Đổi mới công tác xây dựng Đảng theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XII của Đảng

Hơn 85 năm hình thành và phát triển, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn coi trọng công tác xây dựng Đảng. Báo cáo Chính trị tại Đại hội XII của Đảng khẳng định: “Tăng cường xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh...” nhằm thực hiện mục tiêu: “sớm đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại”.

Công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng từ tổng kết 30 năm đổi mới

Đánh giá những thành tựu đã đạt được trong 30 năm đổi mới đất nước, tại Đại hội XII, Đảng ta khẳng định: “Nhìn tổng thể, qua 30 năm đổi mới, đất nước ta đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử trên con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa”¹. Nhờ đổi mới, Việt Nam đã đón và tận dụng được nhiều thời cơ, đồng thời vượt qua nhiều thách thức, tích lũy nhiều kinh nghiệm và bài học, từng bước phát triển. Dù “còn nhiều vấn đề lớn, phức tạp, nhiều hạn chế, yếu kém cần phải tập trung giải quyết, khắc phục để tiếp tục đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững hơn”², nhưng về tổng thể, đất nước đang phát triển theo đúng mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Đời sống của nhân dân ngày càng được cải thiện rõ rệt cả về vật chất lẫn tinh thần. Sự gặp gỡ, thống nhất và kết hợp hài hòa giữa “ý Đảng” với “lòng dân” trên tinh thần “phát huy sức mạnh toàn dân tộc” vừa là đặc điểm nổi bật, vừa là điều kiện quan trọng, là nhân tố bảo đảm bền vững, thực chất cho những thành tựu và triển vọng của công cuộc đổi mới ở nước ta. Nhờ đó, trong hơn 30 năm qua, chúng ta luôn giữ vững ổn định chính trị - xã hội, tăng trưởng kinh tế, từng bước thực hiện công bằng xã hội, tiềm lực quốc phòng, an ninh được tăng cường, vị thế, uy tín và ảnh hưởng của Việt Nam được nâng cao trên trường quốc tế. Đạt được những thành tựu đó, có sự góp phần to lớn của công tác xây dựng Đảng trên tất cả các mặt chính trị, tư tưởng và tổ chức, để “Đảng ta giữ vững được bản lĩnh chính trị, bản chất cách mạng và khoa học, kiên định mục tiêu, lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, kiên định đường lối đổi mới; xứng đáng là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội”³.

Một số điểm mới về công tác xây dựng Đảng trong Nghị quyết Đại hội XII của Đảng

Điểm mới trong tư duy về xây dựng Đảng tại Đại hội XII là Đảng đặt nội dung xây dựng Đảng về đạo đức ngang với xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức. Bốn mươi bảy năm trước đây, trong “Di chúc”, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Đảng ta là một đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân”⁴. Đạo đức cách mạng theo tư tưởng Hồ Chí Minh cùng với văn hóa chính trị của đảng cộng sản cầm quyền làm cho Đảng thực sự trong sạch và vững mạnh. Hiện nay, Đảng lãnh đạo và cầm quyền trong điều kiện kinh tế thị trường và dân chủ hóa ngày một mở rộng, Nhà nước pháp quyền ngày càng hoàn thiện, thượng tôn pháp luật được coi trọng, mọi hoạt động của Đảng phải phù hợp với Hiến pháp và pháp luật, do đó, xây dựng Đảng về đạo đức và văn hóa càng cần được chú trọng và đề cao. Đây cũng là điểm mới trong nhận thức lý luận về đảng cộng sản cầm quyền và trong xây dựng Đảng ta hiện nay.

Tình trạng suy thoái ở một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, kéo theo sự suy đồi đạo đức xã hội, coi thường các giá trị đạo đức, văn hóa dân tộc và truyền thống… là do nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân về sự xem nhẹ hoặc thiếu ý thức trong xây dựng Đảng về đạo đức và văn hóa. Khuyết điểm này đã được Đảng nghiêm túc chỉ ra từ việc tổng kết 30 năm đổi mới. Trước hết, khái niệm, nội dung, mô hình, phương thức cầm quyền của Đảng trong phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền và hội nhập quốc tế còn chưa đủ rõ. Nội dung, phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và từng thành tố trong hệ thống chính trị chưa thật rõ ràng và cụ thể. Mối quan hệ giữa Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ chưa được cụ thể hóa. Chưa có quy định cụ thể để xây dựng Đảng thật sự trong sạch, vững mạnh. Vẫn còn có những hạn chế trong nhận thức về dân chủ. Chưa xử lý tốt những vấn đề đặt ra trong thực tiễn công tác xây dựng Đảng. Chưa thấy được tầm quan trọng của việc xây dựng đạo đức và văn hóa trong Đảng, đồng thời chưa coi trọng xây dựng đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên.

Đại hội XII của Đảng đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng Đảng về đạo đức, xây dựng văn hóa trong Đảng, nhất là xây dựng văn hóa chính trị của Đảng cầm quyền. Theo đó, đạo đức của cán bộ, đảng viên và đạo đức trong toàn Đảng chính là những giá trị và sức mạnh tinh thần bảo đảm xây dựng Đảng ta trong sạch, vững mạnh trên tất cả các mặt chính trị, tư tưởng, tổ chức, là tấm gương về bản lĩnh chính trị, lối sống, sự hy sinh, tận tụy phục vụ nhân dân. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: Gương mẫu là cách lãnh đạo tốt nhất khi Đảng đã cầm quyền, vì một tấm gương tốt còn quý hơn hàng trăm bài diễn văn.

Đạo đức là gốc của nhân cách, là cốt lõi của văn hóa, do đó, muốn phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ Đảng, không chỉ cần chú trọng giáo dục chính trị, mà còn phải đặc biệt chú trọng việc thực hành đạo đức và xây dựng văn hóa trong Đảng. Xây dựng Đảng về đạo đức và văn hóa là phải làm cho đạo đức và văn hóa trở thành những chuẩn mực, những giá trị trong toàn Đảng nói chung, trong từng tổ chức đảng và mỗi cán bộ, đảng viên nói riêng. Trong đó, những đảng viên càng ở cương vị, chức vụ cao, càng phải nêu gương về đạo đức và văn hóa. Không chỉ động viên, khích lệ sự nêu gương, Đảng còn cần có quy chế, chế tài để buộc phải thực hiện những yêu cầu về đạo đức và văn hóa trong Đảng, đồng thời chú trọng sự đánh giá, nhận xét, kiểm tra của nhân dân đối với phẩm chất và năng lực của cán bộ, đảng viên.

Đại hội XII của Đảng tiếp tục khẳng định xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh là nhiệm vụ sống còn của Đảng cầm quyền. Để đảm đương được vai trò lãnh đạo, Đảng phải vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức; thường xuyên tự đổi mới, tự chỉnh đốn, ra sức nâng cao trình độ trí tuệ, bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức và năng lực lãnh đạo. Giữ vững truyền thống đoàn kết thống nhất trong Đảng, tăng cường dân chủ và kỷ luật trong hoạt động của Đảng. Thường xuyên tự phê bình và phê bình, đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân, chủ nghĩa cơ hội, tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí và mọi hành động chia rẽ, bè phái.

Đổi mới các mặt công tác xây dựng Đảng theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XII của Đảng

Xây dựng Đảng về chính trị, trước hết phải kiên định, trung thành và vận dụng sáng tạo, phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh phù hợp với thực tiễn cách mạng Việt Nam. Điều này luôn được thể hiện trong cương lĩnh chính trị của Đảng qua các thời kỳ cách mạng. Tuy nhiên, hiện nay một bộ phận cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, xa rời nền tảng tư tưởng của Đảng là chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, vô tình hoặc cố ý tiếp tay cho các thế lực thù địch xuyên tạc lý luận khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Do đó, vấn đề đặt ra trong xây dựng nền tảng chính trị của Đảng là phải tăng cường nghiên cứu một cách căn bản, có hệ thống, sâu sắc chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, thường xuyên bám sát thực tiễn, tổng kết lý luận, làm rõ bản chất cách mạng, khoa học và giá trị bền vững của hệ tư tưởng chính trị của Đảng.

Xây dựng Đảng về chính trị theo tư tưởng Hồ Chí Minh đòi hỏi vừa phải giữ vững những giá trị cốt lõi của chủ nghĩa Mác - Lênin, vừa phải không ngừng bổ sung, phát triển cương lĩnh, đường lối đổi mới của Đảng; đồng thời, phòng ngừa nguy cơ sai lầm về đường lối, vì điều đó không chỉ ảnh hưởng đến bản chất cách mạng của Đảng, mà còn tác động xấu đến sự phát triển của đất nước và cuộc sống của nhân dân. Bản lĩnh chính trị của Đảng là kiên định mục tiêu, lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; chủ động, bình tĩnh vượt qua mọi khó khăn, thách thức, không dao động trong bất cứ tình huống nào; nêu cao tinh thần độc lập, tự chủ, lợi ích quốc gia, dân tộc; thẳng thắn tự phê bình, phê bình, thừa nhận khuyết điểm, yếu kém và quyết tâm sửa chữa. Do đó, xây dựng Đảng về chính trị còn đòi hỏi phải nâng cao trình độ trí tuệ, sức chiến đấu của Đảng và năng lực hoạch định đường lối, chính sách phù hợp với quy luật khách quan, đặc điểm của xã hội Việt Nam. Thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả việc tự phê bình, phê bình trong nội bộ Đảng. Xây dựng và thực hiện có hiệu quả cơ chế phát huy vai trò của nhân dân tham gia xây dựng Đảng.

Xây dựng Đảng về tư tưởng, lý luận, trước tiên cần đẩy mạnh tuyên truyền, học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Thực hiện công tác giáo dục, bồi dưỡng lý luận chính trị, học tập nghị quyết của Đảng sao cho thiết thực, hiệu quả, tránh qua loa, hình thức; đặc biệt, trong quán triệt và tổ chức thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, cần coi trọng việc vận dụng sáng tạo vào thực tế địa phương, đơn vị để tạo ra những phát triển đột phá. Đồng thời, tích cực đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ Đảng; có lập luận vững chắc, sắc bén để đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch. Quan tâm nâng cao trình độ lý luận, trí tuệ của Đảng, của mỗi cán bộ, đảng viên, nhất là những cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp. Thường xuyên đổi mới tư duy lý luận, tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận để hoàn thiện hệ thống quan điểm về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, cung cấp luận cứ khoa học cho việc hoạch định, phát triển đường lối, chủ trương, chính sách. Đổi mới mô hình tổ chức và phương thức hoạt động của các cơ quan nghiên cứu lý luận, xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ lý luận trong toàn hệ thống chính trị, nhất là những chuyên gia đầu ngành; giáo dục bản lĩnh chính trị cho công dân ngay từ khi đang ngồi trên ghế nhà trường một cách thiết thực và hiệu quả.

Xây dựng Đảng về tổ chức là tiếp tục đổi mới, kiện toàn tổ chức bộ máy của Đảng và hệ thống chính trị theo hướng tinh gọn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo. Hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ của các tổ chức trong hệ thống chính trị, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức. Đồng thời, xác định rõ quan hệ giữa tập thể lãnh đạo với cá nhân phụ trách, nêu cao trách nhiệm của người đứng đầu; thực hiện nghiêm cơ chế kiểm soát quyền lực, ngăn ngừa sự lạm quyền, vi phạm kỷ luật, kỷ cương; thực hiện hợp nhất một số cơ quan đảng và cơ quan nhà nước có sự tương đồng về chức năng, nhiệm vụ trên cơ sở những mô hình đã thực hiện thành công. Kiên quyết tinh giản biên chế, kiện toàn tổ chức, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ đảng viên; kiên quyết đưa ra khỏi Đảng những đảng viên không giữ được tư cách, vi phạm nghiêm trọng Điều lệ Đảng và pháp luật của Nhà nước. Đổi mới thực sự công tác cán bộ, coi trọng công tác bảo vệ chính trị nội bộ; nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật Đảng và công tác dân vận; đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí có hiệu quả thực tế./.

PGS, TS. Vũ Quang Vinh

Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

(Theo Tạp chí Cộng sản)

--------

1. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr. 65.

2. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Sđd, tr. 16.

3. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Sđd, tr. 44.

4. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t. 15, tr. 612.