Tòa án nhân dân Việt Nam hình thành, phát triển gắn liền với sự ra đời, phát triển của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam), đồng hành và có những đóng góp to lớn vào thắng lợi vẻ vang của dân tộc trên chặng đường đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đổi mới và hội nhập quốc tế. Để tổng kết những chặng đường vẻ vang của Tòa án nhân dân Việt Nam, Ban cán sự Đảng Tòa án nhân dân tối cao chỉ đạo nghiên cứu, biên soạn, xuất bản bộ sách Lịch sử Tòa án nhân dân Việt Nam (1945 - 2023) gồm 3 tập.
Tập III: Tòa án nhân dân Việt Nam trong công cuộc cải cách tư pháp và hội nhập quốc tế (2003 - 2023) gồm 2 chương và phần Kết luận, tái hiện quá trình xây dựng, trưởng thành của Tòa án nhân dân Việt Nam trong giai đoạn 2003 - 2023: Chương VI và Chương VII trình bày sinh động quá trình hoạt động, phát triển của hệ thống Tòa án nhân dân Việt Nam trong công cuộc cải cách tư pháp từ năm 2003 đến năm 2023. Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, hệ thống Tòa án nhân dân Việt Nam được xây dựng, củng cố ngày càng hoàn thiện về tổ chức và nhân sự, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong xu thế hội nhập quốc tế sâu rộng. Đội ngũ thẩm phán, cán bộ, công chức, viên chức Tòa án nhân dân Việt Nam luôn giữ vững bản lĩnh chính trị, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, lấy chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành động; tích cực rèn luyện đạo đức cách mạng, đạo đức nghề nghiệp “phụng công, thủ pháp, chí công vô tư”; không ngừng học tập, nâng cao năng lực công tác, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Tòa án nhân dân Việt Nam thực sự trở thành công cụ sắc bén bảo vệ cách mạng, bảo vệ Đảng, chính quyền, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các cơ quan, tổ chức và nhân dân, góp phần quan trọng vào thắng lợi của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, nâng cao vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế.
Quá trình tổ chức thực hiện nhiệm vụ trên các mặt hoạt động công tác Tòa án được thể hiện sinh động. Nhiều vụ án lớn, quan trọng trong các lĩnh vực của đời sống xã hội, nhất là các vụ án chống phá Đảng, Nhà nước, các vụ án hình sự, kinh tế quy mô lớn, các vụ án tham nhũng phức tạp... được xét xử công tâm, khách quan, khoa học, đảm bảo kỷ cương, tính nghiêm minh của pháp luật; thể hiện cuộc đấu tranh cam go nhằm bảo vệ Đảng, chính quyền, nhân dân, bảo vệ công lý, bảo vệ lẽ phải, giữ vững ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, phát triển đất nước nhanh và bền vững.
Phần Kết luận khái quát lại những mốc chính trên chặng đường xây dựng, phát triển, trưởng thành của Tòa án nhân dân Việt Nam, từ đó đúc rút sáu bài học kinh nghiệm sâu sắc mang tính quy luật đối với sự phát triển của hệ thống Tòa án. Các phụ lục được thống kê, sắp xếp khoa học, thuận tiện cho việc tra cứu, góp phần làm rõ thêm các nội dung của bộ sách Lịch sử Tòa án nhân dân Việt Nam (1945 - 2023).
