Thêm một lẵng hoa cho… sách cũ

Hôm qua 8/9 tại TP.HCM, Giải thưởng Sách hay lần 1 - 2011 đã được trao cho 11 tác phẩm ở 7 hạng mục, mà danh tiếng của các cuốn sách đa phần quen thuộc với người đọc. Giải thưởng này sẽ diễn ra từ tháng 4 và trao giải vào mùa Trung Thu hàng năm.

Giải thưởng Sách hay được khởi xướng bởi Dự án Văn hóa - Giáo dục Sách hay và trường Doanh nhân PACE, do nhà văn Nguyên Ngọc, GS Chu Hảo, nhà nghiên cứu triết học - dịch giả Bùi Văn Nam Sơn, TS Quách Thu Nguyệt, doanh nhân Giản Tư Trung... “chủ trì”.

Tri ân người tạo ra sách hay

Mục đích của giải thưởng là “góp phần tìm kiếm những cuốn sách hay, quảng bá những cuốn sách đó và lan tỏa những giá trị của nó đến cộng đồng xã hội. Đồng thời, giải thưởng cũng nhằm bày tỏ sự tri ân đối với những tác giả, dịch giả, các đơn vị tổ chức xuất bản đã âm thầm lao động không mệt mỏi để tạo ra những cuốn sách có giá trị đối với mỗi người và đối với xã hội”.

Chính vì mục đích như thế, nên buổi trao giải Sách hay 2011 diễn ra khá xúc động. Nhất là BTC đã dành những phút mặc niệm để tưởng nhớ các tác giả quá cố có sách hay. Cả khán phòng đã đứng lặng để mặc niệm trước di ảnh GS Đặng Phong có nhiều sách hay trên lĩnh vực kinh tế, GS Dương Thiệu Tống - người viết nhiều cuốn sách có giá trị ở lĩnh vực giáo dục.

Giải thưởng Sách hay trao cho 8 hạng mục, gồm: sách Lẽ sống, Giáo dục, Nghiên cứu, Kinh tế, Quản trị, Văn học thiếu nhi, Tiểu thuyết và sách Phát triển thiếu nhi. Tuy nhiên, lần này chỉ có 7 hạng mục tìm được sách hay để trao giải, riêng hạng mục sách Phát triển thiếu nhi phải chờ lần sau do chưa tìm thấy. Ở mỗi hạng mục sẽ có hai giải dành cho sách của các tác giả trong nước viết và sách dịch, nếu không có sách hay để trao thì để dành năm sau.

Việc tìm kiếm sách hay gồm hai bước do độc giả là những người mê sách bình chọn qua diễn đàn của trang web sachhay.com và do các chuyên gia “chấm điểm”. Các chuyên gia này gồm những trí thức, học giả, nhà văn, nhà báo... uy tín, xét tuyển sách hay dựa trên các tiêu chí cụ thể cho từng hạng mục.

Mỗi tác giả trong nước viết sách đoạt giải nhận 20 triệu đồng tiền thưởng, dịch giả nhận 10 triệu đồng, đơn vị làm sách chỉ nhận hoa và bằng khen. Nếu tác giả, dịch giả quá cố thì tiền thưởng “sung công” cho lần trao giải kế tiếp.

Một giải thưởng “an toàn”

Nhìn vào danh sách các tác phẩm đoạt giải sách hay lần này, phần nhiều là những tác phẩm cũ, đúng hơn là những tác phẩm đã khẳng định các giá trị thông qua các giải thưởng khác trước đó. Với các cuốn sách do tác giả trong nước viết, chẳng hạn như Nỗi buồn chiến tranh của Bảo Ninh hay Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ của Nguyễn Ngọc Thuần đều đã nhận các giải thưởng văn học uy tín trong và ngoài nước. Chưa kể các tác phẩm này đều đã ra mắt bạn đọc từ hàng chục năm trước khi được Giải thưởng Sách hay vinh danh. Nỗi buồn chiến tranh in lần đầu năm 1991 với tên gọi Thân phận và tình yêu, tính đến nay đã có mặt trên đời 20 năm với hàng chục lần tái bản.

BTC giải Sách hay cho biết thời gian xét giải dành cho các tác phẩm xuất bản từ năm 1975 đến nay. Tuy nhiên, tác phẩm Hoàng tử bé đoạt giải lần này được thi sĩ Bùi Giáng dịch và NXB An Tiêm ấn hành tại Sài Gòn từ năm 1973. Nhưng mãi đến năm 2005 NXB Văn nghệ mới tái bản Hoàng tử bé từ bản dịch đã in của Bùi Giáng. Như vậy, cái mốc sách in từ 1975 đến nay vẫn được tính cho cả sách tái bản. Chính vì điều này đã khiến giải Sách hay “khá rộng” và giải thưởng dường như chỉ dừng lại ở việc góp thêm một lẵng hoa tôn vinh giá trị những cuốn sách cũ.

Bởi mục đích của giải thưởng là “tìm kiếm” những cuốn sách hay và “tìm kiếm” cũng đồng nghĩa với phát hiện, thì giải thưởng Sách hay lần này đã “phát hiện” những cuốn sách mà người đọc từ hàng chục năm trước đã “khám phá” giá trị rồi. Đành rằng “chân giá trị” của một tác phẩm thì muôn đời, nhưng cứ trao giải, tôn vinh hoài một tác phẩm e rằng không kích thích được sự sáng tạo.

Nhà văn Nguyễn Ngọc Thuần tỏ ra ngạc nhiên vì cuốn Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ của anh đã đoạt giải một cuộc thi văn học từ chục năm trước, lại vừa được Thụy Điển trao giải sách thiếu nhi, bây giờ lại được giải Sách hay nữa. Nhiều người cho rằng Giải thưởng Sách hay lần này là một giải “an toàn”, nếu không muốn nói là “ăn theo” những giá trị đã được khẳng định. Vì như nhiều giải thưởng khác, sự “phát hiện cái mới” là một trong những yếu tố quan trọng để làm nên giá trị của giải thưởng, dù “sự phát hiện” đó có thể gây ra tranh cãi.

Tuy nhiên, giải Sách hay cũng rất đáng được hoan nghênh, vì giải đã “tán dương” những người làm ra các cuốn sách giá trị. Thêm nữa, giải thưởng này đã không tốn một đồng nào của ngân sách Nhà nước - cũng là tiền thuế của nhân dân.

Theo Thể thao văn hóa