Cuốn sách là kết quả của đề tài nghiên cứu khoa học Sự vận dụng và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta (Thời kỳ trước đổi mới). Trên cơ sở tiếp thu thành quả của những công trình đi trước, đặc biệt là những tổng kết về lý luận và thực tiễn của Đảng, các tác giả tập trung nghiên cứu, phân tích sáu nội dung:
1. Xây dựng nền kinh tế xã hội chủ nghĩa
2. Xây dựng chế độ chính trị xã hội chủ nghĩa
3. Xây dựng nền văn hóa xã hội chủ nghĩa
4. Xây dựng con người xã hội chủ nghĩa
5. Xây dựng lối sống xã hội chủ nghĩa
6. Đường lối và chính sách đối ngoại
Ngoài phần mở đầu, kết luận, cuốn sách còn có ba phần, tám chương mà nội dung chủ yếu được các tác giả đi sâu phân tích làm sáng tỏ quan điểm của Đảng trong thời kỳ cải tạo và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta dưới ánh sáng của chủ nghĩa Mác - Lênin; về sự thành công và chưa thành công trong việc vận dụng chủ nghĩa Mác - Lênin trong sự nghiệp cải tạo và xây dựng chủ nghĩa xã hội thời kỳ trước đổi mới, qua đó, các tác giả rút ra những bài học cụ thể từ việc vận dụng chủ nghĩa Mác - Lênin trong sự nghiệp cải tạo và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta trong giai đoạn hiện nay.
