Nhằm ôn lại chặng đường 20 năm truyền thống, đồng thời động viên, khích lệ các cán bộ, các nhà nghiên cứu, những cộng tác viên gắn bó với từng bước trưởng thành của Viện Nghiên cứu tôn giáo trong những năm qua, Viện phối hợp với Nhà xuất bản Chính trị quốc gia – Sự thật xuất bản cuốn Nghiên cứu tôn giáo, tín ngưỡng chặng đường 20 năm (1991-2011).
Cuốn sách tập hợp và sắp xếp có hệ thống nhiều bài viết về tín ngưỡng, tôn giáo của các thế hệ cán bộ đã và đang công tác tại Viện Nghiên cứu tôn giáo trong 20 năm qua. Mỗi bài viết trình bày một nội dung, với những cách viết khác nhau sẽ giúp bạn đọc có dịp nhìn lại bức tranh hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo phong phú, đa dạng cũng nhiều quan điểm liên quan đến vấn đề này. Có nhiều bài viết tái hiện lại toàn bộ đời sống sinh hoạt văn hóa, những lễ hội đặc biệt mang dấu ấn của từng tôn giáo như: tết Katê của người Chăm Bàlamôn, “Đám chay” – một trong những nghi lễ vòng đời quan trọng của người Dao quần chẹt ở Yên Bái; các lễ thức trong sinh hoạt xã hội và gia đình: lễ xuống đồng, tục cầu mưa, cầu nước, lễ rước nước, lễ cầu tình, tục thờ mặt trời,… Tất cả những nghi lễ, tục lệ đó sẽ cho thấy một bức tranh muôn màu trong đời sống của những người theo tôn giáo.
Không chỉ được tiếp cận với những văn hóa mang đậm màu sắc của các tôn giáo mà bạn đọc còn có dịp được tìm hiểu tôn giáo, tín ngưỡng từ những khía cạnh khác mang tính thực tiễn, gần gũi với cuộc sống như: việc tìm hiểu nghề bói toán ở Hà Nội, hoạt động từ thiện của một số tôn giáo,… Các bài viết có nội dung phong phú bàn đến nhiều vấn đề liên quan đến nhiều tôn giáo khác nhau: như Tin lành, Phật giáo, Islam, Nho giáo, Kitô giáo,…. Bên cạnh đó, có bài bước đầu, tìm hiểu, khái quát bối cảnh của đa nguyên tôn giáo, các định nghĩa đa nguyên tôn giáo, những quan điểm chính liên quan đến đa nguyên tôn giáo, có nhiều bài đề cập nhiều vấn đề mang tính thời sự như: toàn cầu hóa hóa và tôn giáo, sự đổi mới về đường lối, chính sách tôn giáo ở Việt Nam,… Đặc biệt, qua cuốn sách bạn đọc sẽ có cái nhìn khái quát về lịch sử hình thành, diễn tiến và phát triển của tôn giáo qua lịch sử và sự ảnh hưởng, lệ thuộc của tôn giáo từ hoàn cảnh địa lý, văn hóa cộng đồng xã hội hay các tôn giáo khác.
Nhìn chung, các bài viết, các công trình nghiên cứu của Viện Nghiên cứu tôn giáo trong 20 năm qua có thể nói đó là những bài viết được đánh giá cao bởi sự đa dạng, sâu sắc và có giá trị thực tiễn, góp phần không nhỏ trong việc hoạch định chính sách tôn giáo, trong việc tìm hiểu, phổ biến kiến thức về tôn giáo, tín ngưỡng trong cộng đồng.
