự giữ vững nguyên tắc đảm bảo thắng lợi của sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc. Những nguyên tắc đó là: Độc lập dân tộc gắn với chủ nghĩa xã hội; Đảng Cộng sản Việt Nam là người duy nhất lãnh đạo cách mạng Việt Nam; chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam hành động của Đảng; Nhà nước Việt Nam là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân; đại đoàn kết dân tộc trên cơ sở liên minh công - nông - trí thức, dưới sự lãnh đạo của Đảng; tập trung dân chủ là nguyên tắc cơ bản trong sinh hoạt, tổ chức và hoạt động của Đảng; tự phê bình và phê bình là quy luật, là động lực phát triển của Đảng; kết hợp nhuần nhuyễn chủ nghĩa yêu nước chân chính với chủ nghĩa quốc tế trong sáng theo lập trường của giai cấp công nhân trong thời đại ngày nay.

Đảng ta là một đảng cách mạng - chiến đấu, do đó, đảng viên phải là người hành động không ngừng với chất lượng trí tuệ cao và hiệu quả lớn. Thời đại ngày nay là thời đại của trí tuệ, Đảng muốn xứng đáng là đội tiên phong thì mỗi đảng viên cần trau dồi bản chất và lập trường cách mạng; đồng thời phải vươn lên ngang tầm trí tuệ của thời đại. Đây là tiêu chuẩn, là thước đo sự hiện diện, vị trí và sự đóng góp thực tế của người đảng viên cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và của dân tộc. Suy rộng ra, đây là yếu tố quyết định địa vị lãnh đạo của Đảng. Bởi nói như Chủ tịch Hồ Chí Minh,Đảng cũng ở trong xã hội, cho nên Đảng phải tỏ ra là một bộ phận trung thành nhất, hoạt động nhất và chân thực nhất; chỉ trong đấu tranh và trong công tác hằng ngày, khi quần chúng rộng rãi thừa nhận chính sáchđúng đắn và sáng tạo của Đảng, thì Đảng mới giành được địa vị lãnh đạo. Hiện nay, khi nền kinh tế tri thức đã trở thành xu thế phát triển của nhân loại, thì người đảng viên phải là người cộng sản có học thức ngang tầm nhiệm vụ cách mạng. Năng lực của người đảng viên phải là năng lực vừa chiến lược vừa thiết thực, cụ thể; kết hợp giữa suy nghĩ và hành động; thống nhất giữa nói và làm; hài hòa giữa nêu gương và lôi cuốn mọi người cùng hành động. Đó cũng là năng lực phê phán, tự phê phán và tự hoàn thiện; tổng kết lý luận và tổ chức phát triển thực tiễn ở trình độ cao.

Do đó hiện nay, người đảng viên cùng với năng lực hành động với tầm trí tuệ cao, phải có tư cách, đạo đức. Nói cụ thể, phải có phẩm hạnh cá nhân trong sáng và mẫu mực, phải là tấm gương sáng có sức hút và lôi cuốn mọi người tin yêu và đi theo. Nói như Chủ tịch Hồ Chí Minh, phải thật thà, ngay thẳng, không được cơ hội, giấu dốt, giấu khuyết điểm, sai lầm; phải khiêm tốn không được kiêu ngạo; phải thực sự cầu thị, không được chủ quan, v.v. đó là đạo đức của người cộng sản. Đạo đức đó là hành động thống nhất chứ không phải là đạo đức suông. Vì mỗi đảng viên, suy rộng ra cả một đảng, ngày hôm qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn, không nhất định hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu mến và ca ngợi, nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nói và làm không vì lý tưởng chung nữa. Cơ chế thị trường hiện nay là một cuộc thử thách khắc nghiệt về đạo đức xã hội nói chung, trước hết đối với người cộng sản nói riêng.

Suy thoái về chính trị, bạc nhược về đạo đức, phân liệt về hành động là mầm họa đối với Đảng. Do đó, mỗi đảng viên phải góp phần củng cố niềm tin, sức mạnh của Đảng bằng phẩm giá cách mạng, bằng đạo đức trong sáng, mẫu mực của mình, mà tập trung biểu hiện bằng hành động góp phần nâng cao thành tựu kinh tế - xã hội đất nước, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

3. Đảng viên phải chấp hành vô điều kiện Điều lệ, nghị quyết của Đảng; bảo vệ và phát triển sự đoàn kết thống nhất trong Đảng

Điều lệ và nghị quyết của Đảng là pháp luật trong Đảng. Và đã là pháp luật, phải "quốc pháp vô thân". Cần thiết phải khắc sâu điều này, bởi chưa bao giờ tình trạng đảng viên hoặc cố tình hoặc vô ý không chấp hành kỷ luật của Đảng, thậm chí biến kỷ luật thành "trò đùa", thành "con bài" để mưu đoạt lợi ích cá nhân phi pháp đến mức trầm trọng và có nguy cơ lan rộng như hiện nay. Đây là một nguy cơ. Không có kỷ cương thì không còn tổ chức. Đánh mất kỷ cương, tổ chức ắt tan vỡ. Điều lệ Đảng là rường cột kỷ cương của Đảng. Nghị quyết của Đảng là một quyết định tập thể hành động trên tinh thần dân chủ của Đảng, làm cho Đảng hoạt động một cách tập trung, thống nhất và sáng tạo. Chối bỏ hoặc cắt xén Điều lệ, thực hiện đối phó hoặc cắt xén nghị quyết thực chất là hành động phá vỡ kỷ cương của Đảng, phá vỡ tổ chức Đảng cả về tư tưởng, tổ chức và hành động. Không thể dung thứ và để tồn tại những đảng viên hành động như vậy trong Đảng. Cho nên, kỷ luật của Đảng phải được thực hiện trước hết ở việc giữ nghiêm tính pháp lý của Điều lệ, nghị quyết của Đảng. Nói như Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Đạo đức cách mạng của người đảng viên là bất kỳ khó khăn đến mức nào cũng kiên quyết làm đúng chính sách và nghị quyết của Đảng"[2]. Đây phải là tiêu chí bất di bất dịch đối với mỗi đảng viên; là thước đo về lòng trung thành, bản lĩnh chính trị, phẩm giá đạo đức của mỗi đảng viên đối với Đảng và sự nghiệp cách mạng của dân tộc. "Không có đảng viên nào có thể đứng trên Đảng, tự cho mình là hơn Đảng"[3]. Đảng viên giữ chức vụ cao trong Đảng cần phải kỷ luật nặng gấp nhiều lần so với đảng viên không giữ chức vụ, nếu họ vi phạm cùng một mức độ Điều lệ, nghị quyết của Đảng.

Chấp hành vô điều kiện Điều lệ, nghị quyết của Đảng là tiền đề, là một bảo đảm, là động lực để thực hiện và giữ vững sự đoàn kết thống nhất, là môi trường, là sự kiểm chứng mức độ, trình độ và tính chất thực hiện Điều lệ, nghị quyết trong Đảng. Tổng hòa những tố chất này tạo nên khả năng và trình độ thực tế để Đảng ta xứng đáng là một tổ chức cách mạng - chiến đấu - đoàn kết thống nhất. Do đó, bảo vệ và phát triển sự đoàn kết thống nhất phải là một nhân tố hết sức quan trọng của đảng viên. Thực tế cho thấy, sự phân liệt về tư tưởng, sự chia rẽ về tổ chức tất yếu dẫn đến sự tan vỡ về bộ máy và sự thủ tiêu về hành động của Đảng. Tình trạng mất đoàn kết trong Đảng thường bắt đầu chủ yếu từ việc buông lỏng hoặc lãng quên điều này. Vì vậy, để việc giữ gìn và phát triển sự đoàn kết trong Đảng không dừng lại là một đạo lý, là một khẩu hiệu suông, tất yếu cần phải đồng thời nêu cao và thực hiện triệt để, nghiêm khắc và dân chủ kỷ luật Đảng. Đấu tranh và khắc phục mọi biểu hiện "khoanh vùng", "đẳng cấp" trong việc thực thi kỷ luật Đảng. Nói cách khác, thực hiện dân chủ phải gắn chặt với đề cao kỷ luật, bảo đảm nguyên tắc tập trung dân chủ.

4. Đảng viên phải là hạt nhân thu hút và đoàn kết nhân dân lao động

Gắn bó và sống trong lòng nhân dân, chiến đấu vì nhân dân, đó là sức mạnh vô địch của Đảng ta trong suốt 86 năm qua. Nhân dân ta chính là cơ sở nền tảng xã hội - chính trị của Đảng ta. Bi kịch lớn của một số đảng cộng sản ở một số nước xã hội chủ nghĩa đã sụp đổ cho thấy, phải chăng một phần căn bản là xa rời nhân tố cơ bản đó? Đảng ta tuyệt đối không phải là một tổ chức của tầng lớp đặc quyền đặc lợi, của những người đè đầu, cưỡi cổ nhân dân, đục khoét và sách nhiễu nhân dân.

Như trên đã nói, mỗi đảng viên trước hết phải là một công dân ưu tú, một con người mẫu mực mới có thể sống và làm việc trọn vẹn trong lòng cộng đồng dân cư. Đây là cơ sở xã hội, cơ sở tự nhiên của đảng viên. Từ đó mới có thể xây dựng được cho mình một cơ sở xã hội - chính trị với tư cách là một đảng viên. Không là một công dân ưu tú, một con người mẫu mực thì sao có thể trở thành một đảng viên cộng sản?

Do vậy, tiêu chuẩn gắn bó máu thịt với nhân dân của đảng viên hiện nay cần phải được hiểu và thực hiện rõ rệt: Là hạt nhân thu hút và đoàn kết nhân dân hành động dưới sự lãnh đạo của Đảng, vì độc lập tự do, vì chủ nghĩa xã hội, vì hạnh phúc của nhân dân. Chủ tịch Hồ Chí Minh dạy: Phải "hết lòng hết sức phục vụ nhân dân. Phải yêu kính nhân dân. Phải thật sự tôn trọng quyền làm chủ của nhân dân... Phải thật thà, ngay thẳng... Phải khiêm tốn, gần gũi quần chúng... Phải luôn chăm lo đến đời sống của quần chúng. Phải "chí công vô tư" và có tinh thần "lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ""[4]. Bởi vì lẽ giản dị, "quần chúng chỉ quý mến những người có tư cách, đạo đức".

Nhưng gắn bó, hòa mình với quần chúng lao động tuyệt nhiên không phải là trò mị dân, a dua, kiểu "theo đuôi quần chúng"; mà trái lại "đảng viên đi trước, làng nước theo sau", xứng đáng là một hạt nhân thu hút và đoàn kết nhân dân chung quanh Đảng, ủng hộ và hành động theo Đảng. Do vậy, cần phát huy vai trò kiểm tra, giám sát của nhân dân đối với đảng viên ở mọi nơi (tại cơ quan, đoàn thể công tác cũng như tại nơi cư trú, ở mọi lúc, trong mọi hoàn cảnh). Và đến lượt mình đảng viên phải có nghĩa vụ tự nguyện bảo vệ, ủng hộ sự kiểm tra, giám sát đó.

5. Đảng viên phải là người chiến sĩ tiên phong, có tinh thần quốc tế trong sáng trên lập trường của giai cấp công nhân

Bản chất của Đảng Cộng sản là bản chất mang tính quốc tế. Vì mục tiêu lý tưởng và hành động của Đảng Cộng sản là đấu tranh và xây dựng chủ nghĩa xã hội trên đất nước mình và cũng vì chủ nghĩa xã hội trên thế giới.

Do đó, đảng viên của Đảng ta phải là người chiến sĩ tiên phong, có tinh thần quốc tế trong sáng trên lập trường của giai cấp công nhân Việt Nam, trở thành một tố chất - một tiêu chí hợp thành hệ tố chất - tiêu chí của người đảng viên cộng sản hiện nay.

Lúc này, hơn lúc nào hết, vị trí và vai trò của người chiến sĩ tiên phong có tinh thần quốc tế trên lập trường của giai cấp công nhân cần và phải được thể hiện một cách phong phú, hài hòa và cụ thể trong cuộc đấu tranh bảo vệ và phát triển không ngừng chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh; ủng hộ và đi đầu trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; góp phần đấu tranh vì một nền hòa bình, dân chủ và tiến bộ xã hội trên thế giới. Đó chính là sự biểu hiện tập trung, thống nhất và sinh động nhất về lập trường chính trị, phương châm hành động, đạo đức cách mạng, lương tâm và phẩm giá của người đảng viên hiện nay, trên phương diện này.

Tám mươi sáu năm qua, đặc biệt là bước sang thế kỷ XXI, thế giới biến đổi không ngừng, nhưng Đảng ta vẫn vững vàng và lớn mạnh hơn, vì "... Đảng ta vẫn đứng vững trên nền móng của một đứa "con nòi", đó là bản chất công nhân, bản chất của người chiến sĩ cộng sản, nồng nàn yêu nước và thương dân..., bản chất cách mạng, khoa học và niềm tin cộng sản dù trong gông cùm, trong máu lửa, trong xây dựng kinh tế hay trong đời sống hàng ngày, trong từng đảng bộ, trong từng đảng viên..."[5]. Do đó, việc then chốt cấp bách là tổng hòa toàn bộ các giá trị trên, không ngừng phát triển và hoàn thiện nhằm xác lập hệ giá trị với các tiêu chí hợp thành tiêu chuẩn của người đảng viên và khắc phục mọi sự lệch chuẩn là việc hết sức căn bản, mang tính nguyên tắc, có ý nghĩa to lớn của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng hiện nay. Chỉ có như vậy mới bảo đảm cho Đảng ta xứng đáng "là đạo đức, là văn minh, là thống nhất, hòa bình, ấm no"; xứng đáng là người lãnh đạo cách mạng, là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân Việt Nam, như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng mong muốn.