Bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên

Đảng Cộng sản Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và rèn luyện. Hơn 80 năm qua, Đảng ta không ngừng lớn mạnh và trưởng thành, lãnh đạo nhân dân ta, dân tộc ta đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, dân tộc ta đã đứng lên làm cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945, lập nên Nhà nước công nông đầu tiên ở đông nam châu Á; tiếp đó đã đánh bại hai đế quốc lớn là thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, giành lại độc lập, thống nhất Tổ quốc đi lên chủ nghĩa xã hội, tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa, thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Được như vậy là nhờ Đảng ta có lý luận cách mạng, đó là chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.

Hơn 80 năm, lịch sử Đảng ta đúng như Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định "là pho tượng lịch sử bằng vàng", là những tri thức cách mạng, là những kinh nghiệm đấu tranh cách mạng, là hệ thống lý luận cách mạng qua các thời kỳ.

Vậy những yếu tố gì đã tôi luyện, đã kết tinh thành chất vàng quý báu ấy trong pho lịch sử của Đảng hơn 80 năm qua? Những yếu tố nào đã giúp cho Đảng ta không ngừng vững mạnh, bản lĩnh, sáng suốt, vượt qua mọi khó khăn, thử thách để đi tới thành công?

Có rất nhiều yếu tố làm nên sức mạnh của Đảng, nhưng vấn đề cơ bản đó là trình độ lý luận chính trị của Đảng. Đảng ta được Hồ Chí Minh sáng lập và lãnh đạo, là Đảng tiên phong, được trang bị lý luận tiên phong, nhờ đó mà Đảng đã hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ tiên phong.

Ngày nay, khi dân tộc ta cùng nhân loại bước sang thế kỷ XXI, đẩy mạnh hội nhập quốc tế đặt ra cho Đảng nhiệm vụ quan trọng vừa vinh quang nhưng hết sức nặng nề. Bởi lẽ như Đảng ta xác định, đây là thời kỳ mà thời cơ cũng nhiều, nhưng thách thức lại không ít. Hơn ba triệu đảng viên nước ta sẽ như những người "cầm lái" có nhiệm vụ "lái cỗ xe" hơn 90 triệu dân băng băng vào thế kỷ mới, hội nhập với thế giới hiện đại đầy biến động. Muốn bảo đảm an toàn tất nhiên những thành viên "cầm lái" ấy phải rất có bản lĩnh, phải có trình độ quan sát, phân tích, xử lý các tình huống lịch sử, tình huống thời đại một cách thông minh, sáng suốt, chính xác, kịp thời. Do vậy, Đảng ta yêu cầu cán bộ, đảng viên phải không ngừng học tập, nâng cao trình độ mọi mặt là một đòi hỏi khách quan cấp bách hiện nay. Điều đó cũng phù hợp với xu hướng phát triển của thời đại mới.

Học tập và làm theo tư tưởng Hồ Chí Minh về bồi dưỡng nâng cao trình độ lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên hiện nay là một trọng tâm thiết thực. Đó là bồi dưỡng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh cho cán bộ, đảng viên với những nội dung cụ thể, thiết thực và sâu sắc. Bởi vì tư tưởng Hồ Chí Minh như Đảng ta khẳng định, là hệ thống các quan điểm về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam. Tư tưởng ấy là sự vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của Việt Nam. Việc bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên ở nước ta hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh là bồi dưỡng những vấn đề lý luận cơ bản, những quan điểm cốt yếu về cách mạng nước ta hiện nay, gồm:

1. Bồi dưỡng những nội dung lý luận cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin cho cán bộ, đảng viên hiện nay

Đảng ta xác định chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động. Cán bộ, đảng viên được trang bị những nội dung cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin là được trang bị thế giới quan, phương pháp luận khoa học để nhận thức và hành động đúng đắn, quyết liệt.

Chủ nghĩa Mác - Lênin giúp ta nhìn nhận, phân tích, lý giải những sự vật, hiện tượng về tự nhiên, về xã hội, về các mâu thuẫn của cuộc sống, về các tình huống, các sự kiện của đất nước, của thế giới... một cách toàn diện, đúng đắn, khách quan. Từ đó tìm rõ các nguyên nhân, thấy được quy luật vận động và phát triển của sự vật, hiện tượng để tránh tình trạng thụ động, "nước chảy bèo trôi", hoặc chủ quan duy ý chí... Học lý luận Mác - Lênin nhằm mục đích giúp cho cán bộ các cấp tìm ra cách thức hoạt động của mình sáng tạo hơn; hướng tới mục tiêu cụ thể hơn, toàn diện hơn; xác định lòng tin vào sự nghiệp cách mạng vững chắc hơn, khắc phục tình trạng bàng quan, mơ hồ, thiếu sâu sắc, thiếu chính kiến, thiếu bản lĩnh trong cuộc sống. Học lý luận Mác - Lênin để chúng ta có cơ sở hiểu biết, có căn cứ để bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin; có lý lẽ đấu tranh phê phán, vạch trần mọi âm mưu, thủ đoạn của các thế lực phản động, thù địch bác bỏ chủ nghĩa Mác - Lênin. Học lý luận Mác - Lênin để chúng ta có trình độ tiếp thu có chọn lọc các học thuyết khoa học, tiến bộ khác; có khả năng phân tích, xem xét xu thế phát triển của chủ nghĩa tư bản hiện đại; có trình độ đấu tranh phê phán những quan điểm sai trái, phản động, thù địch.

Nhận rõ tầm quan trọng và tính thiết thực của việc bồi dưỡng lý luận Mác - Lênin, Đảng ta yêu cầu mọi cán bộ, đảng viên đều phải học lý luận Mác - Lênin, tiêu chuẩn hóa các loại chức danh phải đạt đến trình độ nhất định về lý luận Mác - Lênin. Song, điều quan trọng là học cái gì của chủ nghĩa Mác - Lênin và học như thế nào, học để làm gì, cho tới nay vẫn còn là vấn đề đặt ra với cả người dạy và người học sao cho thiết thực.

Chủ nghĩa Mác - Lênin có nội dung lý luận hết sức suâ sắc và rộng lớn. Cho nên tùy từng đối tượng mà người dạy và người học phải biết chọn lọc, để rồi điều học được trở nên có ích với mỗi người, mỗi cương vị công tác cụ thể. Tránh tình trạng người dạy cứ dạy, người học cứ học, còn hiệu quả trước mắt và lâu dài thế nào chưa được đặt ra để tính toán từng khâu của các hoạt động ấy. Hoặc tránh tình trạng học cho xong, cho qua cốt để tiêu chuẩn hóa chức danh, để "dãn nhãn", còn hiểu sâu, nắm chắc bản chất những vấn đề cốt li của chủ nghĩa Mác - Lênin, sử dụng vào đời sống, vào công việc hằng ngày thì lại bỏ qua, ít quan tâm. Để khắc phục tình trạng trên - cơ sở bảo đảm Đảng ta thật sự vững mạnh từ những thành viên của mình, Đảng và Nhà nước có cơ chế chính sách quy định đối với người dạy, người học, lấy hiệu quả thiết thực làm mục tiêu, làm thước đo đánh giá. Mặt khác, không ngừng đổi mới nội dung chương trình, đổi mới phương pháp dạy và học lý luận Mác - Lênin dưới mọi hình thức ở các cơ quan đào tạo, bồi dưỡng hiện nay.

2. Bồi dưỡng những nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh cho cán bộ, đảng viên

Cán bộ, đảng viên nước ta là người lãnh đạo, người tập hợp các tầng lớp nhân dân ở khắp các địa phương, các vùng miền của đất nước thực hiện các nhiệm vụ của cách mạng đặt ra. Do đó, họ phải học tập tư tưởng Hồ Chí Minh, nắm vững những quan điểm lý luận của Người về việc nhận thức và giải quyết các vấn đề của cách mạng nước ta. Trong muôn vàn vấn đề của cuộc sống đặt ra, cán bộ, đảng viên phải nắm được những nội dung chính yếu của tư tưởng Hồ Chí Minh để cùng với chủ nghĩa Mác - Lênin làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho việc xem xét, xử lý, hành động đúng đắn của mình.

Những vấn đề lý luận và thực tiễn của tư tưởng Hồ Chí Minh cần tập trung bồi dưỡng cho cán bộ, đảng viên hiện nay gồm:

- Nhận thức rõ tư tưởng Hồ Chí Minh là gì, tư tưởng ấy có nguồn gốc từ đâu, cơ sở khoa học của nó ở chỗ nào, cái cần tiếp thu là gì, bằng cách nào, vì sao...

- Tư tưởng Hồ Chí Minh về dân tộc, cách mạng giải phóng dân tộc và cách mạng xã hội chủ nghĩa, về kết hợp sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại, về đoàn kết dân tộc và đoàn kết quốc tế.

- Cán bộ, đảng viên phải hiểu sâu những căn cứ khoa học của lý tưởng độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, về đảng cộng sản, đảng cầm quyền và lý luận về công tác xây dựng Đảng hiện nay.

- Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân.

- Tư tưởng Hồ Chí Minh về quốc phòng toàn dân và xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân, về giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người.

- Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng của người cán bộ, đảng viên.

- Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa và xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

- Tư tưởng Hồ Chí Minh về chăm lo bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau.

- Tư tưởng Hồ Chí Minh về phương pháp cách mạng và tác phong công tác...

Những nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh là vô cùng phong phú, giúp cho chúng ta những tri thức mới, những nhận thức đúng, những phương pháp tư duy và hành động đúng. Tùy theo mỗi người có thể nhận thức sâu, nông, rộng, hẹp khác nhau, song các vấn đề trên đây rất thiết thực với mọi cán bộ, đảng viên nước ta hiện nay. Từ những nội dung trên đây, việc giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh là giáo dục những tri thức cách mạng, giáo dục phương pháp cách mạng, tác phong và phong cách công tác của Hồ Chí Minh; giáo dục đạo đức, lối sống của Hồ Chí Minh...

3. Bồi dưỡng quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và tình hình chính trị thời sự cho cán bộ, đảng viên

Quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước thể hiện ý chí, nguyện vọng của giai cấp công nhân và nhân dân lao động nước ta. Qua mỗi kỳ đại hội, bằng trí tuệ của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân, Đảng ta đã xác định phương hướng, nhiệm vụ phát triển đất nước một cách phù hợp từng thời kỳ. Do vậy, văn kiện, nghị quyết được đại hội thông qua là cương lĩnh chính trị của Đảng, là chương trình hành động dẫn dắt nhân dân ta xây dựng và bảo vệ Tổ quốc một cách cụ thể, phù hợp.

Đường lối, nghị quyết đó được Nhà nước, các cơ quan chức năng và các cấp có thẩm quyền thể chế hóa thành chính sách, pháp luật và ban hành những quy định, cơ chế tương ứng để bảo đảm cho nó đi vào cuộc sống.

Cán bộ, đảng viên vừa là người lãnh đạo nhân dân, vừa tổ chức nhân dân, cùng nhân dân thực hiện các đường lối, nghị quyết, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước. Do vậy nhất thiết phải bồi dưỡng, nâng cao nhận thức về đường lối, chính sách cho cán bộ, đảng viên. Cán bộ, đảng viên phải là người thông suốt quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, phải không ngừng giác ngộ để thực hiện mà còn tuyên truyền, vận động nhân dân thông suốt đường lối, chính sách, cùng với Đảng thực hiện các đường lối, chính sách đó một cách chủ động, tự giác, sáng tạo.

Tuy nhiên, việc tuyên truyền giáo dục cho cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân về các quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước chưa sâu, hiệu quả chưa cao, kết quả thiếu vững chắc.

Vấn đề đặt ra ở đây là tuyên truyền bồi dưỡng vấn đề này thế nào? Gồm những nội dung gì lả chính và bằng cách nào cho thiết thực? Quả thật đây là vấn đề khó, luôn luôn mới, nhưng không thể không làm, đòi hỏi có sự đầu tư công sức và đổi mới cách làm.

Trung ương đã có những chỉ đạo cụ thể về vấn đề này ngay từ khâu đổi mới cách ra nghị quyết; đổi mới cách ban hành chính sách, pháp luật sao cho thật thiết thực, thật rõ ràng để người thực hiện dễ hiểu, dễ nhớ, dễ làm, dễ kiểm tra, dễ tổng kết. Các cấp, các ngành ra nghị quyết, ban hành chủ trương phải thật cụ thể, thiết thực; tập trung vào giải quyết những vấn đề bức xúc do thực tiễn đặt ra. Tránh tình trạng cấp dưới mô phỏng nghị quyết của cấp trên một cách chung chung, hình thức.

Việc tuyên truyền, học tập và triển khai thực hiện nghị quyết, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước cũng phải được nghiên cứu kỹ, đi sâu phân tích, làm rõ những quan điểm của Đảng về vấn đề đó; những nội dung công việc phải tập trung làm; những mục tiêu phải đạt được; các biện pháp và cách tiến hành. Tùy theo cấp, ngành, đơn vị mà có sự vận dụng những quan điểm, nội dung của nghị quyết, chính sách một cách sáng tạo để xây dựng được một chương trình, kế hoạch hành động thiết thực cho đơn vị, cá nhân mình.

Nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên về đường lối, chính sách, pháp luật là cần thiết và không thể xem nhẹ với bất cứ cán bộ, đảng viên là công nhân, nông dân, trí thức, các nhà doanh nghiệp, thanh niên, phụ nữ, cựu chiến binh;... đồng thời không thể thiếu sự chỉ đạo chặt chẽ về nội dung chương trình, biên soạn tài liệu, các điều kiện và phương tiện cần thiết khác. Đặc biệt là các cấp, các ngành, các địa phương phải chuẩn bị đội ngũ báo cáo viên có kinh nghiệm, có trình độ đáp ứng người nghe với yêu cầu ngày càng cao.

Những vấn đề lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh được Đảng ta vận dụng và thể hiện ở trong đường lối, chính sách, pháp luật nhằm thực hiện thành công sự nghiệp đổi mới về xây dựng đất nước và bảo vệ Tổ quốc trong điều kiện hiện nay. Cho nên các cấp bộ Đảng, các cấp chính quyền, các cơ quan, các đoàn thể trong hệ thống chính trị, các tổ chức x hội từ Trung ương đến cơ sở đều hết sức coi trọng công tác bồi dưỡng, nâng cao trình độ hiểu biết cho cán bộ, đảng viên về đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước. Chúng ta có nhiều kênh để làm việc đó như qua các phương tiện thông tin đại chúng, xuất bản các tài liệu cần thiết; các cơ quan có trách nhiệm tổ chức học tập, nghiên cứu bằng nhiều hình thức tập trung, tại chức, hội nghị chuyn đề, hội thảo...

Ngoài những vấn đề nêu trên, cán bộ, đảng viên hiện nay cần phải bồi dưỡng, nâng cao nhận thức tình hình thời sự, chính trị trong nước một cách cập nhật, thường xuyên. Quá trình mở cửa, hội nhập với thế giới và khu vực đang hằng ngày, hằng giờ có những biến động không ngừng và những biến động ấy hoặc trực tiếp, hoặc gián tiếp tác động đến sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước ta. Người cán bộ, đảng viên dù làm bất cứ việc gì, ở cương vị nào cũng cần phải biết, tùy theo mức độ phải xử lý trong phạm vi công việc và quyền hạn của mình.

Vậy việc bồi dưỡng, nâng cao nhận thức chính trị, thời sự cho cán bộ, đảng viên hiện nay gồm những vấn đề gì và bằng cách nào, trong khi báo chí, các kênh thông tin đã cập nhật tình hình chi tiết, cụ thể hằng ngày? Phải chăng chúng ta định hướng đúng cho cán bộ, đảng viên khi tiếp cận thông tin về tình hình chính trị, thời sự; nắm bắt những nội dung chính của tình hình; quan điểm phân tích, đánh giá tình hình, rút ra những nhận xét, phê phán và tìm nguyên nhân của vấn đề. Điều này giúp cho cán bộ, đảng viên có nhận thức đúng trước những diễn biến phức tạp, nhanh chóng của tình hình, khiến họ không bị lúng túng, hiểu biết sai lệch, bị bọn xấu lợi dụng; cán bộ, đảng viên sẽ có đủ trình độ giải thích cho quần chúng nhân dân về những tình hình chính trị, thời sự ở trong nước và thế giới một cách đúng đắn, chính xác, kịp thời. Từ đó, cán bộ, đảng viên cùng với nhân dân tự bảo vệ mình, bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền, chống lại mọi âm mưu "diễn biến hịa bình" của các thế lực thù địch.

Bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên hiện nay là yêu cầu cấp thiết, có nội dung phong phú, với hình thức, biện pháp vô cùng sáng tạo. Vấn đề cơ bản là chúng ta cần làm cho cán bộ, đảng viên tự giác nhận thức được sự cần thiết và bổ ích cho chính mình để có ý thức tìm hiểu su những nội dung, quan điểm khoa học lý luận chính trị hiện nay; thấy rõ trách nhiệm và yêu cầu đối với người cán bộ, đảng viên trước những thời cơ và thách thức mới của đất nước, từ đó phát huy vai trị tin phong, gương mẫu, phát huy mạnh mẽ tính tích cực xã hội của người đảng viên. Có như vậy mới thực sự góp phần làm cho Đảng trong sạch, vững mạnh và việc bồi dưỡng, nâng cao trình độ lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên mới thực sự có ý nghĩa và có kết quả.

PGS. TS. Trần Quang Nhiếp

Trích trong “Những bài học nhỏ từ tư tưởng lớn Hồ Chí Minh”,

Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội 2014.