Tiếp tục đổi mới công tác tư tưởng, lý luận của Đảng trong thời kỳ mới

Trong các thời kỳ lãnh đạo cách mạng, Đảng ta bao giờ cũng đặt công tác tư tưởng, lý luận lên hàng đầu. Công tác tư tưởng, lý luận luôn được coi là bộ phận trọng yếu của công tác xây dựng Đảng, góp phần quan trọng nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng.

Đặc biệt, trong giai đoạn hiện nay, trước những biến đổi nhanh chóng và phức tạp của tình hình trong nước và thế giới, tiếp tục đổi mới công tác lý luận, tư tưởng thực sự là một yêu cầu cấp bách.

Đánh giá những thành tựu của công tác tư tưởng, lý luận thời gian qua, Đại hội XI của Đảng khẳng định: “Công tác lý luận đã chủ động nghiên cứu nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn của công cuộc đổi mới, diễn biến mới của tình hình thế giới; giá trị khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; tập trung vào tổng kết và bổ sung, phát triển Cương lĩnh, xây dựng Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011 - 2020 và các văn kiện khác trình Đại hội XI của Đảng.

Công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị tư tưởng có đổi mới. Coi trọng hơn nhiệm vụ xây dựng đạo đức trong cán bộ, đảng viên và nhân dân; tập trung chỉ đạo có kết quả bước đầu Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, gắn với nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Đảng; chủ động hơn trong đấu tranh chống “diễn biến hòa bình”, bác bỏ các quan điểm sai trái, luận điệu tuyên truyền của các thế lực thù địch”(1). 

Đồng thời, Đại hội XI của Đảng cũng chỉ rõ: “Công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn chưa làm sáng tỏ được một số vấn đề về đảng cầm quyền, về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Tính chiến đấu, tính thuyết phục, hiệu quả của công tác tư tưởng còn hạn chế; thiếu sắc bén trong đấu tranh chống âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình”. Tình trạng suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên và tình trạng tham nhũng, lãng phí, quan liêu, những tiêu cực và tệ nạn xã hội chưa được ngăn chặn, đẩy lùi mà còn tiếp tục diễn biến phức tạp, cùng với sự phân hóa giàu nghèo và sự yếu kém trong quản lý, điều hành của nhiều cấp, nhiều ngành làm giảm lòng tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước, đe dọa sự ổn định, phát triển của đất nước. Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” chưa thực sự đi vào chiều sâu, ở một số nơi còn mang tính hình thức, hiệu quả chưa cao, làm theo chưa đạt yêu cầu”(2).

Sau gần 30 năm đổi mới và hội nhập quốc tế, tình hình kinh tế - chính trị thế giới đã đổi khác; đời sống kinh tế - xã hội đất nước đã thay đổi một cách căn bản; tâm tư, tình cảm, suy nghĩ của các tầng lớp nhân dân hiện nay không còn như trước đây; những vấn đề tư tưởng, lý luận chính trị cũng như đối tượng của công tác tư tưởng, lý luận có nhiều nét mới; bản thân đội ngũ làm công tác tư tưởng, lý luận của Đảng được củng cố và phát triển. Trong bối cảnh đó, trên cơ sở quan điểm cơ bản của Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 khóa X “Về công tác tư tưởng, lý luận và báo chí trước yêu cầu mới”, của Nghị quyết Đại hội XI của Đảng về công tác tư tưởng, lý luận trong tình hình mới, công tác tư tưởng, lý luận cần có sự đổi mới quyết liệt, nhằm đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

Đổi mới công tác tư tưởng, lý luận trong tình hình mới là một vấn đề mang tính chiến lược, vừa đáp ứng nhu cầu phát triển trước mắt, vừa định hướng cho sự phát triển lâu dài. Trong giai đoạn hiện nay, để tiếp tục đẩy mạnh đổi mới công tác tư tưởng, lý luận đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ đang đặt ra, trước hết, cần tổng kết một cách khoa học, toàn diện lý luận - thực tiễn của gần 30 năm đổi mới. Đặc biệt, cần nghiêm túc thực hiện ý kiến chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Trưởng Ban Chỉ đạo tổng kết một số vấn đề lý luận - thực tiễn qua 30 năm đổi mới. Đó là các vấn đề: Cục diện thế giới và khu vực, những biến động gần đây tác động đến nước ta, dự báo tình hình sắp tới; phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN); đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH) đất nước; phát triển văn hóa, xây dựng con người Việt Nam; giải quyết các vấn đề xã hội đang đặt ra hiện nay; bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; hội nhập quốc tế, đường lối và chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước Việt Nam; đổi mới hệ thống chính trị, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam, xây dựng nền dân chủ XHCN; xây dựng Đảng cầm quyền, đổi mới nội dung và phương thức lãnh đạo của Đảng; tổng hợp nhận thức và giải quyết 8 mối quan hệ lớn được nêu trong “Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội” (bổ sung, phát triển năm 2011). 

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, Việt Nam là một bộ phận hữu cơ của thế giới đương đại. Vì lẽ đó, đánh giá, tổng kết những vấn đề quan trọng về tư tưởng, lý luận nêu trên cần trên cơ sở nhận diện một cách sâu sắc những vấn đề cơ bản của kinh tế, chính trị thế giới hiện nay. Đó là, về tổng thể, thế giới đang giải thể cấu trúc cũ, hình thành trật tự thế giới mới, mặc dù có những xung đột ở một số quốc gia, khu vực nhưng xu thế cơ bản vẫn là hòa bình, hội nhập, hợp tác và phát triển; những vấn đề toàn cầu đang đặt nhân loại trước những thách thức mới; cách mạng khoa học - công nghệ mới đang mở ra một thời đại kinh tế thế giới mới với cơ cấu kinh tế không chỉ mang tính quốc gia, khu vực mà còn mang tính toàn cầu; bạo lực chính trị thế giới đang diễn ra với nhiều hình thức và xu hướng đa dạng; toàn cầu hóa tác động và làm thay đổi một cách căn bản mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, nhất là trong lĩnh vực chính trị, kinh tế thế giới. 

Đời sống tư tưởng thế giới ngày càng đa dạng, phức tạp. Trong đó, các tư tưởng của chủ nghĩa tư bản (CNTB) vẫn chiếm ưu thế ở nhiều nơi; chủ nghĩa dân tộc hồi sinh trên quy mô rộng lớn; phong trào dân chủ xã hội phát triển mạnh và nhận được sự đồng tình ở nhiều quốc gia; tư tưởng XHCN sau một thời gian thoái trào đã dần phục hồi bằng sự đổi mới, với nhiều mô hình, thử nghiệm. Công cuộc đổi mới, cải cách, mở cửa thành công của Việt Nam, Trung Quốc và một số nước khác, cũng như sự trỗi dậy mạnh mẽ, tự tin của phong trào cánh tả Mỹ Latinh chính là sự khẳng định sức sống của tư tưởng XHCN trong thời đại ngày nay.

Bối cảnh quốc tế như nêu trên đã và đang tác động hết sức mạnh mẽ đến đời sống tinh thần của xã hội ta, đặc biệt là trong lĩnh vực tư tưởng, lý luận. Có thể nêu một số vấn đề đang nổi lên trong lĩnh vực tư tưởng, lý luận ở nước ta hiện nay là:

Thứ nhất, niềm tin vào con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của nước ta có xu hướng suy giảm trong một bộ phận nhân dân. Đó là do sự sụp đổ của Liên Xô và các nước XHCN Đông Âu; phong trào XHCN thế giới vẫn đang lâm vào thoái trào, trong khi sự phục hồi của nó vẫn còn chậm; lý luận về CNXH và con đường lên CNXH ở nước ta chưa có bước đột phá, chưa có thành tựu lý luận xây dựng CNXH đặc thù Việt Nam. 

Thứ hai, mặc dù bao chứa trong nó rất nhiều mâu thuẫn gay gắt, không thể dung hòa được và trải qua nhiều khủng hoảng trầm trọng, triền miên, kéo dài cả về kinh tế và xã hội nhưng CNTB vẫn tìm cách thích nghi, phục hồi để kéo dài sự tồn tại của nó. Vào thời điểm hiện nay, sức sống của CNTB vẫn còn khá mạnh mẽ. Đây là một thực tế không thể phủ nhận và cũng là vấn đề gây hoài nghi, dao động về tư tưởng đối với không ít người về con đường XHCN mà Đảng và nhân dân ta lựa chọn. 

Thứ ba, sự phục hồi niềm tin tôn giáo, tín ngưỡng, tâm linh có xu hướng tăng mạnh với các hoạt động lễ hội cổ truyền gắn với du lịch tâm linh, các tín ngưỡng dân gian hết sức đa dạng và phức tạp. Niềm tin tôn giáo, tín ngưỡng trong giai đoạn hiện nay tăng mạnh là một chỉ báo xã hội mà công tác tư tưởng, lý luận cần hết sức quan tâm.

Thứ tư, về vấn đề dân chủ, tự do, bình đẳng trong lĩnh vực truyền thông, tư tưởng, lý luận chưa có cơ chế, chế tài cụ thể, rõ ràng, chưa được thể chế hóa có tính chất luật định. Trong điều kiện toàn cầu hóa, để quản lý thông tin và định hướng dư luận xã hội, cần phải có tư duy mới phù hợp. Phát huy dân chủ, tự do ngôn luận và phản biện xã hội đều là những nhu cầu tất yếu của một xã hội phát triển trong bối cảnh toàn cầu hóa, “thế giới phẳng”. Ở đây, chúng ta sẽ thực hiện và “xử lý” như thế nào để bảo đảm những nguyên tắc cơ bản của sự ổn định phát triển, đúng định hướng xã hội chủ nghĩa, giữ vững kỷ cương, phép nước, đồng thời bảo đảm tự do, dân chủ, nhất là tự do ngôn luận.

Bên cạnh đó, vấn đề tự do tư tưởng, bình đẳng về thông tin và quyền được thông tin là xu hướng vận động tất yếu của xã hội hiện đại, đòi hỏi phải có những giải pháp, phương thức phù hợp đáp ứng những nguyện vọng chính đáng của nhân dân, nhất là giới trẻ. Sẽ khó có thành tựu trong nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn, trong nghiên cứu lý luận chính trị nếu không có một môi trường thực sự tự do, dân chủ trong nghiên cứu, trao đổi học thuật và xã hội hóa các kết quả nghiên cứu.

Thứ năm, sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên, nhất là những người có chức, có quyền, như Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XI của Đảng đã chỉ rõ, là một vấn đề gây bức xúc dư luận, làm mất uy tín của Đảng một cách nghiêm trọng. Đó chính là biểu hiện một cách cụ thể của chủ nghĩa cơ hội, thực dụng, của sự vị kỷ, thoái hóa, biến chất về đạo đức, lối sống và lý tưởng chính trị. Uy tín của Đảng chỉ có thể được xây dựng bởi từng đảng viên cụ thể. Niềm tin của nhân dân đối với Đảng có được cũng bởi từng đảng viên cụ thể, bằng xương, bằng thịt đang hằng ngày, hằng giờ sinh sống cùng nhân dân. Chỉ cần một đảng viên, nhất là đảng viên có chức, có quyền tham nhũng, biển thủ công quỹ, chạy chức, chạy quyền, lạm dụng chức quyền để tư lợi, có những hành vi trái lẽ phải thông thường, trái thuần phong mỹ tục,... sẽ là “tấm gương xấu” tác động đến tâm tư, tình cảm, niềm tin của nhân dân, tạo ra những dư luận xấu, ảnh hưởng lớn đến công tác tư tưởng, lý luận của Đảng. 

Thứ sáu, xã hội ta đang trong thời kỳ chuyển biến hết sức mạnh mẽ từ xã hội truyền thống sang xã hội hiện đại. Hơn thế, sự hội nhập cũng tác động đến đời sống tinh thần của xã hội một cách toàn diện. Thực tế cho thấy, xã hội ta đang diễn ra một đời sống văn hóa, tinh thần phong phú, đa dạng nhưng hết sức phức tạp. Điều này được thể hiện rõ trong đạo đức, lối sống xã hội. Những giá trị, chuẩn mực truyền thống dân tộc tồn tại đan xen với những giá trị, chuẩn mực ngoại nhập đương đại. Thật không dễ khẳng định đâu là giá trị, chuẩn mực đích thực, phù hợp, còn đâu là giá trị, chuẩn mực ảo, không phù hợp. Bản thân chúng ta cũng chưa có sự nghiên cứu nhận diện, đánh giá, xếp loại và xây dựng được hệ thống chuẩn mực, giá trị về đạo đức, lối sống của con người Việt Nam hiện nay.

Thứ bảy, các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị ngày càng điên cuồng, với nhiều âm mưu, thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt chống phá cách mạng Việt Nam. Trong bối cảnh công tác tư tưởng, lý luận của chúng ta gặp nhiều khó khăn như nêu trên, các thế lực thù địch, phản động, cơ hội càng lợi dụng thời cơ để ra sức tấn công chúng ta trên mặt trận tư tưởng, văn hóa, lý luận. Bên cạnh việc tung các con bài quen thuộc về “dân chủ”, “nhân quyền”, “tôn giáo” nhằm thực hiện âm mưu “diễn biến hòa bình”, bạo loạn, lật đổ, các thế lực thù địch, phản động còn lợi dụng sự thoái hóa, biến chất của một bộ phận cán bộ, đảng viên để kích động, xuyên tạc, tạo dư luận làm mất đoàn kết nội bộ trong Đảng, mất niềm tin của nhân dân vào Đảng và chế độ. Đó chính là chúng thực hiện âm mưu kích thích “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ ta, làm cho không chỉ nhân dân, mà cả những cán bộ, đảng viên chân chính cũng dao động, nghi kỵ lẫn nhau, mất niềm tin vào đồng chí, tổ chức, từ đó dao động lập trường, phai nhạt lý tưởng XHCN, hoài nghi chủ nghĩa Mác - Lê-nin, băn khoăn về con đường XHCN,... Tuy nhiên, cần thấy sự “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong cán bộ, đảng viên thời gian qua không chỉ là hậu quả của âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch, phản động, mà còn do những sai phạm, khuyết điểm của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý. 

Trên đây là một số trong nhiều vấn đề cấp bách, mang tính thách thức gay gắt đang đặt ra đối với công tác tư tưởng, lý luận trong giai đoạn hiện nay. Để tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tư tưởng, lý luận trong tình hình mới theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XI của Đảng, ngoài việc tiếp tục quán triệt sâu sắc và tổ chức thực hiện tốt Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 khóa X “Về công tác tư tưởng, lý luận và báo chí trước yêu cầu mới”, thiết thực góp phần tích cực tổng kết lý luận - thực tiễn 30 năm đổi mới đất nước, cần tập trung giải quyết một số vấn đề cơ bản sau:

1- Tổ chức nghiên cứu, tiến hành điều tra dư luận xã hội một cách tổng thể nhằm nhận diện đúng diễn biến tình hình tâm tư, tình cảm, tâm trạng và tư tưởng xã hội. Việc điều tra dư luận xã hội cần được thực hiện một cách nghiêm túc, khách quan, khoa học, trung thực. Có như thế, chúng ta mới có thể hiểu được thực trạng tư tưởng của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân, tâm trạng của xã hội trong tình hình hiện nay. Từ đó, đưa ra những dự báo đúng đắn về diễn biến tư tưởng của các tầng lớp nhân dân, sự biến đổi tâm trạng của xã hội. Trên cơ sở nhận thức đầy đủ và dự báo đúng tình hình tư tưởng của xã hội hiện nay, chúng ta mới có những giải pháp và phương thức tiến hành công tác tư tưởng trong thời gian tới một cách hợp lý, có hiệu quả.

2- Xây dựng chương trình, kế hoạch tập trung đầu tư, tổ chức nghiên cứu một cách toàn diện những vấn đề lý luận - thực tiễn của 30 năm đổi mới. Trong đó, cần xác định rõ những vấn đề nghiên cứu cơ bản và những vấn đề nghiên cứu ứng dụng, những vấn đề nghiên cứu trước mắt và những vấn đề nghiên cứu lâu dài. Đặc biệt, cần tập trung nghiên cứu những vấn đề cốt yếu mà đồng chí Trưởng Ban Chỉ đạo tổng kết một số vấn đề lý luận - thực tiễn 30 năm đổi mới đã chỉ ra. Qua nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn 30 năm đổi mới một cách khoa học, khách quan và toàn diện, chúng ta sẽ có được cơ sở khoa học và lý luận cho việc hoạch định chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trong giai đoạn mới. Đây cũng là cơ sở lý luận và thực tiễn tin cậy để từng bước tiến tới xây dựng lý luận tổng thể về con đường phát triển của Việt Nam trong bối cảnh đổi mới, hội nhập và giao lưu quốc tế trong tình hình mới. 

3- Gắn chặt công tác tư tưởng, lý luận với quá trình triển khai thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Công tác tư tưởng, lý luận phải gắn bó hữu cơ với việc triển khai thực hiện các nhiệm vụ kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng của đất nước, và nhất là phải kịp thời giải quyết những vấn đề mới nảy sinh trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, cũng như những vấn đề bức xúc của nhân dân. Đặc biệt, riêng công tác tư tưởng, một mặt, nắm chắc nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội đất nước, tích cực tuyên truyền, phổ biến chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; mặt khác, kịp thời phát hiện những giá trị mới, nhân tố mới, điển hình tiên tiến để cổ vũ, động viên, đồng thời kịp thời phát hiện, lên án cái xấu, cái ác, những hiện tượng tiêu cực nảy sinh trong đời sống xã hội. Một nhiệm vụ hết sức quan trọng nữa là, công tác tư tưởng, lý luận phải trực tiếp tham gia dự báo, phát hiện và giải quyết một cách hiệu quả những vấn đề bức xúc nảy sinh trong đời sống nhân dân. 

4- Đổi mới một cách toàn diện phương thức đấu tranh trên mặt trận tư tưởng, lý luận. Hiện nay, các thế lực thù địch và phản động quốc tế với nhiều âm mưu, thủ đoạn thâm độc, xảo quyệt và ngày càng ráo riết chống phá CNXH, Đảng và chế độ ta. Với việc khai thác, sử dụng các thành quả của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại, các thế lực thù địch và phản động đã sử dụng các âm mưu, thủ đoạn mới, các “con bài mới”, các phương pháp, cách thức mới, cũng như các phương tiện hiện đại để tập trung tấn công chống phá chúng ta một cách tổng thể, toàn diện và liên tục nhằm từng bước tác động, thúc đẩy nội bộ ta rơi vào tình trạng “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Đây là một chiến lược hết sức tinh vi và thâm độc của các thế lực thù địch. Tự sụp đổ, tan rã - đó là bài học cay đắng của những người cộng sản khi chế độ XHCN ở Liên Xô và các nước Đông Âu tự tan rã. 

Trong bối cảnh như vậy, rõ ràng, nhiệm vụ của công tác lý luận, tư tưởng trong đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn của các thế lực phản động, thù địch ở trong nước và nước ngoài nhằm chống phá Đảng, Nhà nước ta, lật đổ chế độ ta là hết sức nặng nề. Chúng ta phải kiên quyết, chủ động, kịp thời phê phán trực diện, mạnh mẽ những luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch và phản động hòng làm mất lòng tin của nhân dân, của cán bộ, đảng viên vào lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, vào chế độ XHCN, công cuộc đổi mới và con đường đi lên CNXH của nước ta. Muốn thành công, chúng ta phải đổi mới một cách căn bản, toàn diện cả phương pháp đấu tranh, cách thức đấu tranh, phương tiện đấu tranh và đội ngũ tiến hành đấu tranh. Để đấu tranh đạt hiệu quả, chúng ta không chỉ chủ động, kịp thời, tích cực, kiên quyết mà còn cần có sự nghiên cứu thấu đáo, nắm chắc tình hình và dự báo được các diễn biến hoạt động chống phá của các thế lực thù địch và phản động. 

5- Chủ động, tích cực góp phần xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh là một nhiệm vụ quan trọng của công tác tư tưởng, lý luận. Nhiệm vụ này càng nặng nề hơn trong thời điểm hiện nay, khi các thế lực thù địch và phản động không từ bất cứ thủ đoạn nào chống phá ta. Trong khi đó, tình trạng tham nhũng, lãng phí, cửa quyền, hách dịch, sách nhiễu nhân dân của một bộ phận cán bộ, công chức vẫn còn trầm trọng, gây bức xúc trong đời sống xã hội; tình trạng suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý có chức, có quyền đang là nguy cơ đối với Đảng và chế độ. Trong bối cảnh đó, rõ ràng, công tác tư tưởng, lý luận phải thực sự chủ động, tích cực tham gia công tác xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị. Trước hết, góp phần giáo dục, bồi dưỡng cho cán bộ, đảng viên có lập trường, tư tưởng chính trị vững vàng, kiên định lý tưởng XHCN, vững tin vào chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Kiên quyết chống giáo điều, chủ quan, nóng vội, dao động và cơ hội chính trị. Nâng cao năng lực, sức chiến đấu và đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng trong tình hình mới. 

6- Tích cực đổi mới công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn. Đây là một nhu cầu nội tại của công tác lý luận. Tuy nhiên, để đáp ứng nhu cầu tổng kết lý luận và thực tiễn 30 năm đổi mới thì vấn đề đổi mới công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn đang trở nên cấp bách. Cần có sự tổng kết, đánh giá một cách khách quan công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn thời gian qua, thẳng thắn chỉ rõ những thành tựu và hạn chế; xây dựng chiến lược nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn ngắn hạn và dài hạn. Đồng thời, cần có sự nghiên cứu, khảo sát, đánh giá, tham khảo, kế thừa có chọn lọc những thành tựu, tinh hoa lý luận trên thế giới để làm giàu thêm kho tàng lý luận Việt Nam. Bên cạnh những phương pháp nghiên cứu, cách tiếp cận của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, cần tìm tòi, bổ sung, vận dụng sáng tạo những cách tiếp cận mới, những phương pháp nghiên cứu hiện đại. Điều quan trọng nữa là, cần tạo môi trường thực sự dân chủ trong sinh hoạt lý luận, sớm ban hành quy chế dân chủ trong công tác nghiên cứu lý luận.

Cần đổi mới mạnh mẽ và toàn diện công tác tư tưởng theo hướng hiện đại hóa. Trước hết, công tác tư tưởng phải nâng cao tính thuyết phục, tính hiệu quả và tính chiến đấu. Tăng cường thông tin chính thức, nhiều chiều, hoạt động đối thoại, tương tác, trực tuyến. Coi trọng tính phản biện xã hội, vai trò giám sát xã hội của các phương tiện truyền thông đại chúng, các tổ chức xã hội. Đổi mới căn bản công tác lãnh đạo, quản lý các hoạt động báo chí, xuất bản, văn hóa, văn nghệ. Nâng cao chất lượng thông tin đối ngoại với những hình thức thông tin phong phú, đa đạng và hấp dẫn. Qua đó, vừa quảng bá hình ảnh đất nước, vừa giúp bạn bè quốc tế thấu hiểu về nền văn hóa và con người Việt Nam, về Đảng Cộng sản Việt Nam và những thành tựu to lớn của công cuộc đổi mới mà nhân dân ta giành được. 

7- Kiện toàn các cơ quan, tổ chức và xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng, lý luận. Trong tình hình mới, để công tác tư tưởng, lý luận thực sự đạt hiệu quả, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ mới, trước hết cần rà soát, kiện toàn, hoàn thiện, cơ cấu lại các cơ quan, tổ chức, các viện nghiên cứu, học viện, cục, các trường đại học,... trực tiếp tham gia công tác nghiên cứu lý luận, công tác tư tưởng theo hướng tạo hệ thống thống nhất, hiện đại, tinh gọn, linh hoạt và năng động. Bên cạnh đó, cần xây dựng, hoàn thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại. Đặc biệt, đối với các cơ quan làm công tác tư tưởng, cần đầu tư trang bị những trang thiết bị điện tử, tin học hiện đại, nhằm phục vụ cho công tác tuyên truyền, xuất bản, phát thanh, truyền hình. 

Đồng thời, có chiến lược xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng, nghiên cứu lý luận có chọn lọc, chất lượng cao, lập trường tư tưởng vững vàng, chuyên nghiệp, tinh nhuệ. Đó phải là những cán bộ vững vàng về tư tưởng, chính trị; có phẩm chất đạo đức trong sáng, năng lực tư duy sáng tạo và độc lập; có lòng say mê và tâm huyết nghề nghiệp; được đào tạo chính quy, bài bản và chuyên nghiệp; gắn bó mật thiết với nhân dân, bám sát thực tiễn; có thái độ khoa học, nghiêm túc, trung thực, thực sự cầu thị. Có như vậy, mới xây dựng được một đội ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng, lý luận thực sự tinh nhuệ, chuyên nghiệp và tinh hoa. Muốn thế, cần xây dựng và triển khai tốt chiến lược xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng, lý luận. Trong đó, cần có sự quy hoạch tổng thể và cụ thể về đội ngũ, loại hình, thế hệ; có chương trình, nội dung, phương thức đào tạo đội ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng, lý luận có chất lượng cao, phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ; ban hành và thực hiện một số chế độ, chính sách ưu đãi đặc thù đối với đội ngũ cán bộ chuyên trách làm công tác tư tưởng, lý luận.

TS. Phạm Tất Thắng

Phó Tổng Biên tập Thường trực Tạp chí Cộng sản

(Theo TCCSĐT)

--------------------------------

(1), (2). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 161, tr. 172-173.