Đảng cầm quyền và phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội

Từ sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đến nay, Đảng Cộng sản Việt Nam là Đảng cầm quyền. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhiều lần khẳng định “Đảng ta là Đảng cầm quyền”. Trong quá trình lãnh đạo sự nghiệp đổi mới, Đảng ta luôn kiên định vai trò lãnh đạo, vị thế cầm quyền của Đảng. Đây là vấn đề có tính nguyên tắc, là nhân tố quyết định cho công cuộc đổi mới thành công, đất nước phát triển theo đúng định hướng xã hội chủ nghĩa.Đảng cầm quyền - nhân tố quyết định thành công sự nghiệp đổi mới.

Ảnh minh họa

Để thực sự cầm quyền, Đảng phải xây dựng đường lối, nắm đường lối, phải xây dựng đội ngũ cán bộ, nắm cán bộ và phải lãnh đạo phát triển kinh tế, nắm kinh tế để đạt được mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” đi lên chủ nghĩa xã hội.

Về xây dựng đường lối, nắm đường lối

Đảng cầm quyền trước hết là xây dựng đường lối, định hướng đường lối đúng đắn. Đường lối đó là sự vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh vào điều kiện cụ thể của đất nước trong từng giai đoạn cách mạng. Đường lối đó đã được thể hiện nhất quán trong Cương lĩnh của Đảng (Cương lĩnh bổ sung, phát triển năm 2011) và được Nhà nước thể chế hóa thành Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (năm 2013). Sau Cương lĩnh, nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc và các nghị quyết chuyên đề của Đảng đều được ban hành trên cơ sở khảo sát, điều tra, tổng kết thực tiễn, cụ thể, có cơ sở lý luận và thực tiễn sâu sắc.

Các cấp ủy đảng đã bám sát Cương lĩnh của Đảng, nghị quyết Đại hội và các nghị quyết chuyên đề để lãnh đạo Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc (MTTQ), các tổ chức chính trị - xã hội, các cấp, các ngành thực hiện, đưa nghị quyết vào cuộc sống.

Tuy vậy, trong thực tế, một số nghị quyết chậm được tổ chức thực hiện hoặc kết quả thực hiện đạt được không cao. Nguyên nhân cơ bản là việc tổ chức học tập và quán triệt nghị quyết cho cán bộ, đảng viên làm chưa tốt, nhận thức không rõ, không sâu sắc; đặc biệt là chưa lãnh đạo Nhà nước thể chế hóa kịp thời nghị quyết thành chính sách, thành các văn bản quy phạm pháp luật và chưa cân đối được nguồn lực để thực hiện. Đồng thời, trong quá trình tổ chức thực hiện, một số cấp ủy không thường xuyên kiểm tra, đôn đốc và sơ kết, tổng kết, đánh giá kịp thời.

Việc nghiên cứu các nghị quyết của Đảng để thể chế hóa thành các văn bản quy phạm pháp luật là trách nhiệm của chính quyền các cấp, thể hiện tính đảng cao hay thấp của đội ngũ cán bộ được cấp ủy phân công, giới thiệu làm công tác nhà nước. Để khắc phục hạn chế đó, trong các nghị quyết của Đảng cần phải làm rõ những nội dung cần được thể chế hóa thành chính sách, thành pháp luật, nguồn lực thực hiện (bao gồm cả nhân lực, vật lực, tài lực); phân công rõ tổ chức thực hiện; cá nhân chịu trách nhiệm chính và thời gian hoàn thành.

Về xây dựng đội ngũ cán bộ, nắm cán bộ

Đây là nhiệm vụ quan trọng bậc nhất của một đảng cầm quyền, vì “cán bộ là cái gốc của mọi công việc”¹, “Công việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”².

Trong thực tiễn có lúc, có nơi, một số cấp ủy đảng nắm không chắc cán bộ, đánh giá không đúng cán bộ nên việc bố trí, cất nhắc, giới thiệu cán bộ phát huy không tốt, thậm chí có nơi việc bố trí cán bộ không hợp với lòng dân, ý Đảng, phần nào đã làm giảm sút vai trò lãnh đạo của Đảng về công tác cán bộ. Việc phân công, phân cấp quản lý cán bộ cũng còn những sơ hở dẫn đến buông lỏng việc nắm cán bộ.

Các cấp ủy đảng phải làm tốt công tác đào tạo, bồi dưỡng, quy hoạch, tạo nguồn cán bộ, phải đánh giá đúng cán bộ, đặc biệt Đảng chọn cử, giới thiệu, bố trí được phần lớn những cán bộ, đảng viên có đức, có tài, có uy tín, có tính đảng cao vào hoạt động trong các cơ quan nhà nước, trong cả hệ thống chính trị, đồng thời có quy chế, cơ chế kiểm tra, giám sát hoạt động của các cán bộ, đảng viên thì vai trò, vị trí của Đảng cầm quyền càng được khẳng định.

Về lãnh đạo phát triển kinh tế, nắm kinh tế

Trong thực tế, có một số cấp ủy bao biện làm thay chính quyền, cá biệt có nơi bí thư, phó bí thư thường trực chỉ đạo cụ thể các công trình xây dựng cơ bản, các dự án đầu tư, có một số cấp ủy lại buông lỏng lãnh đạo chính quyền về kinh tế, vì thế vai trò cấp ủy không rõ, xa rời nguyên tắc của một đảng cầm quyền. Để khắc phục hạn chế trong lãnh đạo Nhà nước về kinh tế, các cấp ủy đảng trong từng nhiệm kỳ và hằng năm cần phải định hướng rõ, có chủ trương sát đúng, thiết thực về phương hướng phát triển ngành, lĩnh vực kinh tế (cả công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ...); đưa ra được chủ trương huy động nguồn lực trong nước và ngoài nước, bao gồm: nhân lực (cán bộ, lao động, chất xám), tài lực (vốn ngân sách, vốn vay trong và ngoài nước, vốn xã hội hóa, các nguồn tài trợ,...) và vật lực (tài nguyên, khoáng sản, đất đai,...) để chính quyền thực hiện. Đồng thời, cấp ủy phải đưa ra được chủ trương phân phối nguồn lực (đầu tư cho từng ngành, từng lĩnh vực) và đưa ra được các nguyên tắc quản lý hiệu quả các nguồn lực. Trên cơ sở các chủ trương, nguyên tắc đó, hằng năm, từng nhiệm kỳ cấp ủy kiểm tra kết quả việc tổ chức thực hiện của Nhà nước, của chính quyền các cấp.

Nếu các cấp ủy đảng xác định rõ những nội dung về kinh tế cần phát triển, cần được Nhà nước thể chế hóa thành pháp luật, có chủ trương huy động nguồn lực trong và ngoài nước đúng đắn, đồng thời đưa ra được chủ trương phân phối và các nguyên tắc quản lý nguồn lực có trọng tâm, trọng điểm, hiệu quả thì vai trò lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước về kinh tế ngày càng được khẳng định và nâng cao.

Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội

Sức mạnh của Đảng là ở sự gắn bó “máu thịt” giữa Đảng - Dân. Ở thời kỳ nào, công tác vận động và tổ chức quần chúng làm cách mạng cũng có ý nghĩa chiến lược. Quần chúng được thu hút, tập hợp trong các tổ chức chính trị - xã hội. Các tổ chức chính trị - xã hội vừa là sợi dây nối liền Đảng với quần chúng, vừa là chỗ dựa của chính quyền. Vì thế, đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội trong tình hình mới là một đòi hỏi cấp thiết. Để thực hiện được điều đó, các cấp ủy đảng cần thực hiện tốt một số nội dung cơ bản sau đây:

Một là, quán triệt, nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên về vai trò, trách nhiệm của Đảng, chính quyền đối với MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội.

Các cấp ủy đảng cần thường xuyên quán triệt, nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên về nhiệm vụ lãnh đạo, xây dựng MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội. Xác định rõ hơn chức năng, nhiệm vụ, giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý và vai trò làm chủ của nhân dân thông qua MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội.

Hai là, Đảng đổi mới cách ban hành nghị quyết, chỉ thị đối với MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội.

Nội dung các nghị quyết, chỉ thị trước khi ban hành phải được điều tra khảo sát thực tế kỹ càng và tổ chức lấy ý kiến tham gia góp ý của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội. Văn bản nghị quyết, chỉ thị cần được thể hiện một cách súc tích, ngắn gọn, dễ hiểu, dễ tiếp thu, xác định rõ nội dung, rõ nguồn lực, rõ nhiệm vụ của từng tổ chức và người chịu trách nhiệm thực hiện.

Ba là, Đảng lãnh đạo Nhà nước tiếp tục thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng thành chính sách, pháp luật phù hợp với lợi ích chính đáng và nguyện vọng hợp pháp của nhân dân, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội hoạt động có hiệu quả. Quốc hội đã ban hành Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên, Luật Bình đẳng giới, Pháp lệnh Cựu chiến binh..., và các luật này rất cần được tổ chức thực hiện tốt trong thực tế.

Bốn là, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với việc đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội.

Trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ của MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và thực tiễn cách mạng trong từng thời kỳ, Đảng kịp thời định hướng nội dung hoạt động cho MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội. Định kỳ cấp ủy đảng làm việc, nghe báo cáo, phản ánh tình hình tâm tư, nguyện vọng, kiến nghị, đề xuất chính đáng của các thành viên, của đông đảo đoàn viên, hội viên để lãnh đạo Nhà nước, các tổ chức liên quan giải quyết kịp thời. Đồng thời, các cấp ủy đảng cần quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo việc sơ kết, tổng kết nội dung, phương thức hoạt động của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội để hoạt động ngày càng được đổi mới theo hướng hiệu quả, thiết thực hơn.

Năm là, Đảng lãnh đạo kiện toàn tổ chức bộ máy và cán bộ MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội vững mạnh, đáp ứng yêu cầu công tác vận động và bảo vệ lợi ích hợp pháp của quần chúng nhân dân trong sự nghiệp đổi mới, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế.

Qua 85 năm lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng cần tổng kết, đánh giá, đổi mới tổ chức bộ máy hệ thống MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội từ Trung ương đến cơ sở theo hướng tinh gọn, hiệu quả để nắm dân tốt hơn, vận động, tập hợp dân tốt hơn, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, hội viên, của các tầng lớp nhân dân tốt hơn.

Đảng quan tâm lựa chọn, giới thiệu cho MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội những người lãnh đạo có năng lực, có kinh nghiệm, có uy tín làm công tác vận động nhân dân, thực sự là “thủ lĩnh” quy tụ, tập hợp được các thành viên, đoàn viên, hội viên trong giai đoạn mới để đại hội dân chủ lựa chọn, bầu cử.

Coi trọng lãnh đạo việc tổ chức thực hiện, đôn đốc, kiểm tra, sơ kết, tổng kết kịp thời việc thực hiện các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Đảng và các văn bản quy phạm pháp luật của Nhà nước về công tác MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội.

Thông qua kiểm tra, sơ kết, tổng kết rút kinh nghiệm kịp thời để đôn đốc, chỉ đạo, phê bình những nơi triển khai yếu, kết quả thấp và biểu dương, nhân rộng những nơi thực hiện đạt hiệu quả cao. Tiếp tục lãnh đạo MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước, nhằm tạo sự chuyển biến rõ nét trong việc vận động, tập hợp nhân dân. Trên cơ sở đó, đóng góp thiết thực vào phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường quốc phòng - an ninh, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tăng cường mối quan hệ máu thịt giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân, giữ vững ổn định chính trị và không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân.

Nguyễn Thế Trung

Ủy viên Trung ương Đảng

Phó Trưởng ban Thường trực Ban Dân vận Trung ương

(Theo Tạp chí Cộng sản)

------------

(1), (2) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996, t. 5, tr. 269, 273