Tưởng nhớ Tổng bí thư Lê Hồng Phong, chúng ta nguyện học tập, rèn luyện, cống hiến vì lý tưởng cộng sản, xây dựng đất nước ta ngày càng giàu mạnh, phồn vinh*

Đồng chí Lê Hồng Phong sinh ra và lớn lên trên quê hương Nghệ An giàu truyền thống văn hóa, yêu nước và cách mạng, vùng đất sinh ra nhiều bậc hiền tài của đất nước thời trước là Mai Hắc Đế, Hồ Tông Thốc, Nguyễn Xuân Ôn; sau này là Phan Bội Châu, Nguyễn Ái Quốc, Lê Hồng Phong, Nguyễn Thị Minh Khai, Phan Đăng Lưu, Lê Hồng Sơn, Hồ Tùng Mậu... Nghệ An cũng là vùng đất của thơ ca, nhạc họa, những điệu hò, câu ví mang đậm chất nhân văn, trữ tình.

Lãnh đạo Đảng và Nhà nước tưởng nhớ đồng chí Lê Hồng Phong

Được nuôi dưỡng và giáo dục bởi truyền thống của quê hương, tận mắt chứng kiến nỗi thống khổ của nhân dân dưới ách thống trị của đế quốc, phong kiến và sự đàn áp tàn bạo, đẫm máu của chúng đối với đồng bào ta trong các phong trào đấu tranh yêu nước, Lê Hồng Phong sớm hình thành tư tưởng yêu nước và ý chí cách mạng.

Sau khi học hết bậc sơ học yếu lược, Lê Hồng Phong rời quê ra thị xã Vinh - Bến Thủy làm công nhân tại Nhà máy diêm Bến Thuỷ. Chính tại đây, Lê Hồng Phong được tận mắt chứng kiến cuộc sống lầm than của những người lao động. Trong thân phận người làm thuê, bị giới chủ bóc lột, khinh rẻ, đối xử như người nô lệ, Lê Hồng Phong đã vận động một số công nhân đứng lên đấu tranh và bị đuổi việc.

Vốn giàu lòng yêu nước, ý chí đấu tranh, Lê Hồng Phong đã theo bước chân cụ Phan Bội Châu, Đặng Thúc Hứa, Đặng Nguyên Cẩn, Nguyễn Ái Quốc quyết tìm đường cứu nước. Đầu năm 1924, Lê Hồng Phong và Phạm Hồng Thái bí mật sang Xiêm (Thái Lan), rồi sang Quảng Châu (Trung Quốc). Tháng 4-1924, Lê Hồng Phong gia nhập Tâm Tâm xã, một tổ chức cách mạng do Hồ Tùng Mậu và Lê Hồng Sơn và một số nhà cách mạng khác thành lập. 

Cuối năm 1924, Nguyễn Ái Quốc đến Quảng Châu xây dựng tổ chức, mở những lớp huấn luyện cán bộ đầu tiên cho cách mạng Việt Nam. Lê Hồng Phong được dự lớp huấn luyện chính trị do Nguyễn Ái Quốc trực tiếp giảng dạy và trở thành một trong những cán bộ đầu tiên của cách mạng Việt Nam được trang bị lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin. Trên cơ sở nhóm Tâm Tâm xã, Nguyễn Ái Quốc đã lập ra một nhóm hội viên nòng cốt gồm chín người trong đó có Lê Hồng Phong, gọi là Cộng sản đoàn. Tháng 6-1925, trên nền tảng Cộng sản đoàn, Người thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, một trong các tổ chức tiền thân của Đảng ta.

Nhờ sự dìu dắt, giúp đỡ của người thầy cách mạng Nguyễn Ái Quốc và sự giúp đỡ của Quốc tế Cộng sản, Lê Hồng Phong được học tập toàn diện cả về chính trị và quân sự tại các trường đào tạo ở Trung Quốc, Liên Xô. Trong những năm từ 1924-1931 Lê Hồng Phong lần lượt được học tại Trường Quân sự Hoàng Phố; Trường Hàng không Quảng Châu (Trung Quốc); Trường Lý luận quân sự không quân ở Lêningrát (nay là thành phố Xanh Pêtécbua); Trường Đào tạo phi công quân sự Bôrítxgơlépxcơ và Trường Đại học Phương Đông. Dù học tập ở ngôi trường nào, đồng chí cũng kiên trì, nỗ lực và sáng tạo, thể hiện tư chất thông minh, ham học hỏi và tinh thần quốc tế cao cả. Đồng chí được kết nạp vào Đảng Cộng sản Trung Quốc và Đảng Cộng sản Liên Xô, là nhà cách mạng Việt Nam được đào tạo bài bản, chính quy, tinh thông về lý luận chính trị và kiến thức quân sự.

Đồng chí Lê Hồng Phong có công lao rất to lớn trong việc khôi phục, gây dựng lại hệ thống tổ chức, cơ sở của Đảng ta trong giai đoạn cách mạng từ năm 1932 đến năm 1935 sau cao trào cách mạng 1930-1931 mà đỉnh cao là Xôviết Nghệ Tĩnh, bị thực dân Pháp và bè lũ tay sai dìm trong biển máu. Đây là thời kỳ vô cùng khó khăn của cách mạng Việt Nam: Ban Chấp hành Trung ương, các xứ ủy và hầu hết cơ sở của Đảng trong toàn quốc bị địch phá vỡ; nhiều đồng chí ủy viên Trung ương và xứ ủy bị địch bắt, hy sinh. Trong bối cảnh đó, tháng 5-1931, đồng chí Lê Hồng Phong đã bỏ dở chương trình học tập nghiên cứu sinh, nhận nhiệm vụ của Quốc tế Cộng sản, trở về nước để xây dựng lại phong trào cách mạng. Tuy nhiên, do mạng lưới mật thám của Pháp dày đặc phong toả, đồng chí không bắt được liên lạc với cơ sở trong nước, phải đi vòng qua Xiêm, đến đầu năm 1932 mới về đến Quảng Tây - Trung Quốc. Với nỗ lực và quyết tâm cao, đồng chí đã tìm được và chắp nối liên lạc với các đồng chớ Hoàng Đình Giong, Hoàng Văn Thụ, Hoàng Văn Nọn, Lương Văn Chi, từ đó bàn cách xây dựng lại hệ thống tổ chức của Đảng (gần biên giới Việt - Trung). Trước hết là mở lớp huấn luyện, đào tạo cán bộ, gây dựng cơ sở cách mạng trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở các tỉnh biên giới như Lạng Sơn, Cao Bằng. Cử các đồng chí Hoàng Văn Thụ, Hoàng Đình Giong về nước, tiếp tục phát triển cơ sở cách mạng, xây dựng lực lượng quần chúng ở Hải Phòng, Quảng Ninh…

Tháng 6-1932, nhằm kịp thời ổn định tư tưởng cán bộ, đảng viên và quần chúng, đồng chí Lê Hồng Phong bàn bạc với các đồng chí lãnh đạo của Đảng, cho công bố bản Chương trình hành động của Đảng, đã được Quốc tế Cộng sản thông qua. Chương trình hành động của Đảng khẳng định đường lối đấu tranh cách mạng do Đảng đề ra là đúng đắn; những tổn thất, khó khăn mà Đảng đang gặp phải chỉ là tạm thời, không thể vì thế mà hoảng hốt, bi quan; vạch rõ phương hướng đấu tranh cách mạng, nêu rõ những yêu cầu chung của Đảng và của các tầng lớp quần chúng trong cuộc đấu tranh. Chương trình hành động đã mang lại cho cán bộ, đảng viên và quần chúng niềm tin vững chắc vào tiền đồ cách mạng, đẩy lùi tư tưởng hoang mang, dao động, tạo điều kiện cho việc khôi phục nhanh chóng hệ thống tổ chức của Đảng và phong trào quần chúng, có tác dụng củng cố Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức, khôi phục phong trào cách mạng, đưa cách mạng Việt Nam lên một bước phát triển mới. Từ đầu năm 1933 đến năm 1934, Xứ ủy Nam Kỳ, Xứ ủy lâm thời Bắc Kỳ, Xứ ủy Trung Kỳ và một số tỉnh ủy, thành ủy cũng đã được xây dựng lại.

Đến tháng 3-1934, để có sự chỉ đạo tập trung và thống nhất của Đảng, đồng chí Lê Hồng Phong đã chỉ đạo thành lập Ban Chỉ huy ở ngoài của Đảng tại Ma Cao, Trung Quốc. Ban Chỉ huy ở ngoài có chức năng như Ban Chấp hành Trung ương lâm thời do đồng chí Lê Hồng Phong làm Bí thư. Dưới sự chỉ đạo của Lê Hồng Phong, Ban Chỉ huy ở ngoài đã liên hệ với các tổ chức Đảng trong nước, lập lại cơ sở ở những nơi bị vỡ, xây dựng cơ sở ở những nơi chưa có, tiến tới thống nhất lực lượng cách mạng trong cả nước. Khi các tổ chức Đảng trong nước, đặc biệt là các xứ ủy đã được khôi phục, Ban Chỉ huy ở ngoài quyết định triệu tập Hội nghị cán bộ trong nước họp ở Ma Cao (Trung Quốc) để cùng thống nhất nhận định tình hình, đề ra chủ trương mới nhằm củng cố Đảng, khôi phục, phát triển các tổ chức quần chúng và chuẩn bị Đại hội lần thứ I của Đảng. Trong lúc đang khẩn trương chuẩn bị Đại hội, đồng chí Lê Hồng Phong được mời tham dự Đại hội lần thứ VII Quốc tế Cộng sản. Đầu năm 1935, đồng chí dẫn đầu Đoàn đại biểu của Đảng đi Mátxcơva dự Đại hội lần thứ VII Quốc tế Cộng sản, công việc chuẩn bị và tiến hành Đại hội Đảng lần thứ I được giao lại cho các đồng chí ở nhà.

Tại Đại hội lần thứ VII Quốc tế Cộng sản, Lê Hồng Phong đã đọc bản tham luận quan trọng Về phong trào cách mạng Đông Dương. Cũng tại Đại hội này, Đảng ta được công nhận là phân bộ chính thức của Quốc tế Cộng sản, đồng chí Lê Hồng Phong (với bí danh Hải An), được bầu làm Ủy viên Ban Chấp hành Quốc tế Cộng sản. Điều đó khẳng định ảnh hưởng và uy tín của Đảng ta trong phong trào cộng sản và công nhân quốc tế. Đại hội lần thứ VII của Quốc tế Cộng sản kết thúc, đồng chí Lê Hồng Phong trở lại Thượng Hải (Trung Quốc). Khi đó, Đại hội toàn quốc lần thứ I của Đảng đã bế mạc, đồng chí Lê Hồng Phong được bầu làm Tổng Bí thư của Đảng. Lúc này, chủ nghĩa phát xít đang ráo riết chuẩn bị chiến tranh. Trên cương vị Ủy viên Ban Chấp hành Quốc tế Cộng sản, Tổng Bí thư của Đảng, đồng chí Lê Hồng Phong triệu tập và chủ trì Hội nghị toàn quốc của Đảng (tháng 7-1936) tại Thượng Hải. Căn cứ vào diễn biến của tình hình thế giới và tình hình Đông Dương, Hội nghị quyết định chuyển hướng mục tiêu và nhiệm vụ trước mắt của cách mạng; xác định rõ mục tiêu trực tiếp là đấu tranh chống chế độ phản động thuộc địa, chống phát xít và chiến tranh đế quốc, đòi dân sinh, dân chủ và hòa bình. Kẻ thù chủ yếu trước mắt của nhân dân Đông Dương là bọn phản động thuộc địa và bè lũ tay sai. Theo đề nghị của Lê Hồng Phong, Hội nghị quyết định thành lập Mặt trận Nhân dân phản đế Đông Dương - tổ chức tập hợp và thống nhất lực lượng chống phát xít và phản động thuộc địa tại Việt Nam.

Tháng 11-1937, trước yêu cầu của phong trào cách mạng trong nước, đồng chí Lê Hồng Phong bí mật về hoạt động tại Sài Gòn, trực tiếp cùng Trung ương Đảng chỉ đạo phong trào cách mạng. Tại Hội nghị Trung ương lần thứ năm (tháng 3-1938), đồng chí được bầu vào Ban Thường vụ Trung ương, cùng với Trung ương Đảng quyết định chuyển Mặt trận Nhân dân phản đế thành Mặt trận Dân chủ, nhằm tập hợp đông đảo quần chúng, tranh thủ mọi lực lượng tham gia vào cuộc đấu tranh đòi tự do ngôn luận, đòi dân sinh, dân chủ, chống phát xít; phát động cao trào đấu tranh dân chủ ở nước ta.

Bước sang năm 1939, chiến tranh phát xít đang đến gần, bọn phản động thuộc địa đã trở mặt đàn áp phong trào cách mạng. Ngày 22-6-1939, đồng chí Lê Hồng Phong bị thực dân Pháp bắt tại Sài Gòn. Bọn mật thám dùng mọi thủ đoạn tra tấn, dụ dỗ, nhưng đồng chí kiên quyết giữ vững khí tiết của người cộng sản. Không đủ chứng cớ để buộc tội, tòa án của đế quốc Pháp kết án đồng chí sáu tháng tù giam và ba năm quản thúc. Sau khi hết hạn sáu tháng tù giam, chúng buộc đồng chí phải về quê nhà Nghệ An để theo dõi, giám sát. Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ (tháng 9-1939), đến tháng 1-1940, Lê Hồng Phong bị mật thám Nam Kỳ ra Nghệ An bắt đưa vào giam ở Khám Lớn - Sài Gòn. Biết đồng chí Lê Hồng Phong là cán bộ lãnh đạo cấp cao của Đảng, thực dân Pháp buộc tội đồng chí "hoạt động lật đổ", kết án 5 năm tù giam và 10 năm quản thúc, đày ra Côn Đảo, chúng còn chỉ thị cho bọn chúa đảo phải tìm mọi cách hãm hại. Những trận đòn thù tàn ác, dã man đã làm Lê Hồng Phong kiệt sức dần, đồng chí ra đi vào trưa ngày 6-9-1942. Trước khi trút hơi thở cuối cùng, đồng chí gửi lời chào đến những người bạn tù và: "Nhờ các đồng chí nói với Đảng rằng, cho đến giờ phút cuối cùng, Lê Hồng Phong vẫn một lòng tin tưởng ở thắng lợi vẻ vang của cách mạng". Lời vĩnh biệt, lời chào lạc quan cách mạng ấy mãi mãi khắc ghi vào lịch sử Đảng và lịch sử dân tộc. 

Với bốn mươi tuổi đời, gần hai mươi năm hoạt động cách mạng sôi nổi, phong phú, đồng chí Lê Hồng Phong cùng người vợ, người đồng chí thân yêu của mình là Nguyễn Thị Minh Khai đã hiến dâng trọn đời mình cho sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng và dân tộc. Cuộc đời của đồng chí là tấm gương sáng chói về đạo đức cách mạng, tình yêu gia đình, quê hương, đất nước, hy sinh phấn đấu cho độc lập, tự do của Tổ quốc, hạnh phúc của nhân dân, luôn tin tưởng, lạc quan vào tương lai tươi sáng của cách mạng. Đồng chí Lê Hồng Phong còn là một nhà hoạt động quốc tế nhiệt thành, có đóng góp quan trọng cho phong trào cộng sản và công nhân quốc tế. Trên cương vị là Ủy viên Ban Chấp hành Quốc tế Cộng sản, đồng chí đã kết hợp nhuần nhuyễn chủ nghĩa yêu nước chân chính với chủ nghĩa quốc tế trong sáng của giai cấp công nhân, góp phần quan trọng vào việc truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin và đường lối của Quốc tế Cộng sản vào phong trào cách mạng Việt Nam những năm 30 của thế kỷ XX.

Hội thảo khoa học kỷ niệm 110 năm sinh đồng chí Lê Hồng Phong được tổ chức trọng thể vào thời điểm toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đang tích cực tổ chức thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng, khóa XI về "Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay" và Chỉ thị 03-CT/TW của Bộ Chính trị về "Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh". Cuộc hội thảo hôm nay góp phần tăng thêm động lực tinh thần, động viên các ngành, các cấp, các địa phương, cổ vũ cán bộ, đảng viên, đồng bào và chiến sĩ cả nước hăng hái thi đua lao động sáng tạo, học tập và công tác, lập nhiều thành tích thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội lần thứ XI của Đảng. Hội thảo cũng là dịp để chúng ta tuyên truyền, cổ vũ cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh và tấm gương của những chiến sĩ cộng sản tiền bối; là dịp giáo dục truyền thống yêu nước, truyền thống cách mạng vẻ vang cho các tầng lớp nhân dân, nhất là thế hệ trẻ hôm nay.

Tưởng nhớ đồng chí Lê Hồng Phong, chúng ta tự hào về một nhà lãnh đạo xuất sắc của Đảng và cách mạng Việt Nam, người con ưu tú của dân tộc Việt Nam và quê hương Nghệ An, người chiến sĩ cộng sản kiên cường của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế; bày tỏ lòng biết ơn về những cống hiến to lớn của đồng chí Lê Hồng Phong đối với đất nước, quê hương. Tưởng nhớ đồng chí, chúng ta nguyện học tập tấm gương đạo đức cách mạng sáng ngời, ý chí cách mạng kiên cường, tinh thần chiến đấu hy sinh vì Đảng và dân tộc, vì lý tưởng cộng sản chủ nghĩa; quyết tâm phấn đấu xây dựng đất nước ta ngày càng giàu đẹp. Tấm gương đồng chí Tổng Bí thư Lê Hồng Phong sống mãi trong trái tim cán bộ, đảng viên và các thế hệ người Việt Nam chúng ta.

Đồng chí Đinh Thế Huynh

Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương, phát biểu khai mạc Hội thảo khoa học Đồng chí Lê Hồng Phong với cách mạng Việt Nam và quê hương Nghệ An, tháng 9-2012.

 *Trích từ cuốn Lê Hồng Phong – Chiến sĩ cộng sản quốc tế kiên cường, nhà lãnh đạo xuất sắc của Đảng ta, Nxb. Chính trị quốc gia – Sự thật, Hà Nội, 2012, tr. 81.