Năm mới Giáp Ngọ, mã đáo thành công

Năm Quý Tỵ - năm con rắn - sắp qua. Năm Giáp Ngọ - năm con ngựa - đã cận kề thềm xuân. Đã nghe tiếng vó ngựa gõ bồn chồn cùng tiếng nhạc leng keng khi con tuấn mã ngúc ngoắc đầu vì bị kìm cương. Trước thời khắc chuyển giao hai năm cũ - mới, lòng người cũng vậy, vừa bồi hồi suy tư, ngẫm ngợi về những gì đã làm được trong năm cũ, vừa ngóng chờ năm mới sắp tới, bâng khuâng với nhiều dự tính và hy vọng tương lai.

Thêm một năm thế giới chẳng bình yên

Năm cũ qua đi với nhiều biến động. Lửa xung đột vẫn cháy ở nhiều nơi, lúc âm ỉ, lúc lại bùng lên dữ dội. Dù các nhà chính trị, các nhà đàm phán tuyên bố đã đạt được vài điều trên bàn hội nghị, đã “tháo được ngòi nổ” một vài “quả bom” nhưng vẫn còn nhiều máu đổ và nước mắt rơi - chủ yếu là của thường dân vô tội, và đau xót hơn là phần nhiều trong số đó là của phụ nữ và trẻ em.

Dù năm qua đã ghi nhận nhiều tín hiệu tốt từ những “đầu tàu kéo” của kinh tế thế giới nhưng đói nghèo và bệnh tật vẫn là mối lo thường trực của phần đông dân chúng trên thế giới.

Thiên tai và những hệ quả tất yếu của việc con người tàn phá môi trường cũng dồn dập đến trong năm qua với nhiều con số thống kê được ghi chú thêm bằng những chữ “lịch sử” và “chưa từng có” đã làm cả nhân loại đau lòng.

Những tổn thất mà nhân loại phải gánh chịu càng làm hiện rõ yêu cầu chung với tất cả các quốc gia phải cùng nhau chung tay góp sức hành động để cứu vãn môi trường - cả môi trường thiên nhiên và môi trường xã hội.

Năm qua, trong bối cảnh bộn bề của các mối quan hệ đa phương, Việt Nam vẫn tự tin khẳng định vị thế trong khu vực và trên toàn cầu. Những đối tác lớn và những người “bạn đồng hành” đều ghi nhận điều đó. Những thành tựu về ngoại giao của Việt Nam trong năm qua là những điểm nhấn quan trọng mở ra những tiền đề tốt đẹp không chỉ cho một vài năm tới.

Sáng 12-11-2013 (giờ New York), với 184 phiếu thuận trên tổng số 192 phiếu, Việt Nam trúng cử với số phiếu cao nhất trong số 14 nước thành viên mới và lần đầu tiên trở thành thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc. Đây là sự kiện có ý nghĩa quan trọng đánh dấu bước tiến mới trong nỗ lực triển khai chính sách đối ngoại độc lập, tự chủ, tích cực, chủ động hội nhập quốc tế của Việt Nam. Sự kiện này cũng ghi nhận sự đánh giá cao của cộng đồng quốc tế đối với những thành tựu của Việt Nam trong việc bảo đảm ngày càng tốt hơn các quyền của người dân trên tất cả các lĩnh vực chính trị, xã hội, kinh tế, văn hóa, giáo dục, dân tộc, tôn giáo, tín ngưỡng… Việc Việt Nam trúng cử với số phiếu cao cũng thể hiện vị thế và uy tín ngày càng cao của đất nước trên trường quốc tế.

Trong nhiệm kỳ sắp tới của mình (2014-2016), Việt Nam sẽ có thêm nhiều cơ hội đóng góp trách nhiệm vào công cuộc bảo vệ và thúc đẩy các giá trị quyền con người trên phạm vi thế giới, cũng như có điều kiện chia sẻ và học hỏi những kinh nghiệm tốt từ bạn bè quốc tế nhằm đảm bảo sự thụ hưởng ngày càng tốt hơn các quyền của mỗi người dân Việt Nam.

Năm qua, thế giới cũng buồn đau tiễn đưa hai con người vĩ đại: Người anh hùng chống chủ nghĩa thực dân - Đại tướng Võ Nguyên Giáp của Việt Nam và người anh hùng chống chủ nghĩa phân biệt chủng tộc rồi trở thành Tổng thống Nam Phi - Nelson Mandela. Khuôn mặt hai người anh hùng đó với nụ cười đôn hậu đều có nét chung toát lên vẻ ung dung tự tại sau khi hoàn thành sứ mệnh của mình. Hai người anh hùng đó đã lãnh đạo nhân dân đất nước của mình giành lại thành công những quyền thiêng liêng - quyền dân tộc, quyền con người - sau cuộc đấu tranh gian khổ, đầy hy sinh. Giá trị của cuộc đấu tranh đó đã được cả nhân loại tôn vinh. Và họ đã nhẹ bước ra đi trong niềm tiếc thương và sự ngưỡng vọng lớn lao. Một người như biểu tượng cho “dấu chấm hết” của một thời kỳ dài đen tối, vết nhơ lịch sử ám ảnh văn hóa nhân loại - chủ nghĩa thực dân (cũ và mới). Một người là biểu tượng hướng tới tương lai phát triển và bình đẳng, hòa giải và thịnh vượng - khi xóa bỏ chủ nghĩa phân biệt chủng tộc, xóa bỏ việc coi chủng tộc, màu da là tiêu chí đầu tiên để xem xét việc hưởng các quyền cơ bản của con người.

Tự hào, tự tin nhưng còn nhiều bức xúc

Năm qua, nhìn lại “việc trong nhà”, vui buồn đan xen, có điều tự hào nhưng cũng còn nhiều bức xúc.

Năm 2013, tiếp sau năm 2012 với những biện pháp kìm chế, tốc độ lạm phát đã được “hãm phanh” ở mức 6,04%. Lạm phát thấp là một trong bốn đỉnh của tứ giác mục tiêu (tăng trưởng cao, lạm phát thấp, cán cân thanh toán có số dư, thất nghiệp ít). Việc kiềm chế lạm phát thành công càng có ý nghĩa, khi tăng trưởng kinh tế năm 2013 đạt cao hơn năm trước, cũng tức là đạt được mục tiêu “kép”: lạm phát thấp hơn, tăng trưởng cao hơn.

Thêm một năm chèo chống đưa nền kinh tế vượt khó đã cho chúng ta thêm kinh nghiệm và tự tin để tiếp tục những nỗ lực hỗ trợ doanh nghiệp, tái cấu trúc ngân hàng, giải quyết dần nợ xấu, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội.

Kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa XIII đã thông qua Hiến pháp sửa đổi phản ánh được ý chí và nguyện vọng của tuyệt đại đa số nhân dân, trong đó ý Đảng lòng dân đã được thể hiện hòa quyện sâu sắc. Quan điểm nền tảng xuyên suốt nội dung của Hiến pháp sửa đổi, chỉ rõ nguồn gốc, bản chất, mục đích, sức mạnh của quyền lực nhà nước là ở nhân dân, thuộc về nhân dân, nhân dân là chủ thể tối cao của quyền lực nhà nước. Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân được đề cao, đưa lên vị trí trang trọng hàng đầu trong Hiến pháp (chương II). Đó vừa là sự kế thừa Hiến pháp năm 1946 do Chủ tịch Hồ Chí Minh - Trưởng ban soạn thảo; vừa thể hiện nhận thức mới đầy đủ, sâu sắc hơn trong việc thể chế hóa quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về đề cao nhân tố con người, coi con người là chủ thể, nguồn lực chủ yếu và là mục tiêu của sự phát triển, đồng thời cũng là cơ sở pháp lý cao nhất để mọi công dân bảo vệ và thực hiện quyền con người và quyền công dân của mình. Hiến pháp sửa đổi là bảo đảm chính trị - pháp lý vững chắc để toàn Đảng, toàn dân và toàn quân đồng lòng vững bước tiến lên trong thời kỳ mới - thời kỳ đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới đất nước.

Cùng với lòng tự hào và tự tin về những điều năm qua đã đạt và sẽ được mang theo sang năm mới, năm qua dư luận xã hội cũng nhiều phen dậy sóng với những vụ việc được “lộ sáng” của các ngành y tế, giáo dục, tòa án... Câu chuyện y đức dường như được nói đến nhiều nhất trong năm qua khi một loạt vụ việc “động trời” được phát giác: “nhân bản” kết quả xét nghiệm, ăn bớt vắcxin, tráo thủy tinh thể hay việc bác sĩ phi tang xác nạn nhân... cùng với những vụ việc đau lòng khác, khi cô giáo không còn là “mẹ ở trường” mà đã trở thành ác quỷ, khi “con gấu đành khóc và nhận mình là thỏ” sau những “biện pháp nghiệp vụ” của cán bộ điều tra... đã làm cho lòng dân không yên về một nền đạo đức xã hội đang trải qua khủng hoảng giá trị - những giá trị tốt đẹp mới chưa được khẳng định khi những chuẩn giá trị cũ đang rối loạn và những phản giá trị chưa bị loại trừ.

Năm mới phía trước vẫn còn bộn bề công việc. Nhiệm vụ trọng tâm ổn định kinh tế vĩ mô vẫn xuyên suốt với nhiều yêu cầu nóng bỏng: lấy lại đà tăng trưởng, vực dậy thị trường, cải thiện đời sống nhân dân. Nhiệm vụ xây dựng Đảng vẫn là then chốt. Đấu tranh phòng và chống tham nhũng vẫn là việc vừa cấp bách vừa lâu dài, cần giải quyết triệt để mới có thể gây lại được lòng tin của nhân dân. Xây dựng xã hội phát triển bền vững, dân chủ, công bằng, văn minh vẫn còn nhiều đòi hỏi cần đáp ứng về nguồn nhân lực, về chính sách, về phương tiện. Nhìn ra khu vực và thế giới, Biển Đông vẫn chưa lặng sóng, trường quốc tế vẫn còn nhiều biến động khó lường cần có những đối sách khôn khéo và kịp thời... Tất cả những bộn bề đó đòi hỏi sự nỗ lực, đoàn kết của cả dân tộc để vượt qua.

Những gì đã làm được và cả những gì chưa làm được trong năm qua cho chúng ta thêm tự hào và kinh nghiệm để chúng ta tự tin bước tiếp trong năm mới, và người phương Đông vẫn thường chúc nhau “Mã đáo thành công” với nhiều kỳ vọng...     

Mượn hình tượng, những phẩm chất tốt từ thiên nhiên vạn vật mà con người cần nhìn nhận, học tập và rèn luyện cũng là cách dạy người, răn đời của cổ nhân. Nói về những đặc điểm tốt của ngựa hay được nhắc đến và liên tưởng là tính trung thành, tình cảm yêu thương, đoàn kết, chia sẻ - “khuyển, mã chí tình”, “một con ngựa đau cả tàu bỏ cỏ”; sức bền bỉ đi vạn dặm đường xa của “thiên lý mã”; sự mạnh mẽ, nhanh nhẹn - trước khi có máy hơi nước, ngựa vẫn là nguồn sức kéo chính của cả thế giới; và cả sự ngay thẳng - “thẳng ruột ngựa”... Trước thềm năm mới Giáp Ngọ 2014, cũng có thể mượn “tượng”, “khí” những đức tính tốt đó của loài ngựa để nói về những điều mỗi người cần rèn luyện, cần hướng tới. Và “đường dài mới biết ngựa hay”, sự chọn lọc xã hội cũng khắc nghiệt chẳng kém gì chọn lọc tự nhiên. Hành trình vạn dặm sẽ loại bỏ những “con ngựa” yếu. Chỉ những con tuấn mã kiêu dũng mới có thể đi đến cuối cuộc trường chinh.

Chặng đường phía trước của chúng ta không bằng phẳng và trải sẵn đệm nhung. Nhưng những gian nan thử thách càng làm hiện lên chân giá trị.

TS. NGÔ VƯƠNG ANH

Báo Nhân dân