Xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, tổ chức, đạo đức hiện nay dưới ánh sáng tư tưởng Hồ Chí Minh

Thực tiễn 90 năm xây dựng và trưởng thành, Đảng ta luôn coi trọng công tác xây dựng Đảng, xem đây là nhiệm vụ then chốt, quyết định sức mạnh và uy tín của Đảng. Xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức theo tư tưởng Hồ Chí Minh góp phần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, củng cố niềm tin của Nhân dân đối với Đảng, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển nhanh, toàn diện và bền vững đất nước.

Tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam và xây dựng Đảng là một nội dung hết sức quan trọng trong kho tàng di sản tư tưởng Hồ Chí Minh. Theo Người, cách mạng trước hết phải có Đảng để giáo dục, giác ngộ, tập hợp quần chúng và đoàn kết với các dân tộc bị áp bức. “Đảng có vững cách mệnh mới thành công, cũng như người cầm lái có vững thuyền mới chạy. Đảng muốn vững thì phải có chủ nghĩa làm cốt, trong đảng ai cũng phải hiểu, ai cũng phải theo chủ nghĩa ấy”¹. Đảng và chủ nghĩa của Đảng mà Hồ Chí Minh nói tới là đảng kiểu mới của Lênin và chủ nghĩa chân chính nhất, chắc chắn nhất, cách mạng nhất là chủ nghĩa Lênin. 

Nội dung xây dựng Đảng được Người thể hiện trong nhiều bài nói, bài viết, ở những mức độ và cách tiếp cận khác nhau, có khi trực tiếp, có khi gián tiếp. Ngay từ tác phẩm Đường kách mệnh, Người đã mở đầu bằng việc dẫn câu nói của Lênin về vai trò của lý luận cách mạng, tiếp đó là bàn về tư cách của người cách mạng. Tổng kết 30 năm Đảng ra đời, Người khẳng định “Đảng ta là đạo đức, là văn minh”. Trong Di chúc, Người chỉ rõ: “Đảng ta là một Đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đày tớ thật trung thành của nhân dân”², v.v.. Xuyên suốt từ Đường kách mệnh đến Di chúc chính là những cách bàn, cách đề cập, chỉ dẫn khác nhau của Người về nội dung xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, tổ chức, đạo đức mà hiện nay chúng ta đang thực hiện.

Đặc biệt, trong tác phẩm Thường thức chính trị (tháng 9/1953), trong mục “Xây dựng Đảng Lao động Việt Nam”, Hồ Chí Minh có bàn đến một số nội dung cụ thể về xây dựng Đảng. Người khẳng định, xây dựng Đảng là một nhiệm vụ cực kỳ quan trọng của Nhân dân ta. 

Theo Người, “Xây dựng Đảng, có ba mặt: tư tưởng, chính trị và tổ chức.

Về tư tưởng, nhất định phải học tập lý luận Mác - Lênin… Vì vậy, giáo dục tư tưởng và lãnh đạo tư tưởng là việc quan trọng nhất của Đảng, phải kiên quyết chống cái thói xem nhẹ tư tưởng. 

Đảng phải tăng cường tư tưởng giai cấp công nhân…, Đảng cần phải giáo dục và yêu cầu đảng viên ra sức học tập lý luận, mở rộng tự phê bình và phê bình, đấu tranh với những tư tưởng “phi vô sản”. 

Đảng phải chống cái thói xem nhẹ học tập lý luận. Vì không học lý luận thì chí khí kém kiên quyết, không trông xa thấy rộng, trong lúc đấu tranh dễ lạc phương hướng, kết quả là “mù chính trị”, thậm chí hủ hóa, xa rời cách mạng.

Về đường lối chính trị, Đảng chống khuynh hướng “tả” và khuynh hướng “hữu””³.

Tuy Người chưa đưa ra nội dung cụ thể về tổ chức nhưng trong nhiều tác phẩm, Hồ Chí Minh đã nói rất cụ thể về đạo đức, về chất “cộng sản” của đảng viên, khẳng định chi bộ đảng là hạt nhân và là nền tảng của Đảng với ý nghĩa là tổ chức. 
Ngày nay, trong bối cảnh nước ta đang đẩy mạnh công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế, mục tiêu, nhiệm vụ cách mạng đã có nhiều thay đổi, nhưng đòi hỏi phải nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng gắn với những phẩm chất của cán bộ, đảng viên về chính trị, tư tưởng, tổ chức, đạo đức vẫn là những yêu cầu cấp thiết. Dưới ánh sáng tư tưởng Hồ Chí Minh, cần nhận thức đầy đủ, sâu sắc và toàn diện bốn nội dung, cũng là bốn mục tiêu xây dựng Đảng: 

Một là, xây dựng Đảng về chính trị

Đảng phải có đường lối chính trị đúng đắn, kết tinh những giá trị của học thuyết Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và kinh nghiệm quý báu của nhân loại, phù hợp với thực tiễn Việt Nam, đáp ứng nguyện vọng của Nhân dân. Đường lối của Đảng bảo đảm tính khoa học và tính cách mạng, vừa đáp ứng được yêu cầu cơ bản, trước mắt, vừa bảo đảm sự phát triển lâu dài.

Đảng phải có bản lĩnh chính trị vững vàng, giữ vững phương châm “dĩ bất biến ứng vạn biến”, kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định đường lối đổi mới vì mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; kiên định những nguyên tắc trong công tác xây dựng Đảng. Đảng phải cứng rắn về nguyên tắc, mềm dẻo về sách lược. Trong đường lối và mọi hoạt động, Đảng phải luôn luôn quán triệt quan điểm bảo đảm lợi ích quốc gia - dân tộc trên cơ sở những nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế, bình đẳng, cùng có lợi.

Đặc biệt, phải chú trọng xây dựng văn hóa chính trị, nghĩa là đường lối chính trị, hoạt động chính trị, tổ chức chính trị, con người chính trị phải hàm chứa và luôn hướng đến những giá trị tốt đẹp, những điều thiện. Đảng phải thể hiện rõ, xứng đáng là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam; là đại biểu trung thành cho lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và dân tộc. 

Giá trị tốt đẹp còn thể hiện ở năng lực lãnh đạo, năng lực cầm quyền của Đảng; ở trí tuệ, tính chiến đấu, tính kỷ luật, thực hành dân chủ của Đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên.

Hai là, xây dựng Đảng về tư tưởng

Bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng là chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; bảo vệ cương lĩnh, lý luận và đường lối đổi mới của Đảng. Phải làm cho chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, cương lĩnh, đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà nước đi sâu, đi sát vào đời sống. Muốn vậy, trên cơ sở đổi mới tư duy, phải đổi mới nội dung, phương thức công tác tư tưởng. Hiện nay, công tác tuyên truyền, giáo dục, học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách của Nhà nước phải đổi mới nội dung, phương thức, bảo đảm tính đảng, tính khoa học, tính chiến đấu, tính thực tiễn, tính nhạy bén, tính phát hiện, tính hiệu quả. Nhiệm vụ của công tác tư tưởng là làm cho mọi người hiểu thấu và làm đúng, góp phần vào thành công của sự nghiệp đổi mới.

Để công tác tư tưởng đạt hiệu quả, có nhiều việc phải làm, trong đó cần tập trung vào hai khâu đột phá. Thứ nhất, những cơ quan, tổ chức và người làm công tác tư tưởng phải luôn chủ động, đi trước ngăn ngừa, đấu tranh với những thông tin sai trái, bịa đặt, xuyên tạc trên Internet và mạng xã hội, góp phần nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống “diễn biến hòa bình”, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong Đảng. Thứ hai, đẩy mạnh công tác tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận: Đảng chỉ đạo công tác nghiên cứu lý luận, thu hút, trọng dụng chuyên gia; xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác lý luận, những người vừa có trình độ lý luận, kiến thức thực tiễn, vừa có phẩm chất chính trị, đạo đức và phương pháp công tác; có lộ trình cụ thể trong chỉ đạo đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp giáo dục lý luận, chính trị; tập trung nghiên cứu, bổ sung các vấn đề lý luận quan trọng mà thực tiễn cần có lời giải (năng lực, phương thức, nội dung cầm quyền của Đảng).

Ba là, xây dựng Đảng về tổ chức

Xây dựng Đảng về tổ chức gồm ba mặt có mối quan hệ hữu cơ, tác động qua lại và gắn bó mật thiết: tổ chức bộ máy (mô hình tổ chức, loại hình tổ chức); chi bộ; đội ngũ cán bộ, đảng viên.

Hiện nay, về tổ chức bộ máy, chúng ta vừa thực hiện các mô hình thí điểm, vừa tổng kết và rút kinh nghiệm. Đây là những vấn đề mới, phải phù hợp với tiến trình đổi mới, với những vấn đề do thực tiễn đặt ra. Nhưng nhìn chung phải bảo đảm tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Về công tác chi bộ, cần có những đổi mới, sáng tạo trong nội dung và phương thức hoạt động của chi bộ, cần vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh, đặc biệt là về các khía cạnh về dân chủ, tự phê bình và phê bình. 

Chất lượng đảng viên và đội ngũ cán bộ các cấp là yếu tố rất quan trọng trong xây dựng Đảng. Một trong những khâu còn hạn chế của Đảng ta hiện nay là việc đánh giá, xếp loại đảng viên, các bước trong phát triển đảng viên, quy trình trong công tác cán bộ, đặc biệt là công tác chuẩn bị cán bộ nguồn các cấp. Để khắc phục những hạn chế đó, “Đảng phải luôn luôn xét lại những nghị quyết và những chỉ thị của mình đã thi hành thế nào. Nếu không vậy thì những nghị quyết và chỉ thị đó sẽ hóa ra lời nói suông mà còn hại đến lòng tin cậy của nhân dân đối với Đảng”⁴. Thực hiện tốt vấn đề kiểm soát quyền lực, chống chạy chức, chạy quyền, đề cao trách nhiệm của người đứng đầu, tăng cường kỷ luật đảng, kỷ luật hành chính và pháp luật, từ đó góp phần củng cố, đảm bảo năng lực, phẩm chất, đạo đức của người cán bộ, đảng viên.

Bốn là, xây dựng Đảng về đạo đức

Trên cơ sở thực hiện các nghị quyết của Đảng về xây dựng Đảng: Nghị quyết Trung ương 6 (lần 2) khóa VIII, Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, đặc biệt là Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ; Chỉ thị số 05-CT/TW, ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về "Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh", mỗi cán bộ, đảng viên phải xác định rõ bổn phận công bộc của mình, tận tâm, tận lực phục vụ Tổ quốc và phục vụ Nhân dân; phải thường xuyên, nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình, hoan nghênh sự phê bình và giám sát của Nhân dân; tự giác tu dưỡng, rèn luyện tư tưởng, đạo đức, lối sống, luôn đặt lợi ích của Nhân dân và đất nước lên trên hết, trước hết; tích cực phòng, chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong đội ngũ cán bộ, đảng viên. Cùng với việc thực hiện trách nhiệm nêu gương, phải thực hiện nghiêm kỷ luật của Đảng và pháp luật của Nhà nước. Tóm lại, phải xây dựng văn hóa chính trị, cốt lõi là văn hóa Đảng, văn hóa cầm quyền, xây đi đôi với chống, nói đi đôi với làm với quyết tâm chính trị cao, thật sự vì nước, vì dân.

Những mục tiêu xây dựng Đảng nêu trên một lần nữa được khẳng định trong Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng, hiện nay đang được đại hội đảng bộ các cấp tiếp tục thảo luận. Có thể khẳng định, việc đưa những nội dung này vào văn kiện chính thức của Đại hội XIII sẽ tạo nên động lực mới cho công tác xây dựng Đảng, góp phần thúc đẩy sự nghiệp đổi mới, từng bước xây dựng và phát triển bền vững đất nước. 

1, 2, 3, 4. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 2, tr. 289; t. 15, tr. 622; t. 8, tr. 279-280; t. 5, tr. 290.

PGS.TS. Bùi Đình Phong

Theo Tạp chí Nhịp cầu Tri thức