Quan điểm của Hồ Chí Minh về xây dựng Quân đội Nhân dân Việt Nam vững mạnh về chính trị

Vận dụng sáng tạo những nguyên lý xây dựng quân đội kiểu mới của chủ nghĩa Mác - Lênin, kế thừa những kinh nghiệm quý báu về xây dựng quân đội trong quá trình dựng nước và giữ nước của dân tộc ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đặt lên hàng đầu vấn đề xây dựng quân đội về chính trị; xây dựng và tăng cường bản chất giai cấp công nhân, tính nhân dân và tính dân tộc, làm cho quân đội ta luôn là lực lượng chính trị trung thành và tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân. Tư tưởng đó không chỉ là phương hướng xuyên suốt quá trình xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của quân đội ta 75 năm qua, mà còn là cơ sở lý luận trực tiếp quan trọng để Đảng ta đề ra định hướng chiến lược cho sự nghiệp xây dựng quân đội trong giai đoạn hiện nay: cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại trong thời kỳ mới.

1. Quân đội nhân dân Việt Nam phải “lấy chính trị làm gốc”

Là người sáng lập, rèn luyện quân đội ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm chăm lo xây dựng quân đội vững mạnh về mọi mặt, trong đó đặc biệt là xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị. Điều này được khẳng định rõ trong Chỉ thị thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân, đó là: “Tên Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân nghĩa là chính trị trọng hơn quân sự”(1). Người còn nhiều lần chỉ rõ, trong xây dựng, chỉnh huấn bộ đội, “phải lấy chính trị làm gốc”(2), vì “quân sự mà không có chính trị như cây không có gốc, vô dụng lại có hại”(3).  Trong tư duy quân sự Hồ Chí Minh, việc xây dựng lực lượng quân sự phải thấu suốt quan điểm “người trước, súng sau”, nhiệm vụ quân sự phải phục tùng nhiệm vụ chính trị.

Xuất phát từ quan điểm của các nhà kinh điển Mác - Lênin, trong quá trình xây dựng quân đội cách mạng, khi chăm lo xây dựng sức mạnh toàn diện của quân đội, để làm cho quân đội kiểu mới thực sự trung thành và phục vụ lợi ích của giai cấp vô sản, các ông rất chú trọng chăm lo xây dựng quân đội về chính trị, nhất là chăm lo củng cố, tăng cường bản chất giai cấp công nhân cho quân đội, coi đó là vấn đề sống còn của quân đội cách mạng, là một trong những nguyên tắc cơ bản trong xây dựng quân đội kiểu mới.

Trong quá trình xây dựng quân đội về chính trị, các nhà kinh điển Mác - Lênin đã thường xuyên quan tâm xây dựng trên cả 3 phương diện chính trị, tư tưởng và tổ chức. Đó là việc kiên định trong thực hiện mục tiêu, lý tưởng chiến đấu của giai cấp công nhân; giáo dục hệ tư tưởng Mác - Lênin, thực hiện đường lối, nguyên tắc tổ chức của giai cấp công nhân; xây dựng đội ngũ cán bộ, sĩ quan quân đội theo quan điểm, đường lối giai cấp công nhân. Các ông đã quan tâm xây dựng, củng cố và phát triển mối quan hệ giữa quân đội với nhân dân, coi đây là một trong những nguyên tắc quan trọng để làm cho quân đội kiểu mới khác về chất với các kiểu quân đội của các giai cấp, nhà nước bóc lột trước đây.

V.I.Lênin đặc biệt quan tâm đến việc giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, tiến hành công tác đảng, công tác chính trị trong quân đội, coi đó là một nguyên tắc xây dựng quân đội kiểu mới, trực tiếp nâng cao chất lượng chính trị, góp phần nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội. V.I.Lênin kiên quyết đấu tranh bác bỏ luận điểm sai lầm và phản động của giai cấp tư sản coi quân đội “là trung lập đứng ngoài chính trị”, từ đó đi tới phủ nhận nội dung giai cấp trong xây dựng quân đội.

Vận dụng sáng tạo những nguyên lý xây dựng quân đội kiểu mới của chủ nghĩa Mác - Lênin, kế thừa những kinh nghiệm quý báu về xây dựng quân đội trong quá trình dựng nước và giữ nước của dân tộc ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đặt lên hàng đầu vấn đề xây dựng quân đội về chính trị, xây dựng và tăng cường bản chất giai cấp công nhân, tính nhân dân và tính dân tộc, làm cho quân đội ta luôn là lực lượng chính trị trung thành và tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân; lấy xây dựng chính trị làm cơ sở xây dựng các mặt khác, coi việc xây dựng nhân tố chính trị - tinh thần là một trong những nhân tố quyết định đến tiến trình và kết cục của chiến tranh, Người khẳng định: nhiệm vụ quân sự phải phục tùng nhiệm vụ chính trị, quân sự mà không có chính trị như cây không có gốc, vô dụng lại có hại.

Tư tưởng coi trọng nhân tố chính trị - tinh thần, coi trọng nguyên tắc xây dựng về chính trị thể hiện tập trung ở vấn đề cốt lõi là củng cố và tăng cường bản chất giai cấp công nhân cho quân đội, bảo đảm cho quân đội luôn là lực lượng chính trị trung thành, tin cậy của Đảng, nhà nước và nhân dân.

Xây dựng bản chất giai cấp công nhân cho quân đội ở một nước mà thành phần tham gia quân đội là con em các tầng lớp nhân dân lao động, chủ yếu là nông dân, là đóng góp lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh về lý luận xây dựng quân đội kiểu mới của giai cấp công nhân. Đây cũng là sự vận dụng và phát triển sáng tạo lý luận về sự thống nhất gắn bó giữa bản chất giai cấp công nhân với tính nhân dân và tính dân tộc của quân đội trong tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh. Người đã giải quyết đúng đắn các mối quan hệ cơ bản như quan hệ giữa quân đội với Đảng, với Nhà nước, với nhân dân; quan hệ trong nội bộ quân đội; quan hệ giữa quân đội ta với quân đội các nước XHCN. Đó là những mối quan hệ cơ bản quyết định quá trình hình thành, phát triển bản chất cách mạng và truyền thống tốt đẹp của quân đội ta.

Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, tính tất yếu khách quan của việc xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị còn xuất phát từ việc Hồ Chí Minh nhìn thấu suốt từ thực tiễn của cách mạng Việt Nam muốn thực hiện được mục tiêu cách mạng phải tiến hành tổ chức ra quân đội, tức là một quân đội phát triển từ “không đến có”, vừa chiến đấu, vừa xây dựng nhưng lại phải đối đầu với những quân đội nhà nghề, thiện chiến được trang bị vũ khí tối tân hơn hẳn nhiều lần... Do vậy, để có thể giành thắng lợi trước kẻ xâm lược hùng mạnh, đòi hỏi quân đội phải vững mạnh về chính trị... Chủ tịch Hồ Chí Minh không coi nhẹ vũ khí, tuy “vũ khí là cần, nhưng quan trọng hơn là người vác súng”, vì thế “không sợ thiếu vũ khí, chỉ sợ khi thời cơ đến lại thiếu người cầm vũ khí”. Vì vậy, trong sự nghiệp cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dành nhiều công sức để đào tạo, rèn luyện, chăm sóc những thế hệ chiến sỹ cầm súng trung thành, có bản lĩnh chính trị, tri thức về quân sự, trình độ văn hóa và sức khoẻ dồi dào, là những con người dám “quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”. Vì theo Người, “Quân thù không sợ cái gì, chỉ sợ nhân dân Việt Nam đoàn kết; không quân đội nào, không khí giới nào có thể đánh ngã được tinh thần hy sinh của toàn thể một dân tộc”.

Như vậy, xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị là nội dung đặc biệt quan trọng trong di sản tư tưởng về quân sự, về quân đội của Hồ Chí Minh. Tư tưởng chiến lược này của Người không chỉ là phương hướng xuyên suốt quá trình xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của quân đội ta 75 năm qua, mà còn là cơ sở lý luận trực tiếp quan trọng để Đảng ta đề ra định hướng chiến lược cho sự nghiệp xây dựng quân đội trong giai đoạn hiện nay: cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại trong thời kỳ mới. Trong văn kiện Đại hội XII, Đảng ta nhấn mạnh vấn đề xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị trong tình hình mới, đồng thời khẳng định: “Xây dựng quân đội nhân dân vững mạnh về chính trị, nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và nhân dân; tiếp tục giữ vững, tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng, sự quản lý tập trung, thống nhất của Nhà nước đối với quân đội và sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc”.

Quán triệt tư tưởng xây dựng quân đội về chính trị của Hồ Chí Minh, những năm qua, cấp ủy, chỉ huy các cấp trong quân đội luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ công tác xây dựng quân đội về chính trị. Nhờ vậy, trải qua 75 năm xây dựng và phát triển, dù trong bất cứ điều kiện, hoàn cảnh nào, quân đội ta vẫn luôn giữ vững, phát huy bản chất giai cấp công nhân, tính nhân dân và tính dân tộc; thực sự là công cụ bạo lực sắc bén của Đảng và Nhà nước. Thực tiễn sinh động đó cũng trực tiếp góp phần vạch rõ và phủ nhận tính phi khoa học, đánh lừa bản chất của các lập luận về cái gọi là “quân đội phi chính trị”, “quân đội phi đảng phái” mà các thế lực thù địch hàng ngày vẫn rêu rao.

Trong giai đoạn hiện nay, trước sự tác động của tình hình thế giới, khu vực diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó lường, để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới đòi hỏi mỗi quốc gia phải luôn chăm lo xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ về chính trị; đây là đòi hỏi, yêu cầu khách quan,  cấp thiết, là điều kiện tiên quyết để quân đội hoàn thành nhiệm vụ. Sự vững mạnh về chính trị của quân đội có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng thực hiện nhiệm vụ chiến đấu và sẵn sàng chiến đấu, đồng thời làm thất bại mọi âm mưu thâm độc nhằm “phi chính trị hóa” quân đội của các thế lực cơ hội, phản động.

2. Xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam vững mạnh về chính trị trong giai đoạn hiện nay

Quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam trong giai đoạn mới phải là xây dựng quân đội luôn vững mạnh về chính trị với những yêu cầu, nội dung chủ yếu sau:

Thứ nhất, xây dựng quân đội vững mạnh trong thời kỳ mới phải bảo đảm cho quân đội tuyệt đối trung thành với mục tiêu, lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội trên cơ sở kế thừa và phát triển những chuẩn mực giá trị của “Bộ đội Cụ Hồ”; Xây dựng lòng trung thành của quân đội trong thời kỳ mới đòi hỏi phải tiếp tục xây dựng bản chất giai cấp công nhân gắn với tính nhân dân và tính dân tộc. Lòng trung thành với mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội của quân đội được xây dựng phải gắn với việc hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó.  Điều này đòi hỏi mỗi chiến sỹ, quân dân phải quyết tâm, ý chí, hoàn thành chức năng, nhiệm vụ của mình trong nhiệm vụ chung của Quân đội nhân dân Việt Nam thời kỳ mới.

Đối với mỗi cán bộ, chiến sĩ trong quân đội, lòng trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội phải được thể hiện ở việc luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm trước công việc; giữ gìn và bảo vệ truyền thống tốt đẹp của dân tộc, Đảng ta nói chung và quân đội nói riêng; dũng cảm và kiên quyết đấu tranh chống các thế lực thù địch; tự giác cống hiến tài năng, trí tuệ, sức lực trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ.

Quân đội phải tuyệt đối phục tùng sự lãnh đạo của Đảng, chấp hành nghiêm chỉnh Hiến pháp, pháp luật Nhà nước; thấm nhuần sâu sắc chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối chính trị, quân sự của Đảng. Xây dựng cho cán bộ, chiến sĩ trong quân đội có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đạo đức cách mạng trong sáng, tinh thông kỹ thuật, chiến thuật, luôn gắn bó mật thiết với nhân dân, có lòng yêu nước và tinh thần quốc tế vô sản cao cả; luôn là lực lượng chính trị, lực lượng chiến đấu tin cậy, trung thành của Đảng, Nhà nước và nhân dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN trong thời kỳ mới.

Hiện nay, các thế lực thù địch luôn tìm mọi thủ đoạn hòng “phi chính trị hóa” Quân đội ta. Tình hình đó đòi hỏi chúng ta phải không ngừng củng cố vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng, vai trò chủ đạo của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong quân đội, tăng cường sự nhất trí về chính trị, tư tưởng, tổ chức, giữ vững bản chất giai cấp công nhân, tính nhân dân và dân tộc, đấu tranh chống lại sự phá hoại của các thế lực thù địch về chính trị, tư tưởng.

Thứ hai, giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với quân đội là nhân tố quyết định bảo đảm cho quân đội ta tuyệt đối trung thành với mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Theo đó, cần thực hiện nghiêm túc Nghị quyết số 51/NQ-TW, ngày 20-7-2005 của Bộ Chính trị Về tiếp tục hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng, thực hiện chế độ một người chỉ huy gắn với thực hiện chế độ chính ủy, chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam. Tiếp tục nghiên cứu, ban hành và thực hiện nghiêm túc các văn bản quy định, hướng dẫn thực hiện Nghị quyết 51/NQ-TW của Bộ Chính trị, và Nghị quyết 513/NQ- ĐUQSTW của Đảng ủy Quân sự Trung ương (nay là Quân ủy Trung ương). Quán triệt và thực hiện tốt Nghị quyết 51 của Bộ Chính trị sẽ trực tiếp tạo ra động lực để nâng cao hiệu lực, hiệu quả, làm cho công tác đảng, công tác chính trị trở thành “mạch sống” của quân đội cả trong chiến đấu và xây dựng. Cùng với việc xây dựng tổ chức lãnh đạo, chỉ huy, phải đặc biệt chăm lo xây dựng các tổ chức quần chúng ở các đơn vị cơ sở vững mạnh, hoạt động đúng chức năng, nhiệm vụ và có hiệu lực, hiệu quả.

Thứ ba, xây dựng các tổ chức đảng trong quân đội thực sự trong sạch, vững mạnh, có năng lực lãnh đạo toàn diện và sức chiến đấu cao, phát huy hiệu lực cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với quân đội. Xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội có số lượng và cơ cấu hợp lý, đồng bộ và chất lượng cao, thực sự tiêu biểu về bản lĩnh và trí tuệ, về đạo đức và lối sống, gương mẫu trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, có tính đảng cao, đoàn kết tốt, có năng lực lãnh đạo, chỉ huy đáp ứng chức trách, nhiệm vụ được giao, có tác phong làm việc khoa học và phong cách dân chủ, gần gũi quần chúng và được tín nhiệm, bảo đảm sự vững vàng và tin cậy về chính trị. Tăng cường quan hệ đoàn kết quân dân, phát huy bản chất tốt đẹp của “Bộ đội Cụ Hồ”, tích cực tham gia xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở, giữ vững ổn định chính trị đất nước, đồng thời xây dựng vững chắc nền tảng chính trị - xã hội của quân đội. Quân đội nhân dân Việt Nam không những phải đủ sức đánh thắng địch trong các loại hình chiến tranh mà còn phải có kiến thức, năng lực, nhạy bén, chủ động, tích cực đấu tranh trên mặt trận tư tưởng, lý luận chống quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, bảo vệ đường lối chính trị, quân sự của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Thứ tư, trong giai đoạn cách mạng hiện nay, các đơn vị trong quân đội phải tích cực tham gia xây dựng cơ sở chính trị vững mạnh trên các địa bàn, củng cố mối quan hệ máu thịt quân - dân. Chủ động tham mưu cho cấp ủy, chính quyền, đoàn thể địa phương xây dựng và củng cố hệ thống chính trị vững mạnh. Tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước cho các tầng lớp nhân dân; xây dựng “thế trận lòng dân”, thế trận quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân vững chắc. Bởi, thực tiễn đã chứng minh rằng, muốn xây dựng quân đội vững mạnh thì phải dựa vào dân, vào lực lượng chính trị hùng hậu của nhân dân, vào phong trào chính trị của quần chúng nhân dân. Lực lượng chính trị của toàn dân được xây dựng không ngừng lớn mạnh là nguồn tiếp sức vô tận, là cơ sở chính trị - xã hội vững chắc cho sự nghiệp xây dựng quân đội nhân dân vững mạnh trong thời kỳ mới.

(1), (3) Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.7, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.217, 349.

(2)  Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.3, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.539.

(4) ĐCSVN: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, 2016.

Theo Tạp chí Lý luận chính trị