Cách mạng Tháng Tám thành công, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đánh dấu sự ra đời của một nhà nước mới – Nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á. Từ đó đến nay, trải qua 65 năm xây dựng và phát triển (1945-2010), Nhà nước ta đã đảm nhận sứ mệnh lịch sử vẻ vang, tổ chức, quản lý mọi mặt hoạt động của đất nước dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Để thực hiện được các chức năng, nhiệm vụ của mình trong từng giai đoạn lịch sử cụ thể, Chính phủ đã ban hành các văn bản quy phạm pháp luật làm cơ sở pháp lý để tổ chức thực hiện các trọng trách của mình trong các hoạt động tổ chức bộ máy nhà nước, tổ chức kháng chiến kiến quốc; cải tạo và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, chi viện cách mạng dân tộc giải phóng miền Nam, đánh bại cuộc chiến tranh phá hoại ở miền Bắc, tiến tới thống nhất đất nước, đưa cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội và thực hiện công cuộc đổi mới toàn diện đất nước, đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước vì mục tiên dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh.
Nhằm cung cấp thông tin về lịch sử tổ chức bộ máy nhà nước, Trung tâm Lưu trữ quốc gia III – Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước phối hợp với Nhà xuất bản Chính trị quốc gia – Sự thật xuất bản cuốn sách Văn bản quy phạm pháp luật của Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam giai đoạn 1945-1995 - Tập I: Tổ chức bộ máy nhà nước trên cơ sở các văn bản gốc, bản chính tài liệu lưu trữ và công báo hiện đang bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia III.
Bộ sách được chia thành nhiều tập, trong đó Tập I về tố chức bộ máy nhà nước từ năm 1945 đến năm 1995. Tập này bao gồm: các sắc lệnh của Chủ tịch nước, nghị định, quyết định của Hội đồng Chính phủ, Hội đồng Bộ trưởng, Thủ tưởng Chính phủ. Đây là những văn bản quý, hiếm, quan trọng, đặc biệt là những văn bản được ban hành ngay sau khi Chỉnh phủ Lâm thời ra mắt quốc dân đồng bào, đặt nền móng vững chắc có tính quyết định cho việc xây dựng thể chế của một đất nước.
Để tiện cho công tác tra cứu, việc biên soạn cuốn sách được thực hiện theo nguyên tắc:
1. Tất cả các văn bản được đánh máy lại theo đúng nội dung tài liệu lưu trữ hiện có tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia III, có lược bớt một số yếu tố phụ của văn bản như quốc hiệu, nơi nhận.
2. Cách trình bày các văn bản trong cuốn sách bao gồm
- Tên văn bản: tên loại, số, ký hiệu, thời gian, cơ quan ban hành và trích yếu nội dung văn bản.
- Tiếp đến là các thành phần: thẩm quyền ban hành văn bản, căn cứ ban hành, nội dung ban hành, địa danh và ngày tháng năm ban hành văn bản, thẩm quyền ký văn bản.
- Cuối cùng, dưới mỗi văn bản có ghi rõ nguồn và nơi bảo quản tài liệu.
3. Về sự trình bày, sắp xếp: Các văn bản được sắp xếp theo trình tự thời gian được ban hành trong năm. Tuy nhiên trong thực tế, có những năm không có tài liệu ban hành như năm 1949, giai đoạn từ năm 1963 đến năm 1980, năm 1984 và cũng có những năm ít văn bản được ban hành, Ban Biên soạn cuốn sách đã tiến hành nhóm các văn bản của những năm này lại thành một giai đoạn mà không chia theo năm như giai đoạn 1951-1962.
Tập I, ngoài các văn bản với trên một nghìn trang tài liệu công bố dưới dạng toàn văn, còn có phần Phụ lục một số tài liệu gốc có bút tích của các nhà lãnh đạo Đảng và Nhà nước qua các thời kỳ. Cuốn sách là tài liệu tra cứu, tham khảo thiết thực và bổ ích dành cho đông đảo bạn đọc quan tâm.
